O IPCC, o grupo de científicos de Nacións Unidas que analiza o cambio climático, subliñaba no seu máis recente informe que este problema ambiental xa non pode esperar máis se queremos evitar as súas consecuencias catastróficas. Os cidadáns podemos facer moito máis do que cremos, como destaca Héctor García, portavoz da Asociación polo Medio Ambiente e contra o Cambio Climático (AMA). Esta iniciativa expón a mobilización dos cidadáns para asumir pautas sustentables en cuestións crave como o transporte, a enerxía, a vivenda ou a alimentación que non só reduzan o quecemento global, senón que melloren o medio ambiente e a calidade de vida de todos.
Deberían debaterse case a diario en todos os medios polas súas enormes implicacións económicas, políticas e sociais. Destacaría o esforzo por precisar canto dióxido de carbono (CO2) podemos emitir cun incremento das temperaturas inferior a 2 ºC. Sinala que as emisións de CO2 acumuladas de orixe antropógeno han de permanecer entre 0 e ao redor de 3.670 gigatoneladas de CO2 (GtCO2). Ao ritmo actual de 50 GtCO2 anuais, alcanzaremos o límite en 30 anos. Sabemos, cun 95% de probabilidade, que o aumento da temperatura de hoxe en día débese ao CO2 emitido polo ser humano e que implicará cambios no clima. Cales serán eses cambios é aínda algo en discusión, que cada informe define con maior precisión.
“Estamos a tempo de evitar que a temperatura ascenda por encima dos 2 ºC”Desprendernos das emisións de CO2 implica solucionar unha multitude de problemas ambientais: calidade do aire nas cidades, contaminación pola produción e transporte de combustibles fósiles (“fracking” e mareas negras), protección do Ártico, etc. Cambiar de modelo enerxético, adecuar o parque de edificios a máis eficientes energéticamente, suporía un gran impulso á economía. Así mesmo, capturar o CO2 xa emitido implica reforestar grandes áreas de bosque desaparecidas, e daría un respiro esencial á biodiversidade.
Estamos a tempo de evitar que a temperatura ascenda por encima dos 2 ºC, o límite marcado polos científicos para asegurar que poderemos adaptarnos aos cambios que xa implica. Para conseguilo hai pouca marxe de manobra: xa se considera imposible adoptar as medidas necesarias para manternos por baixo de 1,5 ºC. Así mesmo, hai un amplo consenso na necesidade de reducir as emisións de Gases de Efecto Invernadoiro (GEI) nun mínimo dun 40% para 2050 e alcanzar unhas emisións próximas a cero en 2100. Como se apuntou na rolda de prensa do IPCC, canto máis tardemos, necesitaremos tecnoloxías máis arriscadas e máis caras. Pódese alcanzar o mesmo obxectivo con medidas que non implican máis que unha redución no crecemento do consumo mundial inferior ao 4%.
Por exemplo, o petróleo consómese esencialmente no transporte, un sector que provoca o 14% das emisións de CO2. Un 30% desas emisións, case un 5% das globais, prodúcense por vehículos privados en percorridos urbanos. Podemos implementar un vehículo de emisións cero, co tempo e custo das infraestruturas necesarias, ou utilizar o transporte público ou a bicicleta, o mellor medio para estes percorridos. Só depende de nós como cidadáns. Imaxínese as consecuencias dun mundo cun 30% menos de consumo de petróleo!
“Bótase de menos un Ministerio de Cambio Climático, do mesmo xeito que noutros países, para descarbonizar a economía”Realizáronse grandes avances no aumento da eficiencia enerxética, pero o seu impacto compensouse polo aumento da poboación e do consumo por persoa, sobre todo nos países en desenvolvemento. O noso planeta é finito e na actualidade o ser humano consome 1,5 veces o que a terra xera, a pesar de que o consumo por persoa nos países en desenvolvemento é aínda moi inferior ao dos países desenvolvidos. A partir de aquí, as medidas necesarias implican cambios nas condutas como consumidores, e a este nivel non hai aínda un interese social real polo cambio climático. Cantos cidadáns están dispostos a renunciar ao vehículo privado na cidade, a limitarse a consumir produtos locais e reducir o consumo de proteínas animais ou a ter unha soa vivenda?
Non. O Protocolo de Kioto establecía para os países en desenvolvemento o obxectivo de reducir as emisións un 5% con respecto a 1990. Agrupados dentro da UE, España podía aumentalas ata un 15%, que se compensarían coas reducións doutros países da UE. En 2007 nosas emisións creceran nun 49%. A partir dese ano diminuíron ata un 18,7% en 2012, debido principalmente á crise. En España afundiuse o sector das renovables (o 78% das emisións derivan do sector enerxético) e impúlsase o vehículo sobre o tren. Bótase de menos un Ministerio de Cambio Climático, do mesmo xeito que noutros países, para descarbonizar a economía.
Ademais de comunicar á sociedade o gran reto ao que nos enfrontamos, contribuímos a construír un mundo sustentable, con proxectos propios ou alleos baseados nunha economía do ben común.
“O día en que os cumes do cambio climático teñan a mesma audiencia que unha final de Champions, gran parte do problema estará resolto”Todos os modelos sinalan a necesidade dun acordo internacional para non superar os 2 ºC, que todos os países inicien de inmediato medidas de mitigación, fíxese un prezo único global polo consumo de carbón e se liberalicen as tecnoloxías necesarias. Dentro deste acordo, as medidas fundamentais serían: cuadriplicar a produción de enerxía de orixe renovable para 2050, desenvolver un marco adecuado para implementar tecnoloxías de captura de carbono nos procesos de produción de enerxía e reducir a súa demanda nos sectores de transporte e vivenda, mediante cambios de conduta no consumo. No fondo, o cambio climático é un síntoma de que esta sociedade non funciona ben. Para solucionar este e gran parte dos problemas ambientais e sociais actuais, hai que tomar medidas para conseguir unha sociedade en equilibrio coa natureza e equitativa entre as persoas.
- Informarse e tomar conciencia do problema.
- Vencer a cómoda impotencia de pensar que a súa pequena contribución non serve de nada. O día en que os cumes do cambio climático teñan a mesma audiencia que unha final de Champions League ou da Superbowl, gran parte do problema (a parte política) estará resolto.
- Modificar hábitos e pautas de consumo para ser máis sustentables, eficientes e éticos. A receita podería ser: reducir nos nosos fogares o consumo de electricidade non proveniente de enerxías renovables, apoiando ás empresas que apostan polo seu uso, se non podemos instalalas de forma individual; diminuír o noso consumo de petróleo, renunciando ao vehículo privado; e introducir nos nosos criterios de consumo que os produtos proveñan de empresas locais e/ou baixas en consumo de carbono.
