Que se pode estudar despois da ESO

Una vez obtido o titulo de Graduado en Educación Secundaria Obrigatoria, os mozos españois poden optar por continuar os seus estudos nalgunha dos ensinos da denominada Educación Secundaria Postobligatoria, que engloba o Bacharelato, a Formación Profesional de Grao Medio, Artes Plásticas e Deseño de Grao Medio e os ensinos Deportivos de Grao Medio. Segundo o informe Datos e Cifras do curso escolar 2010-2011, elaborado polo Ministerio de Educación, máis de 928.000 estudantes cursan na actualidade en España algún destes estudos.

En España, o Bacharelato encabeza a lista de preferencias entre os estudos posobligatorios. Un 56,2% dos graduados en Secundaria elixen esta vía de ensino paira continuar os seus estudos. Una taxa moi elevada se se compara co 47,3% de media da Unión Europea, tal como reflicten os datos do informe Panorama da Educación 2010 da Organización paira a Cooperación e o Desenvolvemento Económico (OCDE).

Os estudos estrutúranse en dous cursos e constan de tres modalidades que o alumno selecciona segundo o itinerario formativo que queira seguir no futuro: Artes, Ciencia e Tecnoloxía e Humanidades e Ciencias Sociais. Una vez superado con avaliación positiva, o estudante obtén o titulo de Bacharel, que lle permitirá acceder de forma directa á Formación Profesional de Grao Superior, aos estudos universitarios, mediante unha proba de acceso (selectividade), ou aos ensinos artísticos superiores, previa superación dunha proba específica.

Ademais da modalidade tradicional presencial, no noso país é posible cursar estes ensinos a distancia. Na actualidade, máis de 40.000 mozas decántanse por esta opción que, grazas á súa flexibilidade, permite compaxinar os estudos cunha xornada laboral completa ou outras obrigacións.

Aínda que en Europa un 52,9% dos graduados en Secundaria elixe a Formación Profesional como continuación dos seus estudos, en España é una opción minoritaria fronte ao Bacharelato. Tan só un 38% dos mozos se gradúa nesta formación, en contraste con outros países con taxas tan elevadas como o 68% nos Países Baixos ou o 88% de Finlandia. No entanto, a cifra de alumnos españois en Formación Profesional de Grao Medio aumenta co paso dos anos. A previsión paira este curso 2010-2011 é de máis de 271.000 estudantes.

A finalidade da Formación Profesional é preparar aos alumnos paira a actividade nun campo profesional. O catálogo consta de 22 familias profesionais que recollen 73 titulacións elaboradas e revisadas de forma periódica polo Sistema Nacional de Cualificaciones e Formación Profesional. Este organismo ocúpase da adecuación da oferta formativa ás necesidades do mercado laboral, de modo que se facilite a incorporación dos titulados á contorna profesional.

A duración dos estudos, en función da titulación elixida, oscila entre 1.300 e 2.000 horas, das cales un 25% realízanse en centros de traballo, como prácticas profesionais. Os alumnos que superan os ensinos reciben o título de Técnico da correspondente profesión, que dá acceso ao mercado laboral e á Formación Profesional de Grao Superior, mediante unha proba de acceso, ou a calquera das modalidades de Bacharelato.

Do mesmo xeito que este último, a Formación Profesional de Grao Medio permite aos estudantes cursar os seus estudos a distancia. Esta alternativa está dispoñible hoxe en día en 14 comunidades autónomas.

Os ensinos de Grao Medio de Artes Plásticas e Deseño (3.253 alumnos no curso 2010-2011) é outra das alternativas á que poden optar os graduados niso. Integran os estudos relacionados coas artes aplicadas, os oficios artísticos, o deseño nas súas diversas modalidades e a conservación e restauración de bens culturais. Paira acceder a eles é necesario realizar una proba específica que acredite os coñecementos e aptitudes necesarias paira cursalos con aproveitamento.

Sombrerería, autoedición, serigrafía artística ou olaría son algunhas das 42 especialidades que se poden elixir entre as 12 familias profesionais que integran estes ciclos de Grao Medio, que permiten obter a titulación de Técnico de Artes Plásticas e Deseño na especialidade correspondente. Teñen una duración entre un e dous anos (950-1.600 horas) e cúrsanse nas Escolas de Arte, que na actualidade contan con 72 centros en todo o país.

Os ensinos de Artes Plásticas e Deseño comprenden tres niveis educativos: Grao Medio, Grao Superior e Estudos Superiores, aos cales se pode acceder a medida que se supera o anterior e lograr, en último termo, un título superior equivalente para todos os efectos a un grao universitario. Outra opción paira os titulados en Grao Medio de Artes Plásticas e Deseño é acceder de forma directa á modalidade de Artes de Bacharelato, que una vez superado, xunto coa selectividade, abre as portas dos estudos universitarios.

Os ensinos deportivos están en alza no noso país. O pasado curso 2009-2010, máis de 3.700 alumnos matriculáronse nalgún dos 18 ciclos de Grao Medio destes estudos, un 73% máis que no curso 2006-2007.

Pódese acceder de forma directa co título de Graduado, aínda que nalgunhas especialidades as administracións educativas poden esixir una proba deportiva específica. Una vez admitido, o estudante ten que superar dous niveis, que supoñen una carga lectiva mínima de 1.000 horas, das cales máis dun 30% corresponden a formación práctica.

Ao finalizar, obtense o título de Técnico na modalidade e especialidade escollida, que dá acceso aos ensinos Deportivos de Grao Superior, que á súa vez conducen aos estudos universitarios.

Segundo os últimos datos do Ministerio de Educación, un 31,2% dos estudantes españois abandona os estudos antes de concluír o Ensino Secundario Obrigatoria (ESO), una cifra que sitúa a España entre os países con maior taxa de fracaso escolar da Unión Europea. Pero non finalizar os estudos da ISO non implica renunciar á formación, xa que hai outras alternativas para que estes alumnos reincorpórense ao sistema educativo e alcancen, mesmo, o nivel universitario.

Os alumnos sen o título de graduado poden continuar os seus estudos con algún ciclo de Formación Profesional de Grao Medio. No entanto, paira ingresar nestes ensinos, terán que realizar una proba de acceso específica, co requisito imprescindible de ter como mínimo 17 anos cumpridos no ano de realización da mesma, tal como establece o Real Decreto 1538/2006, que regula a ordenación xeral da Formación Profesional. A proba ten como finalidade acreditar que o estudante ten os coñecementos e habilidades suficientes paira cursar con aproveitamento os ensinos. Os contidos teñen como referencia os niveis académicos da ISO.

As datas de realización das probas de acceso pódense consultar nas distintas consellerías de educación das comunidades autónomas, que son as encargadas de convocalas polo menos unha vez ao ano. Paira os alumnos que acceden á Formación Profesional de Grao Medio a través de proba, resérvase unha porcentaxe das prazas, en xeral do 20%. Deste xeito, garántese o seu reincorporación ao sistema educativo por esta vía.

Os estudantes que non obteñan o título de Graduado niso tamén poden acceder mediante unha proba específica aos ensinos Deportivos de Grao Medio e aos ensinos de Artes Plásticas e Deseño de Grao Medio, sempre que cumpran 17 anos como mínimo no ano de realización da proba.

Os Programas de Cualificación Profesional Inicial (PCPI) son a resposta formativa específica paira os alumnos a partir de 16 anos que abandonaron o sistema educativo sen titulación e non dispoñen das competencias necesarias paira acceder ao mercado laboral ou continuar os seus estudos. O obxectivo destes programas é que poidan alcanzar as competencias profesionais propias dunha cualificación de nivel 1 do Catálogo Nacional de Cualificaciones Profesionais e que, se o desexan, poidan ampliar as competencias básicas paira poder continuar os seus estudos nos diferentes ensinos do sistema educativo español.

Iniciáronse no curso 2008-2009 en substitución dos denominados Programas de Garantía Social e desde entón máis de 50.000 estudantes matricúlanse cada ano nas súas aulas. A formación organízase por perfís profesionais asociados aos sectores produtivos e inclúe módulos específicos da cualificación que se desexa alcanzar e módulos formativos de carácter xeral paira ampliar as competencias básicas. Por outra banda, os alumnos que acceden aos PCPI poden optar por realizar outros módulos de carácter voluntario, cuxa finalidade é a obtención do título de Graduado en Educación Secundaria Obrigatoria.

Una vez finalizado o programa, o estudante obtén una certificación académica que dá dereito a un certificado de profesionalidade emitido pola administración laboral. Este documento sérvelle paira acreditar a competencia adquirida e facilítalle o seu acceso á contorna profesional. Ademais, o alumno pode continuar os seus estudos, se o desexa, nos ciclos de Formación Profesional de Grao Medio a través da proba sinalada. Ten a vantaxe de poder estar exento de parte da mesma, sempre que o PCPI cursado estea relacionado coa familia profesional elixida.

Aínda que non forman parte do sistema educativo, as Escolas Taller e Casas de Oficios, dependentes do Servizo Público de Emprego Estatal (SEPE), son outra alternativa paira os alumnos que non superen a ISO. Estes centros de traballo e formación, promovidos por organismos públicos ou privados sen ánimo de lucro, encárganse de impartir aos mozos desempregados formación profesional ocupacional nunha especialidade, en alternancia coa práctica profesional real. O único requisito é ser maior de 16 anos e estar inscrito na oficina de emprego correspondente como desempregado.

Os programas nas Escolas Taller e as Casas de Oficios teñen una duración entre un e dous anos e desenvólvense en dúas etapas: a primeira é un período de seis meses de formación teórico-práctica, durante o cal os alumnos reciben una axuda económica en concepto de bolsa de formación (6,01 euros/día), e a segunda aséntase na práctica profesional (entre 6 e 18 meses), xa que os alumnos traballadores subscriben coa entidade promotora do programa un contrato de traballo paira a formación, polo que reciben o 75% do salario mínimo interprofesional.