Tres millóns de toneladas de residuos ao ano, seis toneladas por persoa. É a cantidade que se xerou en Europa en 2006, segundo datos da Axencia Europea de Medio Ambiente (AEMA). O responsable desta institución na sección de consumo sustentable, Lars Mortensen, destaca os avances en cuestións como a reciclaxe e a recuperación, pero tamén recoñece aspectos negativos. Europa produce unha “cantidade importante” de residuos eléctricos e electrónicos que viaxan a países en vías en desenvolvemento sen medidas de protección ambiental. Ademais, a pegada ecolóxica europea supera en máis do dobre á media mundial. Segundo este experto, aínda que os consumidores europeos decláranse concienciados co medio ambiente, na maioría dos casos os seus hábitos de consumo non son sustentables. Por iso, suxire varias medidas para cambiar esta situación.
“O 32% dos residuos xerados en Europa provén das actividades de construción e demolición”Os 27 Estados membros (UE-27), máis Croacia, Islandia, Noruega e Turquía xeraron ao redor de tres millóns de toneladas de residuos en 2006, un seis toneladas por persoa, dos cales un 3% é perigoso.
O 32% dos residuos xerados en Europa provén das actividades de construción e demolición, o 25% da minaría e canteiras, e o resto da manufactura, os fogares e outras actividades.
“España e Bulgaria rexistraron os maiores descensos en xeración de residuos”A xeración anual de residuos municipais procede no seu maior parte dos fogares, pero tamén se inclúen outras fontes como comercios, oficinas e institucións públicas. Na UE-27 chegouse a 524 quilos por persoa. No pasado, o consumo crecente e a tendencia cara a fogares máis numerosos e pequenos foron factores importantes na xeración de residuos municipais. Agora parece que estes factores se desaxustaron e a produción estabilizouse entre 1999 e 2007. Con todo, como consecuencia do pequeno crecemento da poboación, a cantidade total de residuos municipais xerados na UE-27 durante o mesmo período aumentou de forma lixeira a 258 millóns de toneladas.
Si, estes datos globais esconden grandes diferenzas entre países. A xeración de residuos municipais por persoa aumentou en 27 países europeos entre 2003 e 2008 e caeu en oito. Os maiores aumentos rexistráronse nos países balcánicos occidentais, seguidos por Polonia, Noruega e Dinamarca. Os maiores descensos corresponderon a España e a Bulgaria.
“Deposítanse menos residuos en vertedoiros e aumentouse a reciclaxe e a incineración con recuperación de enerxía”As diferenzas explícanse polas variacións no consumo e porque os métodos de recompilación de datos son distintos, de maneira que afectan á comparativa. Algúns países inclúen os residuos das pequenas empresas e as fontes públicas, como as oficinas municipais, escolas, etc.
Houbo cambios significativos. Deposítanse menos en vertedoiros e aumentouse a reciclaxe e a incineración con recuperación de enerxía. Este desenvolvemento impulsouse por parte da UE e a lexislación de cada país, con medidas diversas, como o establecemento de obxectivos e instrumentos para reciclar e valorizar os residuos, impostos sobre as verteduras e restricións aos autorizados en vertedoiros, co apoio da subida de prezos das materias primas, os materiais reciclados e os combustibles.
“As taxas de eliminación varian entre máis do 98% en Bulgaria e Romanía e menos do 10% en Dinamarca e Bélxica”A eliminación continúa como o sistema dominante: o 51,5%, na UE en 2006, fronte ao 43,6% de recuperación e reciclaxe e o 4,9% de incineración. As taxas de eliminación variaban entre máis do 98% en Bulgaria e Romanía e menos do 10% en Dinamarca e Bélxica.
O informe concluíu que moitos dos principios do Directiva Marco de Residuos e as políticas da UE xa se logran. Case todos os residuos xerados na UE elimínanse dentro das súas fronteiras, e cada vez máis tamén os residuos perigosos e problemáticos recupéranse na UE. Ademais, aumenta a cantidade de residuos de papel, plásticos e metais reciclados, en consonancia coa estratexia da UE de utilizar os residuos como un recurso.
“Moitos dos principios do Directiva Marco de Residuos e as políticas da UE xa se logran”Nalgunhas áreas non se cumpren os obxectivos marcados pola UE. A autosuficiencia na eliminación de residuos en cada Estado membro non mellorou. Aínda que os Estados membros elaboran unha gran cantidade de información, non é posible documentar o tipo específico de residuo perigoso e problemático enviado a través das súas fronteiras e, por iso, tampouco se sabe se se realiza de forma respectuosa co medio ambiente. Parece que a UE exporta unha cantidade importante de residuos de aparellos eléctricos e electrónicos aos países en desenvolvemento que non contan cunha infraestrutura de xestión de residuos adecuada, unha ameaza para o medio ambiente e a saúde humana.
A pegada ecolóxica mundial estimouse en 2006 en 2,6 hectáreas globais por persoa fronte a unha biocapacidad dispoñible de 1,8. Noutras palabras, unha situación de exceso global. En 2006, a pegada ecolóxica dos países membros da AEMA foi máis do dobre que a media mundial. Por iso, o consumo e a produción europea actual non se pode transferir ao resto do mundo sen sobreexplotar os servizos dos ecosistemas globais varias veces. A pegada de Europa segue en aumento, mentres que a biocapacidad dispoñible por habitante, tanto en Europa como no mundo, redúcese polo crecemento demográfico e a degradación dos ecosistemas.
“A UE exporta unha cantidade importante de residuos de aparellos eléctricos e electrónicos aos países en desenvolvemento sen unha xestión de residuos adecuada”Máis do 90% dos consumidores europeos asegura que a protección do medio ambiente é importante para eles, pero na maioría dos casos non se acompaña dun consumo sustentable.
O cambio climático, a auga, os residuos e a biodiversidade, segundo as enquisas da Comisión Europea (CE) realizadas nos últimos anos.
“A pegada ecolóxica dos países membros da AEMA foi máis do dobre que a media mundial”O consumo causa varias presións directas ao medio ambiente, como cando se conduce un coche ou se quenta unha casa con combustibles fósiles. De maior magnitude, con todo, son as presións indirectas nas cadeas de produción dos bens e servizos. Posto que unha proporción cada vez maior dos bens finais e intermedios que se consomen en Europa impórtase, o noso impacto crecente leva a cabo tamén noutras partes do mundo.
A maior parte están relacionados con alimentos e bebidas, vivenda, infraestrutura e mobilidade. Estímase que contribúen ao 68% das emisións de gases de efecto invernadoiro, o 73% das emisións acidificantes ou o 69% das emisións de ozono troposférico.
“Máis do 90% dos consumidores europeos asegura que a protección do medio ambiente é importante para eles, pero a maioría non ten un consumo sustentable”O consumo privado pode mellorar co aumento da eficiencia enerxética nas vivendas, trasladar o gasto en vehículos privados ao transporte público ou un cambio de mentalidade tanto na cantidade como na calidade de alimentos, mobles, roupa, etc. Tamén se pode optar por un consumo de actividades de baixo impacto, como a educación, a comunicación, o lecer ou a cultura, sempre que involucren o uso de transporte. Este último tipo de consumo avanzou en anos recentes: a comunicación, o lecer e a cultura aumentaron na UE-25 entre 1995 e 2006 nun 190% e un 60%, respectivamente. No entanto, o seu peso é modesto se se compara coas melloras na eficiencia no consumo individual.
En Europa, a web da AEMA é unha fonte moi boa para os problemas ambientais no continente. No ámbtio nacional, rexional e local, as axencias de protección ambiental son, en xeral, unha fonte de información moi boa.
“O noso impacto crecente leva a cabo tamén noutras partes do mundo”A UE conta con recursos lexislativos e políticas relacionadas coa protección do medio ambiente moi amplas, que se melloran e desenvolven de maneira continua. O cambio climático, a auga, os residuos ou a biodiversidade téñense cada vez máis en conta.
O ano pasado, a CE publicou un Plan de Acción sobre Consumo e Produción Sustentable que inclúe medidas concretas, como a mellora da contratación pública ecolóxica, a revisión dalgunhas directivas relacionadas co deseño ecolóxico ou a etiquetaxe dos produtos.
Os consumidores poden facer unha gran cantidade de cousas:
Alimentación: comprar alimentos ecolóxicos e de tempada, comer menos carne e limitar a xeración de residuos.
Fogar: gastar menos enerxía, baixar o aire acondicionado e a calefacción uno ou dous graos, evitar o modo en repouso (caseta-by) dos aparellos electrónicos, tomar baños e duchas máis curtas ou comprar electrodomésticos con etiquetas de alta eficiencia enerxética.
Mobilidade: substituír as viaxes en coche privado por paseos a pé ou en bicicleta, así como transporte público, se o traxecto é longo.
Turismo: non viaxar longas distancias en avión e evitar comportamentos daniños co medio ambiente nos destinos, como o uso excesivo de auga ou a xeración de grandes cantidades de residuos.
“A produción de agricultura ecolóxica aínda é inferior ao 5% na maioría da UE”Non hai moitos datos, pero si indicios de que crece moi rápido nalgúns países. Si sabemos que a produción de agricultura ecolóxica aumenta a bo ritmo en certas rexións. No entanto, aínda é inferior ao 5% na maioría da UE.
Esperamos que a certificación e a etiquetaxe promoverán o crecemento da venda destes produtos de forma rápida nos próximos anos.
