Fixarse só na crise económica e esquecerse do cambio climático é un grave erro. Así se deduce das palabras de José Miguel Viñas (Madrid, 1969). Este meteorólogo e divulgador lembra outras crises climáticas que acentuaron as crises humanas da época, só que agora se pode aproveitar o coñecemento científico. Viñas tamén foi home do tempo en televisión, e responde aos que critican aos seus compañeiros: “non hai acertos ou erros, senón máis ou menos probabilidade (máis do 90% a 48 horas vista)”. A súa faceta de comunicador esténdese á televisión, a radio, Internet (coa súa web Divulgameteo) ou os libros (acaba de publicar ‘Curiosidades meteorolóxicas‘). Por iso, fala de forma clara do tempo, o clima, os desastres naturais ou os retos científicos da meteoroloxía.
“As crises climáticas marcaron sempre o devir da civilización”En todas as épocas as tolemias do tempo estiveron á orde do día. O que pasa é que agora ocorren máis a miúdo e se solapan no tempo anomalías de todo tipo e condición.
O clima está a volverse máis extremo como consecuencia do quecemento global. É unha das conclusións dos expertos do Panel Internacional sobre Cambio Climático (IPCC). Ata hai pouco era difícil demostralo, pero distintas investigacións dos últimos anos apuntan nese sentido.
“Temos unha visión nesgada do clima do planeta”Importa e preocupa aos científicos, pero non tanto aos políticos. Ao non ver unha ameaza inminente sobre os seus países priorizan outros asuntos, como a actual crise económica.
Diríalle que bote unha ollada á historia. As crises climáticas marcaron sempre o devir da civilización, e acentuaron en moitos casos as crises inherentes ás nosas sociedades. Hoxe día temos un coñecemento do clima terrestre que non tiñamos outrora. Debemos aproveitarnos del e actuar con racionalidade.
“A 48 horas vista, a fiabilidade da previsión do tempo é maior do 90%”É bastante común confundir tempo con clima. Temos unha visión parcial, nesgada, do clima do planeta. Mesmo nos anos máis cálidos a escala global de toda a serie histórica, como 2010, hai rexións terrestres que rexistraron temperaturas significativamente baixas, inferiores á media climatolóxica.
A curto prazo (ata 48 horas) a súa fiabilidade é maior do 90%, se consideramos unha escala espacial acorde á temporal. Se baixamos de escala ata un punto no mapa, como a cidade onde vivimos, aumenta o erro a medida que afastamos o horizonte de predición, en especial cando o tempo é inestable.
“A predición subxectiva cada vez ten menos peso no prognóstico final”Os prognósticos levan asociada unha probabilidade de ocorrencia. Non hai acertos ou erros, hai predicións cunha maior ou menor probabilidade. Dicímolo con insistencia, pero o gran público non o entende.
A predición subxectiva, é dicir, a que elabora un predictor ou un home do tempo baseada nos modelos (predición obxectiva), si pode fallar por un erro de apreciación. Pero coas melloras continuas dos modelos, a predición subxectiva cada vez ten menos peso no prognóstico final. As saídas dos modelos cada vez afinan máis.
“Os desastres naturais causan cada vez máis danos porque somos máis vulnerables a eles”A actual crise estendeuse a case todos os sectores da nosa sociedade. Os homes do tempo dalgunhas televisións locais e autonómicas xa sofren as consecuencias dos recortes.
A nosa principal fonte de información, os modelos de predición numérica, é allea a estas circunstancias. Os modelos non pararán de mellorar.
“A proporción de furacáns de categoría 3 ou superior parece que aumentou”Non estou do todo de acordo con esa afirmación. Si causan cada vez máis danos e perdas económicas, pero non porque haxa máis, senón porque somos máis vulnerables a eles.
Non hai ningún estudo concluínte respecto diso. O número de furacáns (ciclóns tropicais) varía cada ano. Hai uns ciclos periódicos que marcan os anos de maior e menor actividade. Si parece rexistrarse ultimamente o aumento da proporción de “majors” (furacáns de categoría 3 ou superior).
“Os homes do tempo dalgunhas televisións xa sofren as consecuencias dos recortes”O impacto dos episodios prolongados de intensa calor e o aumento da desertización son dúas das principais ameazas.
Se se ten en conta que a maior parte da poboación concéntrase nas cidades, unha medida para reducir o impacto das altas temperaturas podería ser reducir o efecto “illa de calor” que xeran as nosas cidades. Farían falta medidas de eficiencia enerxética, arquitectura bioclimática, etc.
“Os episodios prolongados de intensa calor e o aumento da desertización son dúas das principais ameazas naturais en España”Hai dous retos na actualidade: a mellora das predicións a curto e moi curto prazo de fenómenos meteorolóxicos adversos, e a predición a moi longo prazo (estacional). Na medida en que aumente aínda máis a resolución espacial dos modelos de circulación global e gañen en precisión os sistemas de observación terrestre (satélites, radares…), disporemos de mellores prognósticos.
Máis que un fenómeno por descubrir, hai algúns mecanismos implicados en fenómenos xa coñecidos, como as treboadas ou O Neno, que non se coñecen do todo ben. Sempre hai marxe de mellora no coñecemento do medio atmosférico.
“Os modelos de predición meteorolóxicos non pararán de mellorar”Hai unha fenomenología asociada a elas na alta atmosfera, os “Eventos Luminosos Transitorios” (TLE nas súas siglas en inglés), sobre a que aínda se descoñecen bastantes cousas. Os TLE descubríronse hai poucos anos e parece que xogan un importante papel no balance de enerxía terra-atmosfera. Detectáronse, por exemplo, violentas eyecciones de raios gamma, moi enerxéticas, que escapan cara ao espazo desde o tope de determinadas treboadas severas.
