Centros de Educación Ambiental

Rutas pola natureza, escolas de verán, talleres paira reciclar ben os residuos, préstamo de bicis, cursos paira cultivar plantas, verduras ou coidar animais, campos de traballo paira recuperar e conservar espazos naturais, exposicións, conferencias, etc. son algúns dos servizos que ofrecen os CEA.

Os proxectos educativos fundamentalmente están dirixidos a escolares, nenos e novos, como complemento á formación escolar, aínda que nalgúns casos poden dirixirse a adultos, explican desde a área de Información do Centro Nacional de Educación Ambiental (CENEAM). En calquera caso, como destaca Federico Velázquez de Castro desde a Asociación Española de Educación Ambiental (AEEA), un CEA sempre é una boa forma de entrar en contacto coa natureza e de aprender dela.

Agora ben, o cidadán pode non ter claro a que tipo de centro está a acudir, dada a diversidade de clases de centros e que cada comunidade autónoma pódeas denominar de formas distintas. Por exemplo, en Castela e León os Centros de Interpretación ou centros de visitantes pasaron a chamarse “Casas do Parque”.

Neste sentido, os expertos do seminario permanente de equipamentos paira a educación ambiental, promovido polo CENEAM, definen cinco clases principais de CEA:

• Granxa-Escola: utiliza o medio rural para que os cidadáns interioricen interrelaciónelas entre as persoas e a súa contorna, así como o seu aproveitamento, a través do traballo na horta, con animais domésticos e en talleres de transformación dos alimentos, sempre con prácticas agropecuarias sustentables.
• Aula/Centro Ambiental: o seu interese principal é a contorna (natural, rural, urbano), os seus recursos ou as consecuencias do seu uso. A través de actividades de interpretación, talleres, itinerarios, etc., favorécese o desenvolvemento de comportamentos sustentables. Neste caso, os nomes son tamén moi diversos: Aula da Natureza, Aula do mar, Aulas urbanas, Aulas de enerxía, Centros de reciclaxe, Albergue da Natureza, Campos de aprendizaxe, CEA, Escola de Educación Ambiental, Aulas Activas, etc.
• Centro de Interpretación: os seus equipamentos asócianse a espazos ou recursos patrimoniais ou protexidos, e ofrecen exposicións, maquetas, audiovisuais, recursos interactivos, publicacións, aínda que só uns poucos teñen verdadeiros programas de educación ambiental. Tamén se poden chamar Centros de Visitantes, Centros de Interpretación do Patrimonio, Casas do Parque, Centros de Información, Museos-Casas de Ciencias, etc.
• Centro de referencia: xera e coordina accións de Educación Ambiental a través da formación de formadores e persoas que se atopan en órganos de decisión, a divulgación de experiencias e boas prácticas, o asesoramento pedagóxico de proxectos, o apoio de grupos de traballo, documentación ambiental, etc. Como centros de referencia están os seguintes: CENEAM, Ingurugela (Euskadi), CEIDA (Galicia), CEA valenciano, Centro de Recursos (Barcelona), CRAN (Navarra), PRAE-CRA (Castela e León), CDRA (Estremadura) CEMACAM (Murcia), etc.
• Museos “paira a Educación Ambiental”: toda una serie de ecomuseos, museos etnográficos, parques temáticos, zoológicos, xardíns botánicos, acuarios, aviarios… engaden proxectos de educación ambiental á función habitual de conservación de coleccións, investigación e divulgación.

Un CEA sempre é una boa forma de entrar en contacto coa natureza e de aprender dela

No entanto, a proliferación deste tipo de centros supuxo que nalgúns casos non se garantiron os criterios de calidade dun auténtico CEA. Os expertos en equipamentos de educación ambiental explican que deben contar cunhas instalacións estables con finalidade educativa, e a súa actividade principal debe ser a de desenvolver programas con proxectos específicos de educación ambiental e un equipo cualificado de educadores ambientais paira tal efecto.

Velázquez de Castro asegura que ás veces xogaron o papel de “oficinas de turismo”, ou se quedaron “no folclore de ordeñar cabras ou plantar leitugas e non profundaron nas cuestións ambientais”, aínda que recoñece que hoxe día a mentalidade é distinta.