España e outros países do sur de Europa están a quedarse sen as súas oliveiras e outras árbores centenarias. Un negocio especulativo para millonarios que os adquiren como un capricho mobiliario máis está a pór en perigo un rico patrimonio de biodiversidade natural. Así o denuncia a iniciativa en Internet dunha ONG conservacionista que case logrou xa o seu obxectivo de solicitar 150.000 firmas para convencer ao Parlamento Europeo de que o impida. Este artigo sinala a malventa dos arboles centenarios, como é este negocio e que poden facer os cidadáns respecto diso.
A malventa dos arboles centenarios
“Centos de oliveiras centenarias e outras árbores con centos e ata miles de anos de España e outros países do sur de Europa están a ser arrincados de raíz e vendidos como adornos para xardíns, urbanizacións, rotondas e campos de golf en Estados Unidos ou os Emiratos Árabes. Unha alta porcentaxe non soporta o transplante e morre polo camiño, pero a elevada marxe comercial logrado asume con alegría as perdas”. Deste xeito comeza unha petición de apoio na páxina web Change.org que está a piques de conseguir 150.000 firmas para tentar que o Parlamento Europeo impida este negocio para uns cuantos, pero unha malventa dunha biodiversidade e un patrimonio natural de todos.
Centos de oliveiras centenarias españois son arrincados e vendidos como adorno en Estados Unidos ou Emiratos ÁrabesAs dimensións exactas do espolio descoñécense e céntranse en España, pero con incidencia semellante en Portugal e Grecia, sinala César-Javier Palacios, impulsor da petición e director do proxecto da Fundación Félix Rodríguez de la Fuente “Enarborar”, dedicado á conservación do arboledo singular e os bosques vellos da Rede Natura 2000 no noso país.
Os anos de máis intensidade producíronse durante a burbulla inmobiliaria, pero o problema continúa na actualidade. Naquela época saían de Castelló cada ano “centenares de camións cargados con oliveiras únicas, e en concreto na rexión castellonenca do Maestrazgo vendéronse por miles”, subliña Palacios. A Comunidade Valenciana aprobaba unha lei do Patrimonio Arbóreo Monumental que protexe a partir de 2006 máis de 5.000 exemplares con perímetros superiores ao seis metros ou que teñan máis de 350 anos, “pero aínda agora seguen preocupados e vixiantes, e outras comunidades olivareras como Andalucía, Murcia, Estremadura, Cataluña ou Aragón non fixeron nada respecto diso”, engade o experto da Fundación Félix Rodríguez de la Fuente.
O negocio das oliveiras centenarias
A venda destas árbores únicas non só realízase en España. En Francia e Italia apenas teñen oliveiras e non está autorizado o arranque, pero acéptase a compra de exemplares provenientes doutros países, de maneira que comercializan os españois, portugueses, gregos ou marroquís. Ao buscar en Internet “venda de oliveira centenaria” pódense localizar numerosas empresas españolas, e se a procura faise en inglés ou en francés, o seu alcance internacional queda patente.
Nalgúns casos pagáronse prezos astronómicos, como a oliveira bautizada co nome do emperador romano Domiciano. Un millonario francés desembolsou 64.000 euros por este exemplar duns 2.000 anos de idade. Arrincado en Portugal, poxouse en Francia como unha “escultura viva do Imperio romano”.
En España destaca a colección privada de 475 oliveiras centenarias do falecido presidente do Banco Santander, Emilio Botín, situada en Boadilla del Monte (Madrid). Un destes exemplares, bautizado “Santander” polo seu propietario, de máis de 1.200 anos e cinco metros de perímetro procedente do Maestrazgo, utilizouse para lograr a primeira secuenciación completa do ADN desta especie.
O diñeiro deste negocio non se reparte por igual, segundo o director do proxecto Enarborar: “Aos seus propietarios pagáronlles apenas 1.000 euros por cada un. O resto son ganancias para os especuladores, que actúan con prácticas mafiosas para controlar o mercado”. A Garda Civil ha detectado mesmo o comercio ilegal de árbores roubadas aos seus propietarios, unha práctica que cesaría practicamente tras finalizar a burbulla inmobiliaria. Algúns dos impulsores deste negocio aseguran que na actualidade apenas dá para ir tirando e que a maioría das árbores que compran sobreviven e que se trata de exemplares abandonados polos seus donos.
Os sobreviventes son non só beneficiosos para o medio ambiente, senón tamén para a economía. Como sinala Palacios, “ademais de converterse nun importante recurso turístico, o seu aceite véndese a prezos incribles”.
Que poden facer os cidadáns
Os cidadáns poden asumir diversas medidas para axudar a conservar este patrimonio natural:
- Non comprar oliveiras ou outras árbores vellas arrincados do campo como algarrobos ou palmeiras.
- Pedir aos responsables institucionais que os protexan en caso de coñecer algún exemplar, xa sexa de forma directa no concello ou comunidade autónoma máis próximo ou ao Parlamento Europeo, con iniciativas como a páxina web de Change.org.
- Apoiar a organizacións conservacionistas, como a Fundación Félix Rodríguez de la Fuente, impulsora do proxecto Enarborar LIFE+ BIGTREES4LIFE, cofinanciado pola Unión Europea e a Deputación de Valencia.
