Juan Antonio López, presidente da UICN España

Non se coida o que nos dá para comer: a biodiversidade

Imaxe: UICN

A perda de biodiversidade está a ser moito máis rápida do que os logros en conservación conseguen evitar. Así o destaca Juan Antonio López, presidente do comité español da Unión Internacional para a Conservación da Natureza (UICN). López estivo hai pouco en Hawai no Congreso Mundial da Natureza da devandita organización, o evento internacional sobre conservación e biodiversidade máis importante do mundo. Celebrado cada catro anos, a recente edición contou coa participación de máis de 10.000 expertos de todo o planeta. Entre outras conclusións do congreso, López apunta tamén que aínda hai esperanza de evitar unha catástrofe ambiental, se nos pomos a iso de maneira urxente e global.

O planeta está na encrucillada polo noso modo de vida, pero aínda hai esperanza, aínda que temos que actuar rápido para non chegar a un punto de non retorno onde xa non sexa posible volver atrás. Os compromisos de Hawai asinados no congreso puxeron en marcha actuacións de conservación tanto a nivel nacional como internacional. Destacouse a urxencia e o valor de colaborar.

A perda de biodiversidade é continua, cunha velocidade moito maior que a dos logros de conservación. Hoxe en día xa sabemos que o reto 2020 de lograr a perda de biodiversidade cero non se conseguirá.

“O planeta está na encrucillada polo noso modo de vida, pero aínda hai esperanza”O cambio climático é unha das causas, pero fundamentalmente pola deterioración dos ecosistemas, a contaminación, etc. En definitiva, trátase do modelo de civilización. Escápasenos que todos vivimos dos recursos naturais, pero non se teñen en conta cando se fan plans de desenvolvemento. Non se coida o que nos dá para comer: a biodiversidade. Hai que buscar novas formas de desenvolvemento que eviten a destrución da natureza, as diferenzas sociais, a pobreza, os conflitos bélicos, etc. Aínda que non o pareza, todo está relacionado.

É certo que para as especies máis emblemáticas, nas que se traballa desde hai anos, conseguíronse grandes resultados, pero tamén que en xeral, sobre todo en invertebrados, a situación non é boa. Por iso faise fincapé no uso de criterios ecosistémicos para protexer todo o territorio, de maneira que desde a máis pequena á máis grande das especies teña importancia. Valórase o que se fixo ata agora, como a política de reservas de espazos concretos e microrreservas, pero hase visto que non é suficiente. Hai que traballar en corredores ecolóxicos e unificar territorios, as especies non teñen fronteiras, sobre todo as migratorias. Ademais da biodiversidade, hai que protexer a geodiversidad, a paisaxe, as rocas, etc. A deterioración do chan está a provocar tamén a perda de especies.

“Algunhas illas de lixo nos océanos son xa cinco veces o tamaño de España”Segundo algunhas estimacións, apenas se catalogou a un 10% das especies actuais. Hai lagoas de coñecemento para a gran maioría de especies salvaxes en xeral. Hai un traballo grande que facer, porque hai que estudar moito a súa situación, hai territorios onde unha especie pode estar ameazada e noutro non. Doutra banda, hai dous anos aprobouse unha Lista Verde para ecosistemas, para que se visen tamén os logros.

Aínda hai grandes extensións desamparadas e hai lagoas legais. No entanto, tamén se conseguiron avances. Pasouse do 1% de espazos oceánicos protexidos a nivel mundial ao 1,8%, e quérese chegar ao 5% dos terrestres. Estados Unidos creou a reserva mariña máis grande do mundo, con 360.000 km2. Conservar os océanos é transcendental por varios motivos. Un deles é que manteñen o equilibro das emisións de gases de efecto invernadoiro, implicadas no cambio climático.

“O tratado de libre comercio é un perigo para a biodiversidade e a conservación da natureza”A contaminación é un dos grandes problemas. A concentración de plásticos en zonas do Pacífico está a xerar illas de lixo, algunhas son xa cinco veces o tamaño de España. No mesmo Hawai podíanse ver de cores de todo tipo, e restos como grans de area. Pero os que non ven, os microplásticos, son moito máis perigosos. Están a producirse xa danos á saúde. As especies mariñas comerciais, que fornecen o alimento principal á poboación mundial, xa están a sufrir a acumulación de produtos tóxicos.

As especies invasoras, cada vez maiores. O tratado de libre comercio é un perigo para a biodiversidade e a conservación da natureza. Tamén se destacou a importancia das poboacións indíxenas. O saber tradicional e as novas tecnoloxías deben ir da man para conseguir o desenvolvemento sustentable.

Varios países crearon tribunais de dereito ambiental, conseguiron grandes avances non só ambientais, senón sociais. Países que non ratificaran os obxectivos de Nacións Unidas de desenvolvemento sustentable fixérono. A UICN creou diversos comités para aumentar os nosos membros e os proxectos de conservación. Agora estamos en 161 países e participan máis de 1.300 organizacións.

Hai mecanismos suficientes a nivel tecnolóxico, político, social ou ambiental para reverter a situación, pero non se activan. Nalgúns puntos concretos funcionan. Por iso fai falta máis coordinación e replicar as boas prácticas noutros sitios.

Pola falta de entendemento e que, á hora da verdade, anteponse o interese xeral ao de certos intereses políticos e económicos.

“A materia pendente de España é que os plans de conservación aplíquense”En xeral estanse mellorando e ampliando os territorios de conservación, pero a materia pendente de España é que os plans de conservación aplíquense, como a Rede Natura 2000. Ás veces quedan no papel, e logo non hai medios para perseguir a quen incumpre a lei e que o pague.

Hai moito que facer. Se queremos calidade de vida, saúde e benestar, temos que actuar todos. A conservación tense que aplicar nas casas. A maior parte da humanidade vivimos en cidades. Témonos que implicar nos problemas ambientais, a reciclaxe, a mobilidade, a xestión da auga e a enerxía.

Etiquetas:

biodiversidade lista roja-gl