Contaminación automobilística

A lexislación da Unión Europea e de cada un dos seus membros tende a endurecer cada día máis as normas paira reducir contaminación. Actualmente impera una directiva marco que controla a emisión de contaminantes, pero a Comisión Europea ten previsto presentar a finais deste ano una proposta paira diminuír as emisións dos utilitarios novos, tanto de gasolina como diesel, paira contribuír a unha progresiva mellora da calidade do aire.

A normativa anunciada poría entrar en vigor a mediados de 2008. O seu obxectivo é modificar as leis vixentes paira incluír a vixilancia das partículas máis finas, capaces de acceder até os pulmóns. Na práctica plasmarase obrigando á introdución de filtros de partículas paira os vehículos diesel.

Apréciase una preocupación en todos os ámbitos cada vez maior pola calidade do aire, declara Xavier Querol, investigador do Instituto de Ciencias da Terra “Jaume Almera” do Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC) e coordinador dun estudo do Ministerio de Medio Ambiente sobre contaminación por partículas en suspensión en España, que se publicou en abril. Entre as súas conclusións destaca que o tráfico urbano provoca en cidades españolas a metade deste tipo de polución.

Os fabricantes de coches aseguran que os turismos que hoxe pon na rúa contaminan ao redor dun 90% menos que os de fai 50 anos. Atribúen o descenso do impacto ambiental á substitución paulatina de metais como o aluminio e o aceiro por produtos sintéticos. Ademais, segundo eles, os vehículos fabricados na actualidade consumen menos combustible, o que leva una menor emisión de CO2 á atmosfera, e contan coa vantaxe de que as súas pezas son reciclables cando o automóbil deixa de ter vida útil.

Doutra banda, cada vez faise máis cotiá a tecnoloxía dos motores híbridos (que combinan un motor eléctrico e outro de explosión), que segundo Blas Vives, Secretario Xeral da Federación de Asociacións de Concesionarios de Automoción (Faconauto), contribúe a evitar a contaminación “alí onde é máis daniña; nas zonas urbanas”. Paira Vives, no entanto, estes motores permiten diminuír á súa vez as emisións de CO2 na estrada “pero á conta de una importante renuncia nas prestacións do vehículo”.

As políticas restritivas contra a contaminación atmosférica carrexan un “encarecemento da produción como consecuencia do investimento en I+D e dos novos compoñentes que incorpora o automóbil; sensores, filtros, catalizadores, etc.”, afirman desde Faconauto. Con todo, “o automobilista aceptará de boa gana o maior custo de compra, non só polo seu sentimento ecoloxista, senón porque toda menor contaminación conséguese esencialmente cun menor consumo de combustible, o que fará diminuír o seu custo de uso”.

Segundo Blas Vives, podemos falar por tanto dun aumento de eficiencia dos motores actuais, posto que “cada vez ofrecen maiores percorridos por litro de combustible”, e do “impresionante” avance dos motores diesel, que alcanzaron una redución notable de emisións de CO2 por quilómetro percorrido.

Os concesionarios de automoción consideran que a solución paira reducir ao mínimo os residuos ocasionados pola combustión pasa polas chamadas pilas de hidróxeno. Con todo, tamén son conscientes de que paira obter o hidróxeno e utilizalo como carburante, “neste momento”, son necesarios os combustibles fósiles, contaminantes e non recuperables, e pon as súas esperanzas, “a moi longo prazo” na enerxía de fusión nuclear.

Centrándonos no presente, os coches que se comercializan hoxe en día acatan a abundante normativa existente (paira obter máis información pode consultarse a web do Ministerio de Medio Ambiente), pero se expoñen algunhas preguntas. Vexamos as súas respostas:

Canto máis novo é un coche, menos contamina? En xeral si. Canto máis novo é un coche máis recente é a súa tecnoloxía e, en consecuencia, todo o seu deseño está xa adaptado ás máis recentes normas anticontaminación, que son cada vez máis esixentes.

En que medida valora o comprador a “ecoetiqueta” dun vehículo? Os vendedores aseguran que o automobilista é cada vez máis consciente da importancia da sustentabilidade do medio ambiente.

Os coches máis ecolóxicos son máis caros?Si, porque o fabricante ten que amortizar o seu investimento en I+D. Ademais, a maior sofisticación dos controis, filtros, etc., encarece a produción. No caso dos vehículos híbridos a carestía faise máis patente, posto que teñen que duplicar o sistema motriz e incorporar custosos mecanismos de almacenamento de electricidade.

Os motores máis ecolóxicos consumen menos? Si, por este motivo o condutor benefíciase a longo prazo dun aforro no custo de uso.

Varían as súas prestacións en canto a potencia? É certo que os coches máis potentes contaminan máis, pero en todos os segmentos relacionados co automóbil trabállase coa hipótese de que a sociedade seguirá demandando coches igual de potentes que contaminen menos.

Hai diferenzas notables entre diesel e gasolina? Os motores diesel chegan a producir até catro veces máis partículas de carbono que os motores de gasolina, aínda que resultan máis eficientes energéticamente os de gasoil que os de gasolina. Una posibilidade paira reducir as emisións dos motores diesel é o uso de filtros, que reteñen até o 90% das partículas. Esta tecnoloxía xa se utiliza na fabricación dalgúns vehículos e, tamén, en moitas cidades europeas e estadounidenses paira diminuír as emisións do transporte público.

O investigador Xavier Querol explica que entre un 40% e un 60% da contaminación provocada polo denominado ‘material particulado atmosférico’ débese ao tráfico, pero que ditas partículas “non só proceden dos tubos de escape, senón tamén da erosión do firme e da volta ao aire de partículas do chan pola acción das rodaxes”. A falta de choivas priva á maioría dos núcleos urbanos da nosa contorna do beneficioso efecto de arrastre destas partículas cara á rede de sumidoiros, remarca.

O estudo do CSIC apunta que as partículas en suspensión son un dos principais contaminantes atmosféricos das cidades e provocan un gran impacto sobre a saúde da súa poboación. Ademais, a ausencia de choivas do clima mediterráneo empeora os niveis rexistrados en moitas capitais españolas respecto doutras de países europeos. Os datos tamén indican que, a pesar de ser máis eficiente, o motor diesel dun vehículo mediano emite entre 20 e 30 microgramos de partículas por quilómetro percorrido, fronte aos menos de 5 microgramos dun motor de gasolina.

A Organización Mundial da Saúde (OMS) destaca que o potencial impacto das partículas sobre a saúde humana está en relación tanto coa súa composición, como co seu tamaño. En concreto, as partículas cun diámetro inferior a 10 micrómetros, ó PM10, (1 micrómetro son 0,001 milímetros) poden alcanzar a parte superior do tracto respiratorio; mentres que as partículas de menos de 2,5 micrómetros, tamén chamadas partículas finas ó PM2,5, chegan até os pulmóns, e que as aínda máis pequenas, de menos dun nanómetro (1 nanómetro equivale a 0,000001 milímetros), poden penetrar mesmo na circulación sanguínea.

Outra investigación recente, o Estudo Multicéntrico dos Efectos a curto prazo da Contaminación Atmosférica (EMECAS), coordinado polo doutor Ferran Ballester, da Unidade de Epidemiología e Estatística da Escola Valenciana d’Estudis per a Salut, asocia o aumento do nivel de contaminación ambiental cun incremento da mortalidade. Os resultados, procedentes dunha rigorosa análise en 16 cidades españolas, sinalan que un incremento na concentración de monóxido de carbono durante dous días seguidos ten como consecuencia un aumento superior ao 1% nas defuncións totais.

Monóxido de carbono, xofre, nitróxeno… A composición e a orixe das partículas do aire urbano son diversos. Ao redor dun terzo son partículas carbonosas procedentes, sobre todo, dos motores, e outra gran parte de partículas de orixe secundaria (sulfato, nitrato e amonio) fórmanse a partir da transformación de contaminantes gaseosos xeradas polo tráfico, a industria e outras fontes urbanas. Outro gran apartado corresponde ao mineral que se desprende do pavimento das vías públicas polo efecto das rodaxes.

Considérase que as partículas provocan maior coagulabilidad sanguínea, elevan a presión arterial e a frecuencia cardíaca. Por iso é polo que a relación entre a súa proliferación e o agravamento de enfermidades sexa aínda maior no caso de persoas con doenzas respiratorias e cardiovasculares. Ademais, a investigación do CSIC demostrou que o po africano transportado cara á península potencia a conversión dos contaminantes gaseosos, o que obriga aos países mediterráneos a prestar una atención especial á prevención fronte á contaminación.