Os retos aos que se enfronta a agricultura fronte ao incerto futuro que depara o cambio climático son dobres. Por unha banda, debe adaptarse paira poder seguir producindo alimentos aínda que baixe a produtividade e haxa escaseza de auga. Pero tamén pode converterse nunha ferramenta de mitigación do cambio climático.
Como afectará o cambio climático á agricultura
O impacto que se prevé terá o cambio climático na agricultura é variable. En xeral, o réxime de choivas cambiará e espérase que a produtividade dalgúns cereais poida diminuír nalgunhas zonas, especialmente en rexións pobres en latitudes baixas. As perdas agrícolas dependerán do tipo de cultivo, da zona e do aumento de temperatura.
O carbono e outras emisións derivadas da agricultura e a xestión do chan supoñen até o 31% das emisións de gases de efecto invernadoiro
O futuro é un escenario vago e incerto. Os expertos apuntan a que a agricultura non só debería prepararse paira eventualidades de diversos tipos (secas ou inundacións, descenso da produtividade, posible aumento de pragas, alongamento ou acortamiento da tempada de colleitas…) senón que, ademais, o uso do chan debería converterse tamén nunha forma de mitigación do cambio climático. Á fin e ao cabo, a agricultura tamén supón una parte importante de emisións de carbono e o chan pode converterse (é o terceiro depósito de carbono do planeta) nun gran depósito que reteña ese carbono. Trataríase de evitar que o carbono do chan e da materia orgánica pérdase (o que sucede cada vez que se rotura a terra, se deforesta paira cultivar ou se descompón os restos vexetais na superficie do chan) e, en cambio, retelo e usalo paira enriquecer o chan.
O carbono e outras emisións derivadas da agricultura e a xestión do chan, como o oxido nitroso e o metano, supoñen até o 31% das emisións de gases de efecto invernadoiro, que poderían evitarse con outras prácticas agrícolas e de xestión do chan, tal como defende un traballo do Informe do Estado do Mundo 2009 do Worldwatch Institute.
Ideas paira combater os efectos do cambio climático na agricultura
Una peza fundamental dese cambio é evitar os fertilizantes químicos que se aplican nos campos agrícolas. Os fertilizantes liberan oxido nitroso, un gas cunha capacidade de quecemento 300 veces maior que o dióxido de carbono (CO2). Calculouse que por mor dos fertilizantes libéranse cada ano una cantidade de oxido nitroso equivalente a 2.000 toneladas de CO2. Una forma de evitar o uso deses fertilizantes é recorrer a métodos ecolóxicos (compost, abonos verdes, rotacións…).
Cereais perennes
Una peza fundamental é evitar os fertilizantes químicos que se aplican nos campos agrícolas
Grupos de investigación na Universidade de Manitoba (EE.UU), na Universidade Western Australia, no Land Institute (EE.UU) ou no Instituto de Investigación paira Cultivos Alimentarios en Kunmimg (China), por pór algúns exemplos, están a traballar en programas paira obter variedades de cereais perennes, que non haxa que replantar ano tras ano. Trabállase con variedades de arroz, mijo, millo, soia e outras. O que tentan é recuperar e adaptar, mediante programas de cruzamento tradicional, variedades silvestres de cereais, das que derivan os nosos cultivos actuais.
Os cereais supoñen o 80% dos cultivos e son a peza básica da alimentación mundial das persoas e o gando. Aínda faltan uns anos paira poder obter variedades comerciais pero, de conseguilo, as melloras poderían ser notables paira a agricultura e, tamén, paira a biodiversidade. As plantas perennes converteríanse nun ecosistema estable e tamén retería considerables cantidades de carbono.
Que poden facer os consumidores
Outras estratexias que se apuntan é substituír as grandes extensións agrícolas de cultivo plano e sen árbores por explotacións que combinen os cultivos vivaces con zonas arboredos intercaladas (de froiteiros ou bosques). As árbores reteñen carbono e nutrientes no chan, e ofrecen un hábitat ás especies locais. É algo que estaba na base dos cultivos tradicionais, pero que se perdeu coa agricultura intensiva. Paira este tipo de explotacións nas que se combinan campos e bosques téntase obter variedades que non necesiten moita luz paira ser produtivas e que permitan cultivar á sombra. Ben implantadas, permiten evitar a deforestación e recuperar a vexetación en zonas degradadas.
Hai apenas uns días, o Pacific Northwest National Laboratory (EE.UU) presentaba un traballo que demostraba a necesidade de impor cargas fiscais ás emisións de carbono terrestre producidas polo uso do chan, e que se producen cando se deforesta paira cultivar.
Os consumidores deben ter opcións paira poder escoller entre produtos obtidos dun ou outro tipo de explotación
En cambio, ao pór un valor ao carbono do chan obtíñase un incremento da cuberta forestal, sen verse afectados os outros cultivos, que tamén creceron. Paira controlar as emisións de carbono, conclúe este estudo, é tan importante prestar atención ás melloras nas tecnoloxías enerxéticas como ás melloras nas tecnoloxías agrícolas.