A lexislación europea prevé un estatuto particular de prestacións laborais para un tipo moi concreto de traballadores: os “transfronteirizos”, é dicir, aqueles que cada día cruzan a fronteira para ir traballar a un país veciño e volver despois ao seu. Estes traballadores “de ida e volta” desenvolven as súas actividades entre España e Francia, Portugal, Marrocos e Andorra (e viceversa), e son tanto cidadáns comunitarios como extracomunitarios, aínda que estes últimos deben cumprir unha serie de requisitos especiais para acollerse a esta figura legal.
Cruzar a fronteira cada día para ir e volver do traballo é un costume habitual para os traballadores “transfronteirizos”. O Regulamento de Estranxeiría permite inscribir nesta categoría de traballo a aqueles cidadáns que vivan en zonas limítrofes co noso país e queiran desenvolver aquí a súa actividade, xa sexa por conta propia ou allea. O mesmo ocorre con traballadores españois que desexen traballar en Francia, Andorra ou Portugal e seguir residindo en territorio nacional.
Calquera cidadán comunitario pode desenvolver a súa actividade económica en España sen necesidade de tramitar ningún cartón ou permiso especial. Así, poderase desenvolver calquera tipo de actividade profesional sempre que se acredite a titulación ou formación esixida para o posto ao que desexe optar. A consideración de traballador transfronteirizo dota ao seu titular dunhas prestacións de desemprego e xubilación especiais.
Os cidadáns extracomunitarios necesitan un cartón especial que os acredite como transfronteirizos
Se o traballador é extracomunitario, xa sexa un estranxeiro que resida legalmente en Francia, Portugal ou Andorra, ou ben un cidadán marroquí que cruce cada día a fronteira para ir traballar a Ceuta e Melilla, necesitará un cartón especial que lle acredite como traballador “transfronteirizo”. Con ela, válida por un período máximo de cinco anos prorrogables, poderá cruzar a fronteira cada día sen problemas. Ademais de posuír este cartón, o traballador extracomunitario deberá desenvolver unha actividade comprendida no Catálogo de Difícil Cobertura ou ben acreditar, cun certificado negativo do Instituto Nacional de Emprego, que o posto no que se quere empregar non está solicitado por ningún español ou cidadán comunitario.
Documentación necesaria
O traballador “transfronteirizo” comunitario que desexe traballar en España unicamente necesitará obter un número de afiliado á Seguridade Social e declarar a Facenda, mentres que se se trata dun español, deberá obter os documentos que a lexislación do país no que traballe solicítelle. Cando un empresario español quere contratar a un traballador estranxeiro, en cuxo suposto se inscribe o traballador “transfronteirizo” extracomunitario, deberá achegar unha serie de documentos que acrediten a súa capacidade para contratar e a do empregado para traballar:
- DNI ou CIF e documento de inscrición da empresa na Seguridade Social.
- Oferta de emprego ou contrato de traballo na forma oficial establecida: documento EX06, modelo publicado na web da Secretaría de Estado de Inmigración e Emigración.
- Acreditar medios económicos e materiais dos que dispón para poder facer fronte ás súas obrigacións como empresario.
- Copia do pasaporte do traballador estranxeiro.
- Titulación ou acreditación de que se posúe a capacitación esixida para o exercicio da profesión.
Situacións que anulan a posibilidade de ser contratado
Existen varios supostos que impiden que unha persoa poida ser contratada como traballador “transfronteirizo”. Ademais da condición básica de retornar cada día ao país de orixe, un estranxeiro que desexe traballar nun estado e residir noutro, ao que regresa cada día, debe posuír a titulación especial esixida para desenvolver a actividade e non ter antecedentes penais en ningún país por delitos contemplados no ordenamento xurídico español.
Así mesmo, o contrato quedaría anulado se o empresario fixa condicións de traballo inferiores á establecidas pola normativa vixente para a actividade que vaia a realizar, se foi sancionado por infraccións cualificadas como moi graves pola Lei sobre Infraccións e Sancións na Orde Social, ou se non garante ao traballador a vixencia da autorización de traballo.
Prestacións particulares
A situación legal do traballador “transfronteirizo”, dacabalo entre dous países, leva a que este reciba unhas prestacións por desemprego singulares. Estas calcularanse tendo en conta o último salario percibido no último posto de traballo. Ao estar asegurado no país de emprego, tanto el como a súa familia poderán acceder as prestacións sanitarias deste, aínda que devandito acceso estará supeditado á existencia dun convenio entre os Estados afectados. En caso de enfermidade ou maternidade poderá elixir as prestacións do país de residencia ou as ofrecidas polo país de emprego.
Se se cotizou en varios países, súmanse todos os períodos de traballo asalariado en estados membros
En canto á pensión de xubilación, terá dereito ás prestacións do país onde traballou e, para poder cobrala, no caso de que cotizase en diferentes países, sumaranse todos os períodos nos que estivo asalariado nos estados membros da Comunidade Europea. Deste xeito, cobrará unha pensión proporcional ao período de tempo que traballase e cotizado en cada un dos países.
En relación á fiscalidade do traballador “transfronteirizo”, esta pode ser gravada nun ou nos dous países (o de residencia e o de emprego), pero para evitar unha dobre imposición da renda, os impostos que pague en cada país serán tidos en conta para determinar os pagos que realizará no outro.
O Catálogo de Difícil Cobertura elaborouse a partir da aprobación dun Real Decreto en 2004, baixo a Lei 4/2000 sobre Liberdades e Dereitos dos estranxeiros en España. Trátase dun instrumento moi útil para os empresarios españois que necesitan empregar a persoal extracomunitario. Devandito Catálogo, actualizado cada tres meses -polo que ten unha validez trimestral-, enumera todas aquelas actividades que os servizos públicos de emprego españois non puideron cubrir, o que lles permite contratar directamente ao traballador que desexe realizar devandito emprego.
O Catálogo de Difícil Cobertura, dividido por provincias, só permite contratar a estranxeiros naquelas ocupacións nas que non existe posibilidade de contratar traballadores nacionais ou comunitarios, e adoita conter como actividade de máis difícil cobertura a de empregada do fogar, seguida de empregos como camareiro, condutor de camión, carpinteiro de aluminio e pastor.
O sistema de traballo “transfronteirizo”, aplicado en toda a Comunidade Europea, é cada vez máis amplo. A rede europea de información para facilitar a mobilidade dos traballadores (EURES) difunde información de interese para estes empregados grazas á cooperación entre os servizos públicos de emprego dos diferentes países, facendo públicas ofertas de todo os niveis nas bases de datos destes servizos a ambos os dous lados da fronteira.
