Gardarías 24 horas

Os denominados hoteis infantís ou gardarías 24 horas, que abren as súas instalacións durante todo o día, resultan una alternativa moi atractiva paira os pais e as nais con horarios de traballo nocturnos ou que desexan saír a noite do fin de semana e non teñen con quen deixar aos seus fillos. Con todo, aínda que esta idea poida parecer orixinal xa se puxo en marcha en España hai algúns anos, na actualidade apenas hai gardarías con esta filosofía porque tampouco existe una gran demanda. Segundo o presidente da Asociación Mundial de Educadores Infantís, Juan Sánchez, “as gardarías 24 horas deron mal resultado porque se trata dun servizo prestado por centros privados, que xeralmente supón un importante desembolso económico paira os pais”. Así mesmo, recoñece que, “cando salguen a noite do sábado, os pais prefiren deixar aos fillos ao coidado dun familiar ou una coidadora profesional”, aínda que destaca a importancia de que os pequenos acudan a centros de educación infantil para que se socialicen e interrelacionen con outros nenos da súa idade. “A personalidade fórmase nos primeiros anos e ten que fixarse en confrontación coa doutro neno”, explica. É bo, engade, que o neno, una vez cumprido un ano, acuda a un centro, poucas ou moitas horas, porque vai favorecer o seu desenvolvemento psicolóxico.

A incorporación da muller ao mundo do traballo creou novas necesidades nos pais, que requiren deixar ao neno no centro un maior número de horas. Neste sentido, Juan Martín, asesor da Asociación de Centros de Educación Infantil de Madrid, sinala que a experiencia das gardarías 24 horas reciclouse en gardarías cun horario de apertura máis prolongado, de sete da mañá a nove da noite, “porque pode haber nenos que non acudan ao centro polo día, pero si o fagan a partir das tres de tárdea e necesiten quedar alí varias horas”. Asegura que con esta fórmula obtéñense mellores resultados que coa apertura ininterrompida, tal e como confirman tamén desde a gardaría O Petit Lord de Xirona, un centro que tivo que deixar de ofrecer este servizo fai máis de dous anos porque a xente apenas o usaba. “Abrimos como escola infantil hotel, pero este sistema en España non funciona porque non hai peticións, os pais prefiren deixar ao neno coa avoa ou outro familiar antes que nun centro”, remarca así mesmo a directora do centro de educación infantil Paides, en Pozuelo de Alarcón (Madrid), Gloria Rodríguez-Pina.

No entanto, non todo son opinións en contra deste tipo de gardarías. Pilar Beira, directora da Escola Infantil Xenios, en Alacante, defende este servizo que ela mesma ofrece desde hai tres anos “cunha boa acollida por parte dos pais”. Ao seu xuízo, si que existe demanda porque hai necesidade de conciliar a vida familiar e laboral, aínda que subliña que o problema do fracaso deste sistema está no enfoque. “Se a gardaría permite que un neno quede un intre pola tarde mentres os pais están de compras ou una noite que salguen a cear, é moi probable que o pequeno non coñeza ou non estea adaptado ao persoal e que, por tanto, quede chorando. Se cando os pais volven recollelo, o neno segue chorando, non o deixarán a próxima vez”. Beira propón que as gardarías 24 horas só admitan a nenos matriculados na escola, que coñecen ao persoal e están afeitos durmir nun berce e xogar cos mesmos compañeiros. “É o que facemos no noso caso, só atendemos a nenos que están matriculados durante o día e, de maneira puntual, necesitan quedar a durmir una noite porque os seus pais están de viaxe, traballan a quendas ou saíron a cear. Nin sequera admitimos aos amigos dese nenos si non lles coñecemos, porque seguramente quedarán chorando e molestarán aos outros”, advirte.

Trátase de establecer unhas normas e conseguir que todos as cumpran: “Até as dez da noite os nenos poden saír da gardaría no momento que os pais queiran, pero a partir desa hora, pola comodidade do neno e a seguridade da escola, debe permanecer connosco, polo menos, até as sete e media da mañá. A esa hora, a escola volve abrir e os pais poden vir recoller ao seu fillo, xa que se o fixesen durante a noite cortaríanlle o soño ou poderían espertar aos outros nenos”, aclara a directora de Xenios. A idea, por tanto, é que as gardarías 24 horas ofrezan horarios flexibles, pero sen prexudicar o correcto desenvolvemento do neno. Paira iso, cada pequeno debe contar cun programa educativo individualizado, que atenda as súas necesidades específicas e as dos pais, aos que se debe facilitar a conciliación de traballo e vida privada. “Pretendemos que sexan os pais os que se adapten aos horarios escolares, pero deberiamos expolo ao contrario si de verdade apostamos pola conciliación”, resume Beira.

Una das cuestións máis polémicas que suscitan os centros de educación que abren durante toda a xornada é o feito de que os pequenos, sendo nenos, cumpren horarios de adultos: levántanse á vez que os pais, salguen da escola cando estes finalizan o traballo e adáptanse aos plans que organicen o fin de semana Pode ser prexudicial? “Naturalmente, sempre recomendamos ás nais que se se poden quedar cos seus bebés, fágano, porque con ninguén van estar mellor que con elas, pero tampouco hai que alarmarse porque o menor pase máis tempo na gardaría que na súa casa, á fin e ao cabo, no centro créase un clima de afecto que o converte nun verdadeiro fogar paira o neno”, responde Gloria Rodríguez-Pina. É una cuestión de equilibrio. A escola xoga un factor moi importante no neno porque nela é atendido por pediatras e psicólogos que lle estimulan e axúdanlle a conformar a súa personalidade, pero os pais deben dedicarlle o seu tempo paira contribuír tamén nesa tarefa.

Pola súa banda, o presidente de Asociación Mundial de Educadores Infantís afirma que as posibles desvantaxes de cumprir o mesmo horario que os pais e nais dependen da estrutura, organización e profesional do centro. “Se o horario esta equilibrado, é dicir, o neno xoga, comparte tempo con outros nenos, ten momentos de estimulación e de descanso, non ten por que ser malo que estea tanto tempo no centro. É bo que os pais e nais estean o máximo de tempo co neno, pero si teñen que estar na gardaría e os pais asegúranse de que existe un bo programa educativo, non hai ningún problema”, subliña Sánchez. A implicación dos pais debe, paira iso, abarcar varios aspectos e constatar, ademais do programa educativo que se segue, que o centro conta con licenza de apertura e que cumpre os requisitos mínimos esixidos polo Real Decreto 1537/2003, de 5 de decembro, polo que se establece que os centros de educación infantil deben situarse en locais de uso exclusivamente educativo e contar con aulas de, polo menos, 30 metros cadrados, un patio de xogos de uso exclusivo do centro, un aseo por aula, una sala de usos múltiples, un aseo paira o persoal separado dos servizos dos nenos e un despacho de dirección, una secretaría e una sala de profesores, paira centros con máis de seis unidades.

Contar con todas estas instalacións e servizos permitirá que o neno estea máis cómodo, e que cumpra á vez os seus propios horarios de comidas, xogos e sesta, principalmente. “Adaptar o horario dos nenos aos pais é una necesidade que se debe cubrir, pero cada neno ten outras moitas necesidades”, destaca Juan Martín, paira quen neste ámbito a oferta privada fai una labor positivo porque oferta horarios vespertinos nos que os pais continúan na oficina e non se poden ocupar do seu fillo, fronte á rede pública, “que xeralmente cumpre un horario escolar até media tarde”. “Non se entenden as escolas que abren até as tres de tárdea porque poucos pais libran pola tarde e pódense encargar do seu fillo. Ademais, o feito de que as gardarías abran máis horas é una maneira de facilitar a incorporación da muller ao mundo do traballo”, reflexiona Rodríguez-Pina.

A gran preocupación dos pais á hora de deixar aos seus fillos ao coidado doutros, xa sexa una gardaría, una coidadora habitual ou una canguro, é saber se os pequenos van estar a gusto e non lles van a botar de menos. A directora da gardaría Paides asegura que paira reforzar esa tranquilidade, “cada centro debe facer que o neno senta na escola como na súa casa, xa que o persoal da gardaría acabará formando parte da súa vida”. Este proceso require o seu tempo, un período de adaptación no que o neno fai una primeira toma de contacto co profesor, coñécense e, finalmente, afaise á súa compañía e á dos seus compañeiros. Por iso, Juan Sánchez insiste en que as gardarías 24 horas non serven paira deixar aos nenos de maneira esporádica “porque se se esperta durante a noite, non recoñece a contorna e pode asustarse”. Advirte de que o neno ten que estar “moi afeito estar cos adultos cos que vai pasar a noite ou o intre que os seus pais lles deixen nestes centros e recoñece que o lóxico e o normal é que durma no seu ámbito familiar, cos seus pais ou outro membro da familia. “Desde o punto de vista do neno, se o pai ten una alternativa a estas gardarías, mellor”, agrega.

A Asociación Mundial de Educadores Infantís realiza as seguintes recomendacións entre as persoas coidan do menor de maneira esporádica e habitualmente:

Coidados esporádicos:

• Ludotecas. Trátase de centros de xogo pensados para que o neno acuda unhas horas e aprenda xogando. Están pensadas paira nenos a partir de cinco ou seis anos, que teñen certa autonomía e non teñen tanto medo a quedar sós, como ocorre cos máis pequenos.
• Canguros. Na maioría dos casos trátase de mozas novas que acoden ao propio fogar a coidar aos nenos por horas o tempo que os pais están fóra. É interesante que as primeiras veces, cando os nenos e as nenas non a coñecen demasiado, os pais permanezan un tempo na casa, con ela e cos pequenos, para que estes non perdan o clima de seguridade.

Coidados habituais:

• Centro de educación infantil. É o lugar máis adecuado por estar pensado exclusivamente paira atender ao neno durante un bo número de horas. Elixir o máis adecuado dependerá da distancia á que se atope do fogar, as instalacións con que conte e o seu programa educativo, entre outros factores.
• Un familiar. Adoita ser a avoa ou outro familiar moi próximo quen se encarga de recoller ao neno cada tarde da escola ou coidarlle mentres os seus pais traballan. Achegan ao menor una gran tranquilidade e agarimo.