A primeira ollada, pódennos parecer todos case iguais; pero os peixes esconden moitas curiosidades que lle sorprenderán. É verdade que non teñen memoria? Lles estresa o ruído? Como coñecer a súa idade? Este artigo responde a estas e a outras cuestións interesantes sobre estes animais acuáticos.
1. Teñen memoria
Os peixes poden reter na súa memoria sucesos de ata cinco mesesSe é dos (moitos) que seguen pensando que os peixes só logran lembrar as cousas durante tres segundos… está equivocado. Como demostraron os científicos do Institute of Technology Technion en Israel, os peixes poden reter na súa memoria sucesos de ata cinco meses. Para demostralo, os investigadores adestraron a algúns peixes en cativerio para que respondesen a certos sons. Unha vez liberados, e ao cabo de varios meses, comprobaron que seguían lembrando o seu adestramento.
2. O ruído causado polo ser humano tamén lles afecta
Os océanos xa non son o remanso de paz que imaxinabamos. Un estudo da Universidade de Leiden (Holanda) analizou os efectos do ruído de embarcacións, plataformas petroleiras e gasísticas nos peixes e demostrou que a contaminación acústica pode despistar aos animais e afastarlles das mellores zonas para atopar comida ou reproducirse. E non só iso. Tamén lles produce tensión, o que á súa vez pode afectar de forma negativa ao seu crecemento e a súa capacidade reprodutiva. Os arenques, o bacallau e o atún son os que ocupan os primeiros postos á hora de desenvolverse peor en ambientes ruidosos.
3. A súa idade determínase como a das árbores
A determinación da idade dos peixes e os parámetros estimados a partir dela (idade de maduración, crecemento, mortalidade, etc.) é unha información básica nos actuais modelos de avaliación de stocks pesqueiros. Pero como se sabe a idade dos peixes? Ata a data, a técnica máis estendida era a lectura dos otolitos (un pequeno óso situado na parte interior do oído dos peixes). Os otolitos, como os troncos das árbores, están compostos por varias capas concéntricas con radios distintos que marcan a idade dos peixes. Con todo, estudos recentes puxeron en dúbida a validez deste método, e agora estase traballando na análise da microestructura dos otolitos e en metodoloxías xenéticas de datación da idade, que nun futuro poderían ser unha alternativa válida á tradicional metodoloxía de datación.
4. Tamén teñen cancro
Unha investigación de colaboración entre a Universidade de Newcastle (Reino Unido) e o Instituto Australiano de Ciencias Mariñas revelou que a troita coral, unha especie que vive na Gran Barreira de Coral e baixo o maior buraco da capa de ozono do mundo, ten altas posibilidades de presentar melanoma (o 15% dos peixes muestreados tiñan lesións escuras na pel).
5. Protéxense do sol
Os peixes cebra producen o seu propio filtro solar: gadusol, un compoñente que os protexe dos raios ultravioleta. Dado a súa orixe natural, este descubrimento dos investigadores da Universidade de Oregón (EE.UU.) abre a porta á produción a gran escala de gadusol para cremas solares e antioxidantes na industria farmacéutica. Aínda que aínda farán falta outros estudos para comprobar como se absorbe, distribúese e se metaboliza este compoñente no corpo e asegurarse da súa eficacia e inocuidad.
6. O peixe cebra: o futuro da investigación científica
O modelo animal peixe cebra (ese que é posible que teña no seu acuario de casa) está a estenderse no ámbito científico e empresarial debido, entre outras características, ao seu alto grao de similitude xenética con outros vertebrados superiores incluíndo os humanos, a súa facilidade de manexo e reprodución, así como as grandes posibilidades que ofrece para estudos relacionados coa saúde humana, a alimentación e a biotecnoloxía. Outro dos principais motivos do seu auxe entre a comunidade científica consiste en que é practicamente transparente nas primeiras etapas do seu crecemento, o que permite aos investigadores observar con gran detalle os distintos procesos que se desenvolven no seu organismo. A todo iso súmaselle que son peixes fáciles de criar e supoñen menos custo para os laboratorios, en comparación con outros animais de experimentación como as cobaias ou os coellos.
7. Satélites: aliados tecnolóxicos para a pesca do atún
Os biólogos e oceanógrafos colaboran desde fai máis dunha década na procura das condicións oceanográficas favorables para a presenza de especies pesqueiras pelágicas.
Por exemplo, a frota vasca de baixura, a través do centro tecnolóxico AZTI, teñen como aliados tecnolóxicos aos satélites de observación terrestre MODIS, NOAA e JASON para a pesca do bonito (Thunnus alalunga ) e cimarrón (Thunnus thynnu). Estas dúas especies teñen unhas preferencias ambientais moi marcadas: ao primeiro gústalle estar a 16-20 ºC e a 17-21 ºC ao segundo. Os datos de temperatura superficial do océano captados polos satélites, xunto con outras variables ambientais como a concentración de clorofila ou a altura da superficie libre do mar, poden ser transformados en zonas de alta probabilidade de atopar a estes túnidos.
8. En Europa comemos máis pescado do que podemos pescar
O mar que rodea ao vello continente non nos chega para abastecer a nosa necesidade para comer pescado. Segundo un informe da FAO, o consumo medio dos europeos pasará do 22 kg/persoa/ano en 1998 a 24 kg/persoa/ano. O aumento de dous quilogramos significa que a oferta neta terá que aumentar en 1,6 millóns de toneladas (1,1 millóns para os 2 quilos adicionais e 550.000 toneladas polos 22 millóns de habitantes extra). O crecemento da acuicultura non poderá satisfacer esta demanda crecente, polo que Europa dependerá cada vez máis das importacións.
9. As piscifactorías provocan a evolución das especies
Segundo investigadores da Universidade de Oregón (EE.UU.), o impacto das piscifactorías nos peixes salmónidos é tan profundo que en tan só unha xeración, os peixes que poden sobrevivir e prosperar no ambiente da piscifactoría perden a capacidade para prosperar e reproducirse nun medio salvaxe. Algunhas das causas posibles sinaladas destes efectos da cría en catividade son a mestura endogámica entre parentes próximos e a selección de domesticación involuntaria ou a habilidade dalgúns peixes a adaptarse ao particular medio da piscifactoría.
10. Os primeiros peixes camiñaron debaixo da auga
Aínda que non parece o non vai máis en canto a innovacións en locomoción, os científicos da Universidade de Chicago (EE.UU.) puideron demostrar que, grazas ao corpo anguiliforme e as aletas esmirriadas de peixe lungfish (peixe pulmonado) e o seu estraño comportamento ao desprazarse, engádese un novo capítulo á evolución da vida desde o medio acuático ao terrestre.
