Adeus aos colectores de lixos

Co sistema de recolleita porta a porta, os colectores da vía pública xa non son necesarios: o servizo municipal pasa por cada fogar nun día e horario concreto e retira as diversas fraccións de residuos (orgánicos, envases, papel, vidro e resto) que os cidadáns xeraron.

A concienciación ecolóxica dos consumidores é a clave. Cambiar de hábitos sempre é difícil: tirar o lixo mesturado nunha soa bolsa a calquera hora é máis cómodo, pero tamén máis prexudicial para o medio ambiente. O sistema porta a porta obriga aos usuarios a separar os residuos en diversas fraccións e gardalos en casa ata o día de recollida correspondente. Se os residuos non están ben seleccionados, non se recollen.

Con este sistema, os residuos clasificados de forma incorrecta son inferiores ao 10%

A implantación correcta do sistema incrementa as taxas de reciclaxe e a súa calidade porque os consumidores se responsabilizan da separación adecuada dos residuos. A recollida selectiva bruta oscila entre un 65% e un 85%. Os impropios (residuos clasificados de forma incorrecta) no sistema porta a porta son inferiores ao 10%.

Cando se establece o uso obrigatorio de bolsas compostables para os residuos orgánicos, os impropios poden reducirse ata por baixo do 1%. Nalgúns casos pódese complementar con compostadores (colectores que transforman os residuos orgánicos en abono). Algúns municipios tamén recollen de forma periódica e porta a porta residuos voluminosos e restos de poda. Ao aumentar a correcta reciclaxe, a necesitade de utilizar vertedoiros ou incineradoras diminúe. Así o aseguran os responsables da Asociación de Municipios Cataláns para a Recollida Selectiva Porta a Porta.

Estes datos convenceron a gran cantidade de municipios de toda Europa. En Italia, un dos países pioneiros en implantalo, hai máis de 1.800 que o utilizan. Cidades como Aarhus (Dinamarca), Niort (Francia) ou Tralee (Irlanda) son outros exemplos destacados.

En España, a iniciativa ten cada vez máis seguidores. Os primeiros municipios en pór en marcha este sistema atópanse en Cataluña. Durante o ano 2000, Tiana, Tona e Riudecanyes foron as localidades pioneiras; na actualidade xa hai 90 municipios que o implantaron nesta comunidade, e varios están en proceso.

Pero non son os únicos: Candás en Asturias, María da Salut e Puigpunyent i Esporles en Mallorca, ou Usurbil en Guipúzcoa levan varios meses de experiencia. Tamén Oiartzun e Hernani, outras dúas localidades guipuscoanas, planean sumarse en breve. Nos barrios valencianos de Pla do Remei, Sant Francesc e Ruzafa, as persoas discapacitadas e os anciáns que o soliciten aos centros de Servizos Sociais poden facer uso da modalidade porta a porta para reciclar sen moverse de casa.

O sistema implantouse na súa gran maioría en municipios pequenos. Pero non significa que só funcione a esta escala. A cidade de Monza, en Italia, con 100.000 habitantes, implantouno en 1993 e segue en marcha hoxe día. Bruxelas, Munich ou Viena son outras cidades grandes que o utilizan.

Como pór en marcha un sistema de recollida selectiva porta a porta

A decisión de implantar este sistema de recollida nun municipio recae sobre o concello. A vontade ecolóxica dos responsables institucionais é importante, pero se os cidadáns non se convencen das súas vantaxes e non o practican de maneira correcta, o sistema está condenado ao fracaso. O municipio catalán de Vilassar de Mar implantouno en 2006 pero suprimiuno dous anos despois, tras cambios no goberno municipal.

En Italia, un dos países pioneiros en implantalo, hai máis de 1.800 municipios que o utilizan

Os consumidores poden transmitir o seu interese ao concello, para que os responsables institucionais non teñan medo ao rexeitamento cidadán. As campañas de información e educación ambiental entre a poboación son fundamentais. Se os consumidores coñecen como vai funcionar e as vantaxes para a súa contorna, estarán máis convencidos e asumirano de maneira adecuada.

O sistema pódese pór en práctica de maneira progresiva e parcial. En teoría, pódese utilizar para recoller todas as fraccións dos residuos municipais ou só uns determinados tipos de residuos. A súa distribución tamén pode variar. Realízase en todo o municipio ou en combinación coa recollida mediante colectores en determinadas zonas (urbanizacións, vivendas diseminadas, etc.).

O factor económico é outro elemento esencial. O custo parcial de recollida tende a ser similar ou, en todo caso, algo superior. Pero segundo a Asociación de Municipios Cataláns para a Recollida Selectiva Porta a Porta, o balance entre gastos e ingresos é favorable para este sistema “de forma clara” se se compara coa recollida con colectores. En Italia, unha das razóns do seu éxito foi que aos municipios resultáballes moi cara a fórmula de trasladar os lixos aos vertedoiros.

A reciclaxe porta a porta utiliza camións moito máis sinxelos e non supón custos elevados de investimento. O mantemento, limpeza e reposición dos colectores da rúa desaparecen. Tampouco se necesitan obras nin a instalación de maquinaria, como na recollida neumática de residuos. O principal gasto é a man de obra, pero o sistema é moito máis simple e efectivo, segundo os responsables da citada asociación.