Parece un dato sen importancia, pero estar casado ou solteiro pode traer implícito un trato distinto por parte da Axencia Tributaria. Non é que faga diferenzas entre cidadáns, senón que cando se está casado, Facenda dá a posibilidade de facer a Declaración da Renda de forma individual ou conxunta. A lei admite tamén os matrimonios entre persoas do mesmo sexo, co que os seus dereitos e deberes a efectos fiscais son os mesmos que os dun matrimonio tradicional. Quen está solteiro, con todo, só ten a opción de realizar a Declaración de forma individual. Antes de elixir que opción é máis beneficiosa, convén facer un cálculo das posibles desgravacións ás que se ten dereito e de cal sería o resultado do IRPF. En xeral, resulta vantaxoso facer a Declaración conxunta cando só un cónxuxe obtén rendas de traballo ou cando as dun dos esposos non superan o seu mínimo persoal e familiar. Pola contra, cando se ten una hipoteca ou cada membro da parella obtén elevados ingresos, será mellor optar pola declaración individual, xa que os beneficios fiscais serán maiores.
Tributación individual
Si una persoa casada opta pola tributación individual, una das maiores dificultades que se atopa é individualizar as rendas que obteñen os distintos membros da unidade familiar. En principio, un dos aspectos máis fácil de delimitar é a propiedade dos rendementos xerados por traballo ou actividades económicas, xa que se atribuirán en exclusiva a quen os xerou. No entanto, as pensións de viuvez ou orfandade, ou as percibidas polos beneficiarios de mutualidades xerais obrigatorias de funcionarios ou orfos ou polos beneficiarios dos plans de pensións, ou de contratos de seguros concertados, atribuiranse ás persoas físicas en cuxo favor estean recoñecidas.
Máis difícil é delimitar a posesión de diñeiro dunha parella en contas correntes ou outros investimentos e ganancias. Polo xeral, nun matrimonio en réxime de gananciales, os rendementos de capital procedentes de bens dos que son titulares ambos os cónxuxes, imputaranse na Declaración da Renda ao 50%, a metade a cada esposo. Con todo, os rendementos de capital procedentes de bens privativos, aínda que conforme ao Código Civil teñen o carácter de gananciales, desde unha perspectiva fiscal atribuiranse só ao titular do ben (neste caso non se realiza a Declaración a partes iguais).
Nun matrimonio en gananciales, os rendementos de capital de bens cuxos titulares sexan ambos os cónxuxes, impútanse na Declaración ao 50%
En referencia ao diñeiro depositado en contas correntes, se como subscritor da conta figura só uno dos cónxuxes e o réxime económico do matrimonio é de separación de bens, os rendementos e as retencións aplicaranse só ao cónxuxe titular. Pola contra, se o réxime é de gananciales, cada cónxuxe imputarase a metade dos rendementos e retencións, aínda que só sexa uno o titular da conta.
Respecto das adquisicións de bens e dereitos que non se deriven dunha transmisión previa, como as ganancias no xogo, considéranse ganancias patrimoniais da persoa a quen corresponda o dereito á súa obtención ou que as gañou de modo directo.
Quen pode facer a declaración conxunta?
Paira poder elixir se se tributa de forma individual ou conxunta, é necesario formar parte dunha unidade familiar. Segundo a lei do IRPF, as dúas modalidades desta son as seguintes:
A formada polos cónxuxes e os seus fillos menores de 18 anos. Nesta unidade inclúense, tamén, os fillos maiores de idade incapacitados xudicialmente suxeitos a patria potestade prorrogada ou rehabilitada.
Unidades familiares monoparentais, formadas polo pai ou a nai e todos os fillos menores non emancipados que convivan cun dos cónxuxes. Para que Facenda admita esta modalidade familiar, é necesario que a cabeza de familia estea separado. Convén saber que una persoa que non se separou non recibirá o tratamento de unidade familiar monoparental, aínda que teña fillos ao seu cargo. Tampouco os solteiros con fillos comúns forman una unidade familiar biparental. Poderán declarar como unidade monoparental a formada por un dos pais e todos os fillos comúns, polo que o outro pai declarará de forma individual.
A Axencia Tributaria admite os matrimonios entre persoas do mesmo sexo como unidades familiares e, por tanto, poden acollerse á opción de tributación conxunta.
Como o exercicio fiscal conclúe o 31 de decembro, será a situación familiar de cada persoa nesta data a que marque a posibilidade de facer a Declaración de forma individual ou conxunta.
Tributación conxunta: vantaxes e inconvenientes
Co fin de realizar a Declaración de forma conxunta é necesario poder incluírse nalgunha das modalidades de unidade familiar que acepta a Axencia Tributaria. Isto implica que as rendas que obteñan os membros de devandita unidade (xa sexa por rendementos de traballo, de actividades económicas, de capital mobiliario, inmobiliario, etc.) sumaranse e gravaranse de forma acumulada.
Ao sumarse todas as rendas da unidade familiar sen dividirse entre o número de contribuíntes que compoñen a mesma, pode ocorrer que deba tributarse dentro dun tramo superior da escala de gravame do IRPF. Se ocorre isto, non será beneficioso paira a parella, co que sería máis aconsellable optar polas declaracións individuais. En xeral, pódese dicir que cando todos os membros da unidade familiar obteñen ingresos (ben sexa por traballo, actividades económicas, investimentos, etc.) é máis vantaxoso facer a declaración en forma individual, xa que os importes e límites cuantitativos establecidos a efectos da tributación individual aplícanse na mesma cantidade. Pola contra, se só uno dos dous cónxuxes traballa e obtén ingresos, a Declaración conxunta será máis propicia.
Outro concepto importante que hai que ter en conta á hora de preparar a Declaración conxunta é o capital amortizado a través de una hipoteca. Cando se realizan as declaracións de forma individual, no territorio xeral cada contribuínte pode deducirse até 9.015 euros da súa base impoñible (18.030 euros en total). Con todo, se se opta pola declaración conxunta, este límite admitirase paira os dous membros da unidade familiar, co que a dedución por cada un deles sería de 4.500 euros. Tendo en conta só este aspecto, é máis vantaxoso facer a Declaración de forma individual que conxunta, xa que baixo esta última modalidade perderíase dereito a unha importante desgravación fiscal. Na actualidade, son moitos máis os contribuíntes que optan pola tributación individual que pola conxunta.
As vantaxes
Na tributación conxunta aplícanse as mesmas regras xerais do imposto sobre determinación da renda dos contribuíntes, en canto ao cálculo das bases impoñible e liquidable e determinación da débeda tributaria refírese. Con todo, una das vantaxes desta modalidade de tributación é que permite compensar perdas patrimoniais e as bases liquidables xerais negativas, realizadas e non compensadas polos contribuíntes que compoñen a unidade familiar en períodos impositivos anteriores en que tributen de maneira individual. Por tanto, podería suceder que por medio desta modalidade, os contribuíntes compensen perdas que non poderían recuperar se tributasen de modo independente.
Os contribuíntes que realicen a Declaración conxunta poden compensar minusvalías que teñan por vender inmobles, accións ou participacións de fondos de investimento e as bases liquidables xerais negativas, realizadas e non compensadas en períodos impositivos anteriores en que tributen de forma individual.
A Declaración conxunta permite compensar perdas que non poderían recuperar se se tributase de modo individual
Cando se fai a Declaración de forma conxunta hai certas especificidades que poden facela máis ou menos vantaxosa, en función de cada situación persoal ou familiar. Paira empezar, o mínimo persoal será de 3.400 euros cando o contribuínte conviva co pai ou a nai dalgún dos fillos que forman parte da súa unidade familiar. A redución aplicarase, en primeiro lugar, á base impoñible xeral sen que poida resultar negativa como consecuencia de tal redución. O remanente, se o houbese, diminúe a base impoñible do aforro, que tampouco poderá resultar negativa. Pola súa banda, o mínimo familiar alcanza os 5.050 euros no caso de unidades monoparentais. Este concepto (mínimo persoal) fai referencia ás cantidades mínimas de ingresos que están exentas de tributar.
Outra das vantaxes da Declaración conxunta é que no caso de unidades familiares monoparentais, a base impoñible reducirase en 2.150 euros. No caso dunha unidade familiar biparental, a redución será de 3.400 euros.
En canto ás achegas realizadas a plans de pensións, con todo, non hai diferenza entre facer a Declaración de forma individual ou conxunta xa que o límite máximo de redución da base impoñible é o mesmo: de 10.000 euros anuais paira contribuíntes de até 50 anos (no territorio xeral), aplicado de modo individual por cada partícipe ou mutualista integrado na unidade familiar. Paira maiores de 50 anos, o límite elévase a 12.500 euros.
Outras especificidades
A efectos fiscais, dá igual o réxime económico baixo o que viva o matrimonio. Por tanto, tamén os que asinaron a separación de bens poden realizar a tributación conxunta. Ademais, convén saber que a opción de tributar de forma individual ou conxunta decídese en cada exercicio. Por tanto, un ano pode optarse por un modelo e ao seguinte polo outro, sen ningún prexuízo paira os contribuíntes. Mesmo cabe a posibilidade de, una vez presentada a Declaración, facer una complementaria, sempre que o contribuínte déase conta de que é máis vantaxoso paira el facela baixo outro réxime (por exemplo se se asina de forma conxunta e é máis beneficiosa a individual).
No caso de que un membro da unidade familiar opte por presentar a declaración individual, o resto dos membros da unidade familiar perden o dereito a declarar de maneira conxunta. Nesta situación, todos os membros da unidade familiar quedarán obrigados a presentar a súa Declaración de forma individual.
