Co novo curso escolar miles de nenos do noso país incorporaranse por primeira vez ás aulas para iniciar o segundo ciclo de Educación Infantil (3-6 anos). Algúns destes nenos comezarán esta etapa despois de ter unha primeira experiencia educativa en centros infantís ou gardarías, outros, vivirán o seu primeiro contacto co ensino lonxe do ámbito familiar. En calquera caso, todos estes pequenos deberán, unha vez finalizado o ciclo, adquirir unha serie de competencias e habilidades básicas que lles permitirán incorporarse posteriormente á educación obrigatoria.
Segundo o calendario de implantación da Lei Orgánica de Educación (LOE), durante o próximo curso 2008-2009 iniciaranse no noso país os ensinos de Educación Infantil adaptadas a esta normativa. Esta etapa ordénase en dous ciclos, de 0 a 3 anos e de 3 a 6 anos, e aínda que ambos os ciclos teñen carácter voluntario, en España a taxa de escolarización no segundo ciclo alcanza a máis do 95% da poboación. E é que, cada vez máis, os proxenitores son conscientes da importancia que ten a aprendizaxe e a adquisición de habilidades a unha idade temperá, xa que estes sentarán as bases do proceso educativo dos seus fillos nas etapas obrigatorias.
En Infantil é necesaria unha estreita cooperación das familias no proceso educativo
Son dous as características fundamentais que diferencian esta etapa educativa das posteriores. En primeiro lugar, en Infantil, máis que en ningún outro ciclo, é necesaria unha estreita cooperación das familias no proceso educativo, xa que o desenvolvemento madurativo do neno que se produce nestas idades non se desencadea unicamente na contorna escolar, senón tamén na contorna social e familiar, por tanto, o contacto e a coordinación entre familias e docentes constitúe unha peza crave no correcto desenvolvemento desta etapa educativa. Por outra banda, a etapa de Educación Infantil é quizais o período educativo no que a práctica docente está máis condicionada polas características persoais de cada alumno, posto que nestas idades, moito máis que noutras máis avanzadas, cada neno ten o seu propio ritmo e estilo de maduración, desenvolvemento e aprendizaxe, de modo que as súas necesidades cognitivas non son sempre as mesmas.
Tendo en conta as características anteriores, a Educación Infantil ten marcados uns obxectivos fundamentais, enfocados a conseguir o desenvolvemento das seguintes capacidades nos nenos:
Áreas de coñecemento
Para conseguir estes obxectivos, os contidos educativos de Educación Infantil organízanse en tres áreas de coñecemento diferentes que corresponden a ámbitos propios da experiencia e do desenvolvemento infantil.
O fundamental que deben coñecer os nenos que atenden esta etapa é a súa propia identidade
Coñecemento de si mesmo e autonomía persoal: antes de aprender nada novo, o fundamental que deben coñecer os nenos que atenden esta etapa é a súa propia identidade e adquirir a autonomía persoal suficiente para poder valerse por si mesmos nas habilidades básicas cotiás. Deste xeito, nesta área de coñecemento os contidos céntranse en ensinar aos nenos a identificar o seu propio esquema corporal e o dos demais, a controlar o seu corpo e movementos de forma coordinada e por suposto, a adquirir os hábitos de coidado persoal, hixiene e saúde fundamentais para actuar con autonomía na vida diaria.
Coñecemento da contorna: a entrada na escola amplía e diversifica a contorna no que están adoitados moverse os nenos desde o seu nacemento, por iso, ademais de coñecerse a eles mesmos é necesario que os nenos aprendan a coñecer e a identificar o mundo que lles rodea, para que a súa inserción nel sexa máis fácil. Entre os bloques de coñecemento desta área atópase, por unha banda, o achegamento á natureza, mediante a identificación de seres vivos e materia inerte ou a observación de fenómenos do medio natural; por outra, a exploración do medio físico (cuantificación, temporalidade, percepción espacial) e a introdución na cultura e a vida en sociedade, desde as relacións familiares, ata a comprensión de elementos ou acenos que identifican a outras culturas presentes no medio. Aquí ten cabida tamén a tecnoloxía, como un elemento da contorna polo que os nenos mostran interese e inícianse no seu uso.
Fomentarase unha primeira aproximación á lingua estranxeira, especialmente no último ano do ciclo
Linguaxes, comunicación e representación: a linguaxe verbal, o artístico, o corporal ou o audiovisual forman parte do proceso de comunicación; a través da adquisición das habilidades adecuadas nestes aspectos os nenos serán capaces de expresar emocións e sentimentos, comprender as mensaxes dos demais e iniciarse nos usos sociais da lectura e a escritura. Ao final desta etapa educativa, avaliarase aos pequenos nesta área tendo en conta as seguintes habilidades: o desenvolvemento da súa capacidade para expresarse e comunicarse oralmente, coa suficiente claridade e corrección, o seu coñecemento básico da linguaxe escrita e a súa habilidade para expresarse e comunicarse utilizando medios materiais e técnicas das distintas linguaxes artísticas e visuais. Así mesmo, nesta área fomentarase unha primeira aproximación á lingua estranxeira, especialmente no último ano do ciclo.
Aínda que a Educación Infantil en España ten carácter voluntario, o certo é que a taxa de escolarización dos nenos de tres anos, idade na que dá comezo o segundo ciclo desta etapa, aumenta progresivamente no noso país, alcanzando, segundo os últimos datos do Instituto de Avaliación a un 96% da poboación desta idade, unha cifra que sitúa a España entre o tres países europeos con maior porcentaxe de alumnos escolarizados en pouca idade. Como ben apunta Ignasi Vila, profesor do Departamento de Psicoloxía da Universidade de Xirona, unha das razóns do aumento desta taxa responde a “a modificación das condicións de vida, desaparición da familia numerosa, incorporación masiva da muller ao mundo laboral e a concentración da poboación no mundo urbano”, feitos que implican que “o coidado da primeira infancia debe facerse de forma diferente a como se realizou tradicionalmente”; con todo, outro dos motivos que avalan este incremento é, segundo Vila, “a cada vez maior conciencia social da importancia da educación, non só nas etapas obrigatorias, de forma que cada vez hai máis familias que se sitúan ante este tramo educativo non unicamente como unha forma de coidado infantil, senón como unha resposta ás necesidades educativas dos seus fillos”.
