As axudas para a adquisición de libros de texto ou os servizos de préstamo son un recurso esencial para moitas familias. A subida do IVE marca o inicio do curso 2012-2013 e a “volta ao cole” suporá un reto importante para moitas economías familiares. A compra dos libros de texto é un dos maiores gastos que se deben asumir. Por ese motivo, as comunidades autónomas implementan diferentes programas de axudas. Os máis habituais son dous, debullados a continuación: as axudas directas, coas cales os alumnos reciben un importe determinado para a compra de libros de texto, e os programas de préstamo e reutilización, cada vez máis estendidos.
Para este curso 2012-2013, algúns organismos públicos autonómicos variaron o sistema de axudas debido á conxuntura actual de crise. Reducíronse as cantidades destinadas a este fin e establecéronse alternativas á gratuidade total dos libros mantida nos últimos anos. Estes programas permiten reducir o custo medio da compra de libros de texto de forma máis ou menos significativa, en función da modalidade de subvención que corresponda.
O 31,3% da facturación do mercado editorial no noso país corresponde aos ingresos obtidos pola venda dos libros de texto escolares. Tal como reflicten os datos do informe da Federación de Gremios de Editores, ‘Comercio interior do libro en España 2011’, o pasado ano, a facturación destes exemplares chegou a 868 millóns de euros, un 6,2% máis que o ano anterior, debido á renovación de boa parte dos libros, ao cumprirse o catro anos de vixencia destes, sinala o informe.
Axudas directas para a compra de libros de texto
Varias comunidades autónomas teñen establecido un sistema de axuda directa ás familias, que consiste na entrega dun cheque ou bono libro por unha cantidade determinada, para que se troque polos libros de texto ao realizar a compra:
Andalucía. A gratuidade de libros nesta comunidade aséntase nos denominados cheques-libros para o catro primeiros cursos de Educación primaria e segundo de Educación Secundaria. O resto de cursos cóbrense co programa de préstamo.
Asturias. Concédese unha axuda familiar directa por cada fillo matriculado en niveis obrigatorios en centros sostidos con fondos públicos. O ano pasado, podían beneficiarse desta axuda as familias que non superaban determinados limiares de renda (desde 17.377 euros para familias de dous membros, ata 39.877 euros para as de oito), que este ano se rebaixarán. Endurécense os criterios para recibir as axudas.
Cantabria. Elimina a concesión do cheque-libro aos alumnos de Primaria e de ESO dos centros mantidos con fondos públicos cuxas rendas familiares non excedan os 28.000 euros. A axuda, por tanto, queda para os perceptores de renda de integración social, pensións non contributivas e parados sen dereito a subsidio.
Castela e León. O Programa de Gratuidade dos libros de texto diríxese aos alumnos de Primaria e ESO con rendas familiares inferiores a 60.000 euros. Este límite non se aplica ás familias numerosas ou a outras que contan cun membro con minusvalía superior ao 33%, vítimas de actos terroristas ou de violencia de xénero. Tanto para Primaria como para Secundaria, o ano pasado, o importe da axuda oscilou entre 105 e 140 euros. Para este ano, aínda non se coñece a axuda.
Galicia. Convoca axudas para a adquisición de libros de texto, materiais curriculares e material didáctico e complementario, que necesiten os alumnos matriculados en Educación primaria, Secundaria e Especial de centros sostidos con fondos públicos. Só os alumnos repetidores de 1º ou 2º de Primaria poden solicitar esta axuda por empregarse material que non pode reutilizarse. Estas axudas concédense cando os niveis de renda familiar non exceden os 9.000 euros. As subvencións en función da renda, o curso e se se pertence a familia monoparental oscilan entre 90 e 180 euros.
A Rioxa. Só as familias con rendas máis baixas serán beneficiarias destas axudas, que terminan coa gratuidade dos libros de texto. As axudas concederanse de momento en 1º e 3º de Secundaria, aínda que está previsto que se amplíen ao resto de cursos de maneira sucesiva.
Murcia. O bonolibro para a compra de libros de texto concedeuse no curso 2011-2012 ás familias de alumnos de niveis obrigatorios de centros sostidos por fondos públicos que non superaban un determinado limiar de renda (desde 16.105 euros para familias de dous membros a 37.893 para oito membros). A axuda foi de 110 euros para Primaria e de 150 euros para ESO. Para este curso, aínda non se publicou información a este respecto.
Valencia. O próximo curso entregarase un bonolibro máximo de 125 euros, en función da renda das familias. Este requisito implantar por primeira vez este ano, de modo que se beneficiará ás que teñan menos ingresos. As axudas serán de 125 euros, para os alumnos cuxa renda por cada membro da unidade familiar non supere os 5.591 euros; 87,5 euros, para rendas entre 5.591 e 7.455 euros; e 50 euros, para quen superen 7.455 euros por cada membro. Os limiares establécense en 24.089 euros como máximo para unha familia de dous membros; 32.697 euros no caso de tres membros; 38.831 euros para catro membros; 43.402 euros para cinco membros; 46.853 para seis membros; 50.267 euros para sete membros; e 53.665 euros para oito membros. A segunda convocatoria para solicitar as axudas permanecerá aberta do 3 ao 14 de setembro.
Préstamo e reutilización de libros de texto
Outras comunidades optaron por axudar ás familias a través da fórmula do préstamo dos libros de texto ou este combínase coa concesión de axudas ás familias máis necesitadas. Este sistema consiste na reutilización do material escolar, é dicir, os libros son gratuítos, pero unha vez finalizado o curso, os estudantes deben entregalos ao centro para que outros alumnos poidan usalos en anos académicos sucesivos. Os manuais renóvanse cada catro anos, aínda que en xeral, de maneira excepcional, os libros correspondentes a 1º e 2º de Primaria cámbianse todos os anos.
En varias autonomías o modelo de préstamo e reutilización está xa implantado en todos os niveis de ensino obrigatorio. Con todo, noutras comunidades, non finalizou aínda este proceso e a gratuidade non alcanza á totalidade dos alumnos.
Madrid cambia as axudas ás familias por subvencións aos centros para crear un fondo bibliográfico, igual que a Comunidade Valenciana
