Os títulos propios son ensinos ofertados e certificados polas universidades españolas co obxectivo fundamental de atender aquelas necesidades formativas que non se recollen no catálogo oficial de titulacións universitarias. Aínda que carecen de recoñecemento oficial, o seu enfoque eminentemente práctico e adaptado á demanda de formación especializada en distintos sectores profesionais convérteos nunha das alternativas máis comúns entre os estudos de posgrao universitarios.
Tal como establece a Lei Orgánica de Universidades, as universidades españolas, ademais da oferta de ensinos superiores oficiais, recollidas no Catálogo de Títulos Universitarios Oficiais, poden establecer outro tipo de ensinos conducentes á obtención de diplomas e títulos propios que non teñen carácter oficial nin validez en todo o territorio nacional. Estes ensinos propios permiten ás universidades responder á demanda social de formación especializada nos distintos campos de coñecemento que xeralmente non está incluída nas titulacións oficiais.
Nos últimos anos a oferta de títulos propios incrementouse máis dun 21% no noso país
Xa sexa pola necesidade dos titulados universitarios dun maior grao de especialización que lles permita incrementar as súas posibilidades de inserción laboral, ou pola esixencia dos avances científicos e tecnolóxicos, que obrigan a moitos profesionais a reciclarse e completar continuamente a súa formación, o certo é que a evolución da contorna socioeconómica e o incremento da competitividade no mercado laboral ha impulsado nos últimos anos a demanda e a oferta deste tipo de ensinos especializados; de feito, segundo os datos do último informe A Universidade Española en Cifras, en tan só catro anos a oferta de títulos propios incrementouse máis dun 21% no noso país e o número de alumnos que optan por estes ensinos ascende a máis de 96.000 estudantes. Unha das claves deste éxito radica na ampla flexibilidade e autonomía da que dispoñen estas titulacións, xa que, ao estar desprovistas dos ríxidos moldes dos títulos oficiais, poden responder de maneira inmediata ás necesidades de formación ou especialización que se requiren en cada momento, ofrecendo un gran abanico de alternativas formativas a un amplo perfil de estudantes ou profesionais.
Dentro dos títulos propios de posgrao distínguense normalmente tres categorías: máster, especialista e experto, dependendo da titulación requirida para realizar os estudos e a duración dos mesmos. Entre eles, os títulos de experto son os que experimentaron unha maior evolución nas universidades; con máis de 1.700 títulos, a oferta desta categoría de estudos incrementouse nun 85% nos últimos anos e alcanza xa a máis de 43.500 estudantes. Así mesmo, os títulos de máster (1.347 títulos) e os de especialista (1.281) evolucionaron notablemente, con máis de 30.000 e 22.000 alumnos respectivamente nos seus ensinos.
Os ensinos teñen un carácter máis práctico e relacionado coa contorna laboral
Aínda que todas as universidades utilicen a mesma denominación para estes títulos, a ampla autonomía da que gozan para o deseño de títulos propios fai que non sempre haxa homoxeneidade entre elas nas características fundamentais destes programas: duración, créditos, prezos ou requisitos de acceso. No entanto, hai unha serie de distintivos comúns que definen estes programas:
Os títulos
Título de máster: estes estudos están orientados fundamentalmente a titulados universitarios de segundo ciclo, e excepcionalmente a titulados de só primeiro ciclo cuxas titulacións teñan conexión cos ensinos especializados do título de máster. A duración dos máster propios é xeralmente menor que os oficiais, 500 horas (50 créditos) aproximadamente, fronte ás 1.500 mínimas dos oficiais; aínda que sempre dependerá da programación de cada universidade, posto que hai algúns que poden ter unha duración de ata dous cursos académicos.
Poden acceder persoas que non posúan unha titulación universitaria
Título de experto universitario: do mesmo xeito que os títulos de máster, o de experto diríxese fundamentalmente á especialización nunha área profesional directamente relacionada co mercado laboral, pero cunha duración menor, entre 20 e 30 créditos, que poden completarse nalgúns casos nun semestre académico.
Un dos aspectos máis relevantes destes títulos é que a eles poden acceder, ademais dos titulados de Primeiro ou Segundo Ciclo, persoas que non posúan unha titulación universitaria, sempre que acrediten unha experiencia profesional directamente relacionada coa especialidade do título e que cumpran os requisitos legais de acceso á universidade. Así mesmo, poden acceder a estes estudos quen se atopen en posesión dun título estranxeiro de ensino superior, sen necesidade de homologación do devandito título, bastando a autorización outorgada polo reitor da universidade correspondente; no entanto, debe terse en conta que cada título de experto pode ter requisitos propios de acceso, segundo determine a universidade que os ofreza.
Título de especialista universitario: os requisitos de acceso a estes programas de posgrao son xeralmente os mesmos que para o título de Experto; igualmente, os seus contidos están dirixidos ao perfeccionamento e especialización profesional pero a súa duración adoita ser menor. Con todo, hai que considerar sempre que, como xa dixemos anteriormente, non existe homoxeneidade entre as universidades á hora de categorizar os títulos propios e é frecuente que nalgúns centros universitarios o título de especialista teña unha carga lectiva maior que o de experto ou ao contrario. Por tanto, é fundamental consultar na propia universidade na que se queiran realizar estes estudos as características particulares de cada programa.
Ao non ter a categoría de oficiais, os prezos dos títulos propios das universidades son marcados segundo os criterios que estableza cada centro universitario en función das características específicas de cada programa. Aínda que nalgúns casos non ten que ser correlativo, xeralmente as taxas destes programas están condicionadas pola duración dos mesmos. Deste xeito, os títulos de máster sempre terán un prezo superior ao dos de experto ou especialista.
Obviamente, o prezo destes programas tamén depende do financiamento que teña cada un. Mentres algúns deles se autofinancian enteiramente cos prezos de matrícula que abonen os alumnos, outros poden ter un financiamento subvencionado ou participado en parte por institucións externas ou pola propia universidade. Así mesmo, aínda que estes programas non se poden beneficiar do sistema de bolsas públicas do Estado, en moitos casos as mesmas universidades ou entidades externas participantes establecen un número de bolsas específicas para estes programas, que poden cubrir a totalidade ou parte das taxas académicas.
