As tarefas escolares en casa considéranse unha ferramenta educativa esencial, non só para asentar e consolidar as aprendizaxes adquiridas na aula, senón tamén para desenvolver nos estudantes actitudes académicas básicas como a organización, autodisciplina, autonomía e responsabilidade. O apoio dos pais é fundamental para que os escolares adquiran estas destrezas, pero sempre que non se extralimiten nas súas funcións, xa que unha excesiva participación dos proxenitores nos deberes dos seus fillos pode reportar aos docentes unha concepción errónea dos avances e progresos dos seus alumnos.
Imagen: avalos4assembly
Unha vez finalizada a xornada escolar, a actividade académica dos estudantes prolóngase no fogar coa realización das tarefas e traballos que os docentes “encargan” aos seus alumnos. Tal como reflicten os últimos datos do Sistema Estatal de Indicadores da Educación, o tempo medio que os nenos invisten en completar os seus deberes oscila entre unha e dúas horas, unha cifra que se mantivo invariable na última década.
O 52% dos estudantes de Primaria recibe apoio familiar para realizar as tarefas escolares
Con todo, os indicadores mostran un cambio radical nun aspecto relevante: a axuda que reciben das familias para realizar os deberes. Mentres que no ano 2003 tan só o 14% dos estudantes de Primaria manifestaban contar con apoio familiar para completar os traballos escolares despois de clase, os datos do ano 2007 (últimos solicitados polo INE) mostran que a porcentaxe de escolares que reciben esta axuda elévase ao 52%.
O informe ‘En busca do éxito educativo: realidades e solucións’, editado en xullo de 2010 pola Fundación Antena 3, en colaboración co Defensor do Menor na Comunidade de Madrid, corrobora estes datos. O estudo sociolóxico, realizado entre nenos de 8 a 16 anos e os seus proxenitores, reflicte que o 78% dos alumnos recibe algunha axuda para estudar. Un 62% deste apoio vén por parte dos pais e un 12,5%, doutros familiares.
Para que serven os deberes
O apoio nas tarefas é efectivo se a implicación dos pais non excede os límites adecuados a cada neno e idade
María José Díaz-Augado, Catedrática de Psicoloxía da Educación, analiza no mencionado estudo o papel educativo da familia. Entre as condicións básicas que determinan a calidade da educación familiar, a especialista destaca tres fundamentais: “O afecto incondicional, un coidado atento, adecuado ás necesidades de seguridade e autonomía de cada idade, e unha disciplina consistente que lles axude a respectar certos límites e a aprender a controlar a súa propia conduta”.
O apoio na realización das tarefas escolares é unha das vías coas que contan os pais para aplicar estas premisas, pero só é efectivo se a súa implicación non excede os límites adecuados a cada neno e idade. Para saber ata onde se pode chegar na axuda cos deberes en casa, é fundamental ter claro con anterioridade que os obxectivos que se perseguen co traballo académico no fogar non se limitan ao repaso e práctica dos contidos aprendidos na aula e a preparación para a clase seguinte. Os especialistas en educación apuntan que as tarefas son ademais un instrumento esencial para desenvolver nos alumnos habilidades e aptitudes necesarias para o seu adecuado progreso escolar:
Demasiada axuda?
As tarefas son un instrumento esencial para que o profesor verifique os progresos do alumno
Poden os estudantes desenvolver estas destrezas se contan coa axuda e apoio constante dos pais nas tarefas? É evidente que unha excesiva implicación, que nalgúns casos pasa mesmo pola realización por parte dos proxenitores dos deberes dos seus fillos, non resulta beneficiosa. Como apunta un equipo de psicólogos da Universidade de Minho (Portugal) e a Universidade de Oviedo no seu artigo ‘Escola-familia: é posible unha relación recíproca e positiva?’ (Papeis do Psicólogo, número 3 VOL-27 , 2006), as tarefas para casa son “un inmellorable recurso para promover a implicación da familia no desenvolvemento académico dos fillos”, pero só se se aplica “unha dose axustada de axuda e nos aspectos que corresponden aos proxenitores”.
Non hai que esquecer que as tarefas de casa son un instrumento esencial para que o profesor verifique os progresos do alumno e se asimilou con eficacia os contidos impartidos na aula. Neste caso, se a participación dos pais implica pasos como a corrección e a resolución dos deberes, é moi difícil que o docente poida “discernir entre o que o alumno realmente sabe e consegue facer por si só e o que non domina aínda”, apuntan estes expertos en psicoloxía.
O docente pode crer que o estudante entendeu ben os contidos e non ten dificultade para aplicalos
Isto provoca que, cando os pais axudan en exceso aos fillos coas tarefas, os profesores non corrixen o traballo dos alumnos, senón o dos seus proxenitores. Pode crer así que o estudante entendeu ben os contidos e non atopa ningunha dificultade en aplicalos. Deste xeito, non verá necesario prestar máis tempo durante a clase a explicar esa parte da materia e avance cara á lección seguinte, sen que a información estea afianzada nos alumnos.
Participación dos pais
O exceso de axuda pode falsear o verdadeiro rendemento académico diario do estudante, que, con todo, verase reflectido despois nos resultados dos exames, cando os pais non están dispoñibles para atender as súas dificultades. De que modo deben colaborar entón os pais cos deberes? Os especialistas suxiren que o papel dos proxenitores debe ser de monitorización das tarefas, é dicir, deben ser responsables de proporcionar aos seus fillos as condicións adecuadas para que realicen as actividades escolares do modo máis efectivo posible e prestarlles apoio para que eles mesmos sexan capaces de dirixir a súa autoaprendizaxe. Estes son algúns dos aspectos que apuntan como esenciais para que a axuda familiar sexa eficiente:
