O mar non é unha despensa ilimitada e, por iso, a única pesca posible é a sostible. En España, un dos principais consumidores de pesca do mundo, pescadores, institucións e cidadáns teñen cada vez máis clara esta afirmación. Nos últimos anos, diversos esforzos por aumentar a pesca sostible e controlar a ilegal están a dar os seus froitos, aínda que aínda queda un longo camiño por percorrer. Este artigo ofrece os principais datos sobre o avance da pesca sostible en España e indica canto peixe sostible chégalle ao consumidor, ademais de lembrar que a ecoetiqueta MSC e a información son fundamentais para que o cidadán adquira produtos de pesca sostibles.
A pesca sostible avanza en España
España é un dos principais consumidores de peixe do mundo. Cada cidadán consome de media anual 36,4 quilos, só superados por Portugal na Unión Europea (UE), segundo datos do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente (MAGRAMA).
Comer peixe é saudable, pero o mar non é unha despensa ilimitada. Segundo datos da Organización de Nacións Unidas para a Alimentación e a Agricultura (FAO), un 30% das pesqueiras mundiais están “sobreexplotadas”.
Un 30% das pesqueiras mundiais están “sobreexplotadas”, segundo a FAOA maioría do sector, desde as grandes flotas aos pequenos pescadores artesanais, é consciente de que pescar de forma sostible é a única vía para garantir o seu presente e futuro, segundo diversos expertos en pesca. Laura Rodríguez, responsable do certificado de pesca sostible MSC para España e Portugal, cre que a mentalidade do sector está a cambiar. Raúl García, responsable de Pesca de WWF España, afirma que gran parte da industria aposta pola sustentabilidade, e algúns avanzan relativamente rápido: “Só os máis piratas e que non queren quedar no sector non van por aí”.
Carlos Domínguez Díaz, secretario xeral de Pesca do MAGRAMA, asegura que a pesca española realízase de forma sostible ou está inmersa en plans de recuperación que garanten que as súas poboacións estarán en pouco tempo de forma “plenamente satisfactoria”. Para iso, lembra algunhas das principais medidas institucionais dos últimos anos:
- Plans de recuperación europeos e plans de xestión para o caladoiro nacional: o seu obxectivo é garantir que os recursos non explotados de forma correcta fágano en pouco tempo.
- Protección dos recursos e do medio mariño: a través da creación de reservas mariñas de interese pesqueiro ou de áreas mariñas protexidas. Neste punto destaca o proxecto LIFE plus INDEMARES, para propor dez novas áreas mariñas protexidas. “O estudo debe terminar en 2013 e fará do noso país un dos de maior superficie mariña protexida da UE”, apunta Domínguez.
Neste sentido, cando se fan esforzos de conservación e recuperación, os resultados nótanse. Raúl García sinala que se detecta unha mellora leve nos últimos anos na UE e países desenvolvidos: “O atún vermello é un bo exemplo. Estivo a piques de colapsar e aprobouse hai uns anos un plan serio a longo prazo que empeza a dar froitos”.
Ao consumidor chégalle peixe sostible?
O interese dos cidadáns pola pesca sostible é cada vez maior. “Os consumidores son cada vez máis exixentes e os principais distribuidores reaccionaron bastante rápido”, segundo o responsable de Pesca de WWF España. Esta ONG publicaba en datas recentes a súa segunda guía para o consumo responsable de peixe e marisco , co apoio da Fundación Biodiversidade. Nela ofrécese información detallada sobre case cen especies dispoñibles no mercado e clasificadas por cores se son recomendables (verde), con moderación (amarelo) ou non recomendables (vermello).
Agora ben, os expertos consultados non se pon de acordo sobre os datos de peixe sostible que chegan á mesa dos consumidores españois.
Segundo o secretario xeral de Pesca do MAGRAMA, hoxe en día a práctica totalidade dos recursos pesqueiros que captura a flota española ou xa son sostibles ou se atopan nun plan de recuperación que as levará a niveis seguros en poucos anos. Polo que se refire aos produtos de importación, Domínguez asegura que a maioría procede de fontes sostibles, “posto que na UE dotámonos dunha regulamentación moi estrita para controlar que non accede ao noso mercado nin un só quilo de peixe procedente da pesca Ilegal, non regulada e non reglamentada. É certo que de cando en vez se tenta coar algunha partida de peixe non capturado como debería, pero para iso está este sistema que nos permite rexeitar ou requisar esas partidas”.
Raúl García explica que a flota española apenas cobre un 40% do consumo de pesca en España (o 60% é importado): “Si é difícil saber cal da produción nacional está ben ou mal, aínda máis da importada, aínda que non quere dicir que o que non saibamos estea mal”.
Ecoetiqueta MSC e máis información ao consumidor, fundamentais
A ecoetiqueta MSC é un estándar internacional que permite aos consumidores recoñecer os peixes e mariscos atrapados de forma sostible. O seu responsable para España e Portugal, Laura Rodríguez, asegura que desde que abriron as súas oficinas en marzo de 2011 notaron un “interese crecente de todos os actores do sector”.
Segundo os datos de Rodríguez, na actualidade hai seis pesqueiras españolas no programa, que supoñen unhas 60.000 toneladas (menos do 1% da produción pesqueira española). Tres delas xa están certificadas: Pescafría-Pesqueira Rodríguez de bacallau do Mar de Barents, que pesca unhas 4.000 toneladas anuais; a Confraría de Bueu para a súa pesqueira de navallas da Ría de Pontevedra, que colle unhas 55 toneladas; e a Cooperativa Ría de Arousa (tres pesqueiras de ameixas e unha de berberechos), que captura unhas 20 toneladas. A responsable do selo MSC sinala que “agora mesmo son máis relevantes as vendas das empresas españolas a outros países coa ecoetiqueta MSC, que se duplicaron no último ano, pero tamén empezan a desenvolver produto coa ecoetiqueta para España”.
En canto aos produtos , hai aprobados uns 300 co selo MSC para o mercado español, aínda que non todos están dispoñibles nas tendas. A cifra aínda é pequena comparada con países veciños como Francia, onde hai preto de 1.100 á venda, aínda que Rodríguez espera que se poida alcanzar esa cifra nos próximos anos.
Pola súa banda, 50 compañías españolas poden vender produtos coa ecoetiqueta MSC , como Escuris, Consorcio, Campos, Skandia, Findus, Anchoas Lorea, Thenaissie Provote ou Albo. A páxina web de MSC ofrece un buscador de produtos (en inglés), no que tamén se poden ver as empresas certificadas en España.
Ademais deste tipo de ecoetiquetas, calquera información que axude aos consumidores a seleccionar produtos pesqueiros sostibles é fundamental. O secretario xeral de Pesca do MAGRAMA aconsella aos consumidores que “aprendan a esixir produtos de pesca debidamente etiquetaxes e que se informen da orixe dos mesmos”.
En relación co ecoetiquetado, Carlos Domínguez lembra que “España defende un marco comunitario que estableza as súas esixencias mínimas para garantir que non se cometan fraudes ao consumidor ao cualificar os produtos pesqueiros como ‘ecolóxicos ou sostibles’. Por outra banda, só sobre bases científicas obxectivas e neutrais pode formularse un xuízo sobre o carácter sostible dunha pesqueira, xuízo que non debería estar sometido nunca a taxas para a súa certificación”.
Con todo, si prospera na UE o denominado “informe Stevenson” , a información sobre a orixe dos peixes e mariscos en conserva non será obrigatoria na etiquetaxe.
