As colonias de verán experimentaron una importante evolución. Lonxe de desaparecer, nos últimos anos están cada vez máis solicitadas tanto por pais e nais que traballan fóra de casa como polos escolares que gozan de máis tempo libre durante o período estival. Aos maiores permítelles conciliar a vida familiar e laboral, mentres que nenos e adolescentes ven nelas una oportunidade de vivir experiencias diferentes e, en moitos casos, especializadas nas actividades que máis lles gustan. Deporte, aventura, idiomas ou novas tecnoloxías son algunhas das posibilidades. O obxectivo é que os mozos aproveiten o verán paira algo máis que descansar, sempre que eles estean de acordo coa actividade e tendo en conta as súas preferencias e motivacións. Neste sentido, os pais deben dialogar cos seus fillos sobre os seus gustos e informarse correctamente de todos os detalles do campamento, xa que durante o seu desenvolvemento non adoitan estar permitidas as visitas e as chamadas telefónicas son limitadas.
Especialización da oferta
As colonias de verán paira nenos e mozos convertéronse nunha das opcións que máis éxito ten, non só paira quen as gozan senón paira as súas familias. A pesar de que xurdiron hai varias décadas, os cambios sociais e a propia evolución da oferta permitiron que se manteña no tempo e, mesmo, que rexistren un incremento importante da demanda. Segundo explica Joan Segarra, director de Servizos Educativos da Fundación Pere Tarrés, que xestiona cada verán actividades paira máis de 15.000 nenos e mozos cataláns, “os campamentos responden, por unha banda, á necesidade de compatibilizar os calendarios escolares dos fillos e os calendarios laborais dos pais, pero, doutra banda, son un excelente recurso lúdico e educativo”. No primeiro caso, a incorporación da muller ao mundo do traballo foi un factor decisivo que influíu nun cambio das necesidades familiares. Ademais, cada vez é máis frecuente que os pais opten por non ‘cargar’ aos avós co coidado dos netos. “Antes había recursos familiares que permitían que en vacacións os avós ou as nais que non traballaban encargásense dos nenos, pero cada vez máis as mulleres incorporáronse ao mundo laboral e os dinámicas avós-pais tamén cambiaron, o que supuxo un crecemento moi importante da oferta e demanda deste tipo de actividades”, explica Segarra.
En segundo lugar, os campamentos permiten aos seus participantes gozar dunha actividade na que o fin é pasarllo ben, á vez que se aprende a convivir con outras persoas que, moitas veces, pertencen a contornas diferentes. Neste sentido, paira Segarra, “os campamentos teñen una importancia moi grande desde o ámbito da experiencia persoal, porque implican estar fóra de casa dez ou quince días, durmindo con outros compañeiros e vivindo una experiencia moi intensa, o que contribúe a que o neno desenvolva a súa autonomía e aprenda todo o que implica a convivencia”. Hai que buscar que os campamentos sexan activos e participativos, e que permitan ao neno adoptar actitudes positivas sobre si mesmo ao mesmo tempo que lle axuden a desenvolver a súa autoestima.
Desta maneira e ao longo dos anos, as colonias de verán experimentaron una especialización temática que lles permitiu centrar as súas actividades nun área concreta. As disciplinas preferidas son idiomas, natureza, deportes e aventura, aínda que algunhas organizacións ofrecen tamén a posibilidade de familiarizarse coas novas tecnoloxías (colonias multimedia) ou a axuda a outros con dificultades especiais (colonias de cooperación e solidariedade). “Por primeira vez, os máis pequenos poderán gravar o seu propio programa de radio e aprender a dobrar películas, mentres que os mozos terán a oportunidade de crear música e fotografía dixital. Ademais, prevíronse campamentos nos que participarán nenos e novos afectados de cardiopatías”, explican desde a Fundación Pere Tarrés. O obxectivo é combinar a educación en valores cunha oferta atractiva e conseguir que os nenos aproveiten o tempo libre do que dispoñen no verán. “Non se trata só de atender a necesidade de moitas familias de ter ao neno ocupado nunha actividade”, aclara Segarra.
Elixir a mellor opción
A primeira vez que un neno acode a un campamento son moitas as dúbidas que se expoñen aos pais Adaptarase ben? Sentirá só? Fará amigos? Estará atendido correctamente? Un bo número de cuestións que é importante resolver a tempo paira evitar una mala experiencia. Silvia Martín, membro do Grupo Aula Nova, que organiza campamentos desde 1995 na Comunidade de Madrid, sinala que o primeiro factor a ter en conta é a propia madurez do neno, “xa que un pequeno de seis anos, por exemplo, non é igual que outro, cada un leva o seu ritmo”. Do éxito da primeira experiencia dependerá que o neno repita ou non ao ano seguinte e que goce do campamento. “A maioría dos nenos repiten, quizá menos no caso de mozos a partir de catorce anos que optan por outras actividades. A clave está en atopar a opción que mellor se adapte a cada rapaz porque, a partir de aí, poderá facer máis amigos e custaralle menos adaptarse aos monitores e á dinámica do campamento”, engade Martín.
O máis importante é que os pais respecten as preferencias dos seus fillos, que falen con eles sobre os seus gustos e que teñan en conta o seu interese e motivacións. “Con esta premisa, o recomendable é que a partir dos tres anos os nenos acudan a campamentos urbanos, cun horario que lles permita durmir en casa, paira marcharse de campamento ou colonias a partir dos seis anos -precisa Segarra-. Antes desta idade é un pouco pronto paira mandar a un neno a un campamento porque lle custa máis separarse dos pais, pero a partir dos seis anos non adoita haber ningún problema”. En ningún caso é bo forzar aos nenos a acudir a colonias porque haberá máis posibilidades de rexeitamento. Así mesmo, é conveniente que os pais acudan ás reunións informativas previas e que coñezan ao equipo de monitores, que deben ter una formación específica como monitor de tempo libre. “Este é o requisito mínimo que deben cumprir, ademais de ser persoas ás que lles guste estar con nenos”, remarca Segarra, quen confirma que a maioría dos monitores adoitan ter formación universitaria en maxisterio ou pedagoxía.
Antes de partir, hai que estar seguros de que se cumpren todas as garantías correspondentes, xa que durante os campamentos non adoitan permitirse as visitas dos pais e as chamadas telefónicas están restrinxidas. Segundo Silvia Martín, permitir ambas as cousas podería ser “contraproducente” paira o desenvolvemento da autonomía do neno: “O habitual é que os pais poidan chamar aos seus fillos tres veces durante o tempo que están no campamento, pero as visitas, salvo excepcións, non están permitidas”. Isto non significa, no entanto, que os pais non estean informados do que fan os pequenos. Nos últimos anos diversas organizacións crearon páxinas web nas que se pode acceder a toda a información sobre o desenvolvemento da actividade ou ben, por parte dos organizadores, “envíanse correos electrónicos e fotografías aos pais para que saiban que están a realizar os seus fillos e que cando falen con eles por teléfono póidanlles preguntar ou saiban de antemán o que van facer nos próximos días”, explica Silvia Martín. A pesar de todo, paira evitar complicacións, a Fundación Pere Tarrés elaborou o seguinte decálogo paira axudar aos pais na toma de decisións.
Outras posibilidades
Ademais dos campamentos ou colonias, que implican pasar fóra de casa entre dez e quince días, existen outras posibilidades que se poden desenvolver na cidade. Trátase de actividades pensadas paira os máis pequenos, que aínda non están preparados paira separarse dos seus pais, ou aqueles mozos cun interese especial nunha materia. En concreto, destacan as colonias urbanas e os talleres de verán:
Colonias urbanas. Esta modalidade xurdiu hai pouco máis de dez anos paira atender a nenos entre 4 e 12 anos debido a que os pais non podían facerse cargo no verán durante todo o día por motivos laborais. Actualmente, fundaméntanse en horarios de media xornada ou xornada completa e son máis baratas que os campamentos, con prezos que roldan os 100 euros. Xeralmente, están organizadas polos concellos de cada localidade e os seus principais destinatarios son os nenos máis pequenos, remisos a acudir a campamentos. “Os campamentos urbanos son una boa alternativa tanto paira os nenos que non queren separarse dos seus pais durante varios días, como paira os pais que non queren deixar aos seus fillos ir a un campamento porque non saben como van reaccionar separados deles”, confirma Silvia Martín. Do mesmo xeito que os campamentos, tamén se poden atopar colonias urbanas especializadas en diferentes materias, segundo idades e preferencias, e a flexibilidade no caso dos máis pequenos é tal que non teñen por que acudir ás colonias a un horario concreto, senón que dispoñen dun intervalo dunha hora ou hora e media paira acceder ás instalacións onde se desenvolven as actividades.
Talleres de verán. Están orientados a nenos e mozos de 16 a 30 anos con inquietudes concretas. Abarcan un amplo abanico de materias culturais, creativas ou ambientais, entre outras, e teñen una duración aproximada de dúas semanas. Contan con monitores e material especializado, e exponse, sobre todo, como una opción educativa. Cunha aceptación crecente, entidades como a Biblioteca Nacional de España (91 580 78 00) sumáronse a esta iniciativa, con talleres de contos paira os máis pequenos e de inicio á escritura paira os maiores. Tamén o Museo Arqueolóxico Nacional (91 578 02 03) ofrece a posibilidade de coñecer os segredos da cerámica ou as pinturas rupestres e o Museo de Ciencias Naturais (91 411 13 28) organiza talleres en xullo e agosto paira indagar no mundo mineral, as diferentes especies, o ADN ou a natureza en xeral. Ademais, moitos grupos de tempo libre ofrecen tamén esta opción, paira a que non se precisan coñecementos previos, senón moitas ganas de aprender.
