Son moi pequenos -non máis de 5 centímetros e 40 g de peso- pero teñen desesperados aos agricultores de Castela e León. O microtus arvalis, coñecido popularmente como topillo campesiño, multiplicouse este ano sen control (hai xa máis de 500 millóns de exemplares) e devorou máis de 400.000 hectáreas de cultivos nesta comunidade. E son tamén moi rápidos: poden percorrer ata dous quilómetros nun día.
Imagen: Vyacheslav FomichevA orixe da invasión sitúase en outubro, ao norte da provincia de Valladolid e na zona de Palencia. As suaves temperaturas invernais propiciaron a súa vertixinosa reprodución e o salto dos outeiros, o seu hábitat natural, á chaira, onde carecen de inimigos naturais.
Tras acabar coas colleitas de cereal, pasaron agora aos campos de remolacha, pataca e millo. As perdas ocasionadas, segundo a Xunta de Castela e León, ascenden a 15 millóns de euros, aínda que as asociacións de agricultores consideran que esta cifra debería dobrarse.
Os seus depredadores, xunto con parásitos e patógenos naturais, son a mellor maneira de solucionar a curto prazo este problemaOs especialistas en pragas do Ministerio de Agricultura, así como diversos expertos universitarios e o Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC) consideran aos seus depredadores, xunto con parásitos e patógenos naturais, a mellor maneira de solucionar a curto prazo este problema.
Con todo, as principais organizacións ecoloxistas españolas afirman que se están desatendendo estas recomendacións e estase optando pola utilización de praguicidas químicos, como a clorofacinona ou a bromadiolona.
Neste sentido, os ecoloxistas subliñan que se trata de produtos que pola súa toxicidade requiren autorizacións específicas para a súa manipulación e posterior eliminación dos seus residuos. Ademais, aseguran que ao utilizar este tipo de produtos acábase tamén coa súa posible solución, xa que as súas predadores poden acabar intoxicados por bioacumulación ao consumir presas envelenadas. En definitiva, engaden, trátase de sustancias que levan tamén un risco para a saúde, tanto para os que as manipulan, como para a poboación en xeral, que poden acabar inxerindo animais mortos ou intoxicados por esta causa.
En calquera caso, os conservacionistas manifestaron que continúan ofrecendo a súa colaboración para combater a praga de topillos e paliar os seus efectos. Neste sentido, lembran que levan tempo realizando numerosas propostas ás institucións e organizacións profesionais agrarias. Así, reclamouse a toma de medidas de valoración, compensación e aseguramiento deste tipo de danos, así como diversas medidas agronómicas de prevención e control da praga e de fomento dos predadores naturais.
Pola súa banda, o Colexio de Enxeñeiros Agrónomos de Castela e León e Cantabria situouse de maneira similar, aínda que recomendou aos agricultores como medidas que se deben tomar a queima de restrollos, o laboreo profundo con vertedera (un arado destinado a voltear e estender a terra levantada), e o tratamento con cebos localizados nas toperas.
De todas as maneiras, este colectivo profesional lembra que se trata dun fenómeno cíclico, e rememora unhas pragas similares ocorridas durante os anos 1988-89 e 1993-94. Por iso, e do mesmo xeito que nas devanditas ocasións, confían en que a explosión demográfica do topillo cesará por causas naturais, principalmente pola acción das súas predadores e as condicións climatolóxicas adversas otoñales e invernais.
O topillo campesiño é un pequeno roedor que se distribúe ao longo de toda a Europa continental. Moi similar ao topillo agreste (Microtus agrestes), en España coñécenselle dous subespecies, M. a. asturianus, que ocupa actualmente a Meseta Norte e os sistemas montañosos circundantes, e M. a. meridianus, localizada no Pirineo.
A súa distribución limitábase ata hai 20 anos aos sistemas montañosos da metade norte, aínda que debido ás explosións demográficas que experimentou cada tres ou catro anos ha colonizado novas áreas e ocupou a práctica totalidade da Meseta Norte.
En canto aos seus predadores naturais, a lechuza común (Tyto alba) e a comadreja (Mustela nivalis) adoitan incluírlle entre os compoñentes principais da súa dieta. Así mesmo, nos momentos de máxima densidade poboacional de topillos, a lista das súas predadores amplíase considerablemente a outras rapaces nocturnas e diúrnas, córvidos, mamíferos carnívoros, réptiles, etc.
