O número de especies en perigo aumenta en todas as categorías. Advírteo a Lista Vermella, a principal referencia científica mundial sobre este problema que afecta á biodiversidade de todo o planeta. Os seus responsables tamén aclaran que os labores de conservación teñen a súa recompensa, como o demostra a recuperación dalgunhas especies ameazadas. Para iso, o apoio de todos, incluídos os consumidores, é básico. Este artigo sinala que a Lista Vermella de especies en perigo crece, cales son as principais ameazas e que se pode facer, ademais dos principais datos sobre a Lista Vermella.
A Lista Vermella de especies en perigo crece
A Lista Vermella, posta en marcha en 1964 pola Unión Mundial para a Natureza (UICN), ofrece información sobre o estado mundial das especies en diversos graos de perigo. Os seus expertos avaliaron “un total de 79.800 especies en todo o mundo e o seu obxectivo é alcanzar as 160.000 especies para 2020“, sinala Juan Antonio López, presidente do Comité Español da UICN.
4.898 especies en todo o mundo atópanse “en perigo crítico”, segundo a Lista VermellaA evolución da Lista Vermella (no gráfico) mostra que a cifra de especies ameazadas aumenta en todos os grupos e categorías. Nestes momentos, 4.898 especies en todo o planeta atópanse na categoría de maior risco antes da extinción, “en perigo crítico” e 7.323 como “ameazadas” (un grao menos que “en perigo crítico”). Por grupos de especies, as plantas achegan un maior número ao tres categorías principais de ameaza: “vulnerable”, “ameazada” e “en perigo crítico”.
En España, 131 especies catalóganse como “en perigo crítico” e 188 como “ameazadas”. López explica que estas cantidades fan referencia ás especies terrestres, “pois as mariñas encádranse en unidades xeográficas máis amplas”: no Mediterráneo hai 18 especies “ameazadas” e outras 17 na zona este de o Atlántico Norte; “en perigo crítico” hai 9 e 5, respectivamente.
Principais ameazas e que podemos facer
Juan Antonio López puntualiza que as fontes de ameazas para a biodiversidade mundial han evolucionado cos anos: “Moitas das históricas permanecen (sobrepesca, contaminación, destrución de hábitats, etc.), pero apareceron ameazas emerxentes, como o quecemento global ou a acidificación dos océanos“.
A pesar dos datos negativos, as accións de conservación exitosa demostran que é posible reverter esta tendencia. López pon como exemplo á balea amolada, que pasou de estar “en perigo” a “preocupación menor” nos últimos anos. Segundo a UICN, o cumprimento da lexislación, a toma de medidas de protección urxentes e o compromiso ecolóxico de todos os cidadáns contribuiría eficazmente a mellorar o estado das especies nun futuro próximo. “Desde todos os sectores, político, social, científico, etc., debemos tomar conciencia de que levamos a moitos dos máis importantes ecosistemas do planeta ao límite, pondo en risco a vida na Terra tal e como a coñecemos”, conclúe López.
Os cidadáns como consumidores podemos facer máis do que pensamos. O presidente do Comité Español da UICN destaca que “debemos adoptar hábitos sustentables e respectuosos co planeta; evitar o malgaste e a adquisición de produtos innecesarios; e seleccionar artigos producidos cun baixo custo ambiental e que produzan a menor cantidade de refugallos non reciclables. Deste xeito reducimos a presión sobre os recursos naturais, cunha repercusión positiva sobre os ecosistemas que os xeran”.
Principais datos sobre a Lista Vermella
As categorías de ameaza da Lista vermella da UICN son as seguintes, en orde descendente de ameaza: extinto; extinto en estado silvestre; en perigo crítico; en perigo; vulnerable; case ameazado; preocupación menor; datos insuficientes; e non avaliado.
O grupo dos vertebrados concentra á gran parte das especies avaliadas. “O resto dos grupos, fungos e invertebrados especialmente, expoñen un gran reto”, recoñece o presidente do Comité Español da UICN, quen explica que non resulta fácil dar un diagnóstico global das especies en perigo, “pois hai que entender a cada especie ameazada no seu contexto, as circunstancias políticas do país ou países onde se localizan, existencia de plans de xestión, conciencia social, etc.”.
Diversas entidades e grupos de investigación realizan achegas decisivas á Lista Vermella. No noso país, López destaca á Asociación Herpetológica Española e a Sociedade Española de Bioloxía da Conservación de Plantas, entre outros. Doutra banda, o Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente (MAGRAMA) edita as listas e libros vermellos que avalían o estado de conservación da biodiversidade en España. “Nestes momentos hai diversas especies con distinto grao de ameaza no noso país, pero, á súa vez, desde as administracións e ONG realízase un importante esforzo en conservación”, asegura o presidente do Comité Español da UICN.
