Día Mundial contra a Desertificación e a Seca

Un Día Mundial contra a degradación crecente do chan

A lema principal deste Día Mundial Contra a Desertificación e a Seca 2012 é “Un chan san sostén a túa vida“. A Convención das Nacións Unidas de Loita contra a Desertificación destaca así a urxente necesidade de aumentar os esforzos mundiais para recuperar e protexer os chans fértiles. O secretario executivo da UNCCD, Luc Gnacadja, sinala que “o chan fértil é un recurso finito e irremplazable, que serve para alimentar aos 7.000 millóns de persoas que habitan o planeta na actualidade e que se converterán en 9.000 millóns en 2050. Ademais de comida, o chan garante a auga e a enerxía para as xeracións presentes e futuras.”

Un 35% da superficie española presenta risco significativo de desertificación

Víctor Castelo, científico español que traballa na UNCCD, explica que o problema incide sobre territorios fráxiles onde vive parte da poboación humana máis pobre. A sobreexplotación dos recursos naturais pode provocar unha primeira etapa de mellora na economía, porque a ruptura do equilibrio desencadéase de forma lenta. En moitos casos, os efectos da degradación maniféstanse cando é irreversible.

O 40% da superficie total do planeta está ocupada por zonas secas onde vive case o 35% da poboación mundial. Entre o 10% e o 20% destas terras secas están afectadas pola desertificación. As zonas máis vulnerables son os chans subsaharianos e de Asia central, segundo o informe sobre Avaliación de Ecosistemas do Milenio.

En canto á seca, é un fenómeno natural que forma parte dos cambiantes sistemas climáticos e meteorolóxicos da Terra, e que tarde ou cedo afecta a todos os países. Como sostén Nuria Hernández-Moura, presidenta da Fundación Nova Cultura da auga (FNCA), “este período virá, pero non sabemos cando. O problema non é tanto que se produza, senón como a xestionamos”.

Nos próximos anos, o cambio climático podería provocar unha expansión das zonas secas. Segundo o Panel Intergobernamental de Cambio Climático (IPCC), o incremento da frecuencia, duración e intensidade das secas podería acelerar as taxas de desertificación e incrementar os efectos sobre as poboacións.

Desertificación e seca en España

O Programa de Acción Nacional de Loita contra a Desertificación (PAND) do Ministerio de Medio Ambiente estima que un 35% da superficie española presenta risco significativo de desertificación. Segundo Castelo, se se atende ás características climáticas, preto do 75% da superficie española sería susceptible de sufrir desertificación, aínda que matiza que non todas as paisaxes áridas están sometidos a este proceso.

Así mesmo, España sufriu nos últimos anos varias secas. Hai uns meses, a falta de choivas fixo saltar as alarmas ante a preocupación dunha nova época de seca.

Segundo o meteorólogo José Miguel Viñas, as choivas de abril serviron para aliviar “en parte” o problema: “Agora mesmo nosas reservas hídricas sitúanse en valores parecidos á media do últimos dez anos. Tecnicamente non pode afirmarse que esteamos en seca, aínda que a situación podería cambiar rapidamente se, pasado o verán, viñese un outono seco, xa que o déficit de choivas invernal deixou a súa pegada.”

Que podemos facer contra a desertificación e a seca

A loita contra a desertificación e a seca pasa pola implicación real das institucións, empresas e cidadáns de todo o planeta:

• Accións efectivas da comunidade internacional: o obxectivo da UNCCD, e tamén da lema deste Día Mundial, é lograr “unha taxa cero de degradación da terra” para garantir a seguridade alimentaria, mitigar a pobreza rural e a fame e servir de apoio fronte aos principais problemas ambientais. Os gobernos e institucións de todos os países teñen que pór en marcha acciones efectivas para conservar os chans fértiles e recuperar os degradados.
• Consumo responsable: os expertos lembran que detrás da desertificación e a seca atópase a falta de desenvolvemento sustentable e a xestión inadecuada dos recursos naturais. O sete erres do consumidor ecolóxico son, por tanto, esenciais fronte a estes problemas ambientais.