Hai algunhas semanas coñecéronse os resultados do Programa Internacional para a Avaliación da Competencia dos Adultos (PIAAC), e foron frouxos para España. En matemáticas, a poboación de 16 a 65 anos examinada obtivo 246 puntos: 23 menos que a media do OCDE e 22 menos que a media da Unión Europa. Os problemas principais son tres: extraer información matemática de situacións reais, resolver problemas de varios pasos e interpretar estatísticas. Neste artigo destácanse pautas e exercicios sinxelos para facilitar a realización destas tarefas.
Extraer información matemática de situacións reais
Extraer información matemática de situacións reais é o primeiro dos problemas que manifesta a poboación maior de 16 anos. Isto impide realizar tarefas tan prácticas como organizar as vacacións, xa que non saben comparar os prezos de hoteis ou ofertas turísticas. Os seguintes dous exercicios pódenlles axudar:
Aprender a comparar cifras. Nesta páxina web reúnense varios problemas sinxelos para comezar a confrontar cifras maiores e menores. Detállase a maneira de resolver problemas e, por tanto, obter a solución. De forma fácil, explícase cales son as distintas partes dun problema, como calcular a solución e, en definitiva, de que maneira manexar os números.
Converter números. Unha boa táctica para aprender a comparar consiste en aprender a converter. Nesta páxina web explícase como se realizan as conversións de décimas a centésimas, ou ao revés, como se deben afrontar os números decimais, os ceros despois dunha coma ou as unidades, de maneira que todos os números teñan o mesmo modo de presentación e sexa sinxelo comparalos.
Resolver problemas de varios pasos
O segundo dos problemas que revelaron as probas do PIAAC é a dificultade de quen as realizaron para resolver problemas de varios pasos, é dicir, accións do día a día como xestionar orzamentos ou calcular o gasto no supermercado con produtos en oferta tipo 3×2, sinala o Ministerio de Educación, resultan difíciles para boa parte dos cidadáns. “Non son capaces de encadear cálculos aritméticos de forma correcta para achar o prezo final da compra”, detalla esta institución.
Neste caso, son moi útiles as técnicas de cálculo mental, posto que haberá que facer diferentes operacións entre números de varias cifras. Para non perderse nos pasos, hai que ir dun nun e prestar atención a cada número que se manexa. Os seguintes exercicios axudan a este fin:
Completar series de operacións. As series de operacións cuxa dificultade aumenta de maneira progresiva son moi útiles se se practican cada día ou de maneira frecuente. Primeiro pídese resolver operacións con cantidades dunha cifra que se han de sumar ou restar, ata operacións con cantidades de varias cifras que se multiplican e dividen ou empregan decimais. Averroes propón outras series de operacións que gañan en dificultade a medida que avanza a serie. As primeiras operacións piden engadir centenas e outras cifras redondeadas para que resulte máis sinxelo.
Decimais e euros. Ambos son habituais no día a día, por iso practicar con estas cifras é especialmente práctico. As operacións con decimais e euros son un bo exercicio. Neste caso, non hai tempo para realizar as operacións, senón que se pode tomar tanto como sexa necesario. O importante é practicar. Nalgúns casos, nin sequera hai que facer as contas, basta elixir un resultado para que o propio exercicio indique como se chega a el.
Interpretar estatísticas
O terceiro dos problemas detectados afecta á interpretación de estatísticas: os cidadáns examinados non entenden o gráfico do recibo do gasto da luz. Analizar gráficas entraña dificultade para boa parte de quen se someteron ás probas.
Pero hai catro aspectos craves para interpretar os gráficos: tipo de gráfico (histograma, lineal, de sectores, pirámides, etc.), variables, valores máximos e mínimos. Analizar un gráfico a partir desta información resulta moito máis sinxelo, tal como explícase neste vídeo e nos seguintes exercicios:
Aprender a debuxar unha gráfica. Para entender unha gráfica hai que coñecela. Nesta web apréndese a debuxar unha gráfica a partir dun modelo previo no que se sinalan as diferentes partes. Basta engadir os datos a unha táboa e clicar na opción “debuxar a gráfica” para que os datos convértanse nun diagrama lineal, de maneira que é posible comprobar como se representan os datos. Pódese borrar a gráfica e debuxala de novo tantas veces como se queira para practicar.
Aprender a interpretar un gráfico. Neste exercicio a táboa xa está realizada e pídese responder a unhas preguntas a partir dela: a cifra máis alta, a máis baixa, o maior incremento, o maior descenso ou o resultado en puntos concretos son algunhas das cuestións que se expoñen.
