Non só para o préstamo de libros, as bibliotecas escolares deben constituírse como lugares de encontro onde os alumnos poidan acceder a recursos e actividades que lles permitan desenvolver a súa habilidade lectora, a comprensión de textos, a autoaprendizaxe e a destreza na procura de información. Para cumprir a súa misión, a biblioteca escolar debe conxugar a variedade e equilibrio das súas coleccións, tanto en contidos como en soportes, cunha boa xestión do persoal encargado delas.
“A biblioteca escolar é parte integrante do proceso educativo”, esta definición que recolle o Manifesto da UNESCO sobre Bibliotecas Escolares non deixa lugar a dúbidas sobre cal é a verdadeira importancia que a comunidade educativa debe dar a estas entidades, xa que os servizos esenciais que toda biblioteca dun colexio debe atender son fundamentais para o desenvolvemento de destrezas e coñecementos imprescindibles para os alumnos. Inculcar e fomentar o hábito e o pracer da lectura nos estudantes, iniciarlles nas habilidades de procura e uso da información, facilitarlles o acceso a recursos para que teñan contacto con ideas, experiencias e opinións varias ou organizar actividades que estimulen a concienciación e a sensibilización no plano cultural e social son algúns dos obxectivos que segundo o manifesto, todas as bibliotecas escolares deben alcanzar.
A biblioteca do colexio é un recurso fundamental na adquisición de coñecementos
Lonxe do uso tradicional destas bibliotecas como simples colectores de libros para o préstamo aos estudantes, hoxe en día, apoiadas polos distintos plans de fomento da lectura postos en marcha tanto pola Administración central como polas autonómicas, as bibliotecas escolares no noso país están nun proceso de cambio e adaptación que lles axudará a converterse nun lugar idóneo para que os alumnos adquiran diversas habilidades. Tal como expresan Natalia Bernabeu e María Jesús Illescas no seu documento “A biblioteca escolar: unha contorna creativa de aprendizaxe”, a biblioteca do colexio é un recurso fundamental na adquisición de coñecementos, xa que grazas ela os alumnos poden acceder ás obras de consulta en papel ou electrónicas, libros monográficos ou documentos xornalísticos que lles poden axudar a contrastar e completar a información recollida nos libros de texto; á súa vez, aprenderán a manexar con soltura as fontes de información, os catálogos e as bases de datos, unha habilidade que lles permitirá aprender ao longo da súa vida. En conclusión, “a biblioteca escolar permite garantir unha verdadeira formación integral dos nosos nenos e mozos por ser un espazo de coñecemento e de autoconocimiento, de descubrimento persoal e de descubrimento científico”.
Por outra banda as tarefas de investigación sobre algún tema curricular utilizando os recursos dispoñibles na biblioteca da escola facilitan o desenvolvemento nos alumnos da habilidade de aprender por si mesmos e de aprender “a aprender”, un termo que se usa moito agora que a avaliación dos alumnos non se basea en coñecementos senón en competencias. O doutor en Pedagoxía Félix Benito Morais cando fala sobre o papel da educación documental na biblioteca escolar afirma que a educación documental achega un modelo psicopedagógico que fai da biblioteca escolar “un escenario crave da aprendizaxe, onde converter as actividades que seguen o esquema tradicional de pregunta-resposta, en traballos de investigación que preparen aos escolares para aprender a aprender”.
O persoal da biblioteca debe actuar como guía e axuda para facilitar a súa utilización aos usuarios
En canto ao persoal da biblioteca, este non debe ser un mero gardián dos fondos situados nela, senón que ha de actuar como guía e axuda para os usuarios de modo que lles facilite a súa utilización; de feito, tal como recolle o Manifesto da UNESCO, “demostrouse que, cando os bibliotecarios e os docentes cooperan, os alumnos logran alcanzar niveis máis altos en coñecementos básicos, lectura, aprendizaxe, solución de problemas e competencias en materia de tecnoloxías da información e a comunicación”. Por iso, é importante que a persoa encargada da biblioteca escolar estea profesionalmente cualificada para exercer o seu labor.
Como debe ser a colección
Un fondo documental adecuado e actualizado é un dos requisitos necesarios para garantir o bo funcionamento de toda biblioteca escolar. O caderno elaborado por un grupo de expertos participantes no Programa de Bibliotecas Escolares do Ministerio de Educación recolle os criterios básicos sobre como debe ser a composición, o mantemento, selección e avaliación dos fondos nunha biblioteca escolar. Estas son algunhas das recomendacións:
ABIES, é o acrónimo da Asociación de Bibliotecas Escolares e á vez a denominación do programa informático de xestión de bibliotecas desenvolvido polo Centro Nacional de Investigación e Comunicación Educativa do Ministerio de Educación co asesoramento de profesionais da Biblioteca Nacional e da Fundación Germán Sánchez Ruipérez.
Este programa, que é gratuíto para todos os centros escolares públicos e concertados das 14 comunidades autónomas colaboradoras co ministerio no proxecto, constitúe unha ferramenta moi útil, que facilita as tarefas de organización propias dunha biblioteca escolar: catalogación, préstamo, impresión de tejuelos, etc. Preséntase nun CD-ROM, que contén o programa e un depósito con máis de 500.000 rexistros de libros de literatura infantil e xuvenil, extraídos dos fondos da Biblioteca do Ministerio de Educación, da Biblioteca Nacional e da Fundación Germán Sánchez Ruipérez.
