As Cortes Xerais aprobaban recentemente o texto legal que incorpora ao ordenamento xurídico español o Convenio internacional de Aarhus, así como as Directivas 2003/3 e 2003/35. Desta maneira, os cidadáns poderán ser aínda máis ecoloxistas, posto que a nova lei promove a información, a participación nas decisións públicas e o acceso á xustiza en todo o relacionado co medio ambiente.
A lei “Aarhus” recoñece o dereito do cidadán a solicitar información ambiental e a ser atendido polas administracións públicas, que á súa vez deben difundir á opinión pública todos os datos relevantes por iniciativa propia. Para iso, imponse un prazo máximo dun mes; dous como máximo se se trata dun asunto de gran complexidade. Se unha institución recibe unha petición de información que non pode atender, deberá remitir ao solicitante canto antes á entidade que considere capacitada para iso. A lei tamén establece que polo menos unha vez cada 4 anos deberá publicarse un informe sobre o estado do medio ambiente europeo. Así mesmo, o texto legal aposta polas novas tecnoloxías para o dita labor de difusión.
Os cidadáns amplían as súas opcións de participar nas decisións públicasOs cidadáns tamén amplían con esta lei as súas opcións de participar nas decisións públicas. As administracións terán a partir de agora que ofrecer prazos suficientes para a elaboración de propostas e tomar en consideración as observacións presentadas. A ONG cobran nesta materia un papel fundamental, posto que poderán actuar como titulares dos intereses colectivos nos procedementos administrativos relacionados co medio ambiente.
En canto á garantía que dispensa a tutela xudicial e administrativa, recoñécese o dereito a impugnar as decisións administrativas que vulneren os dereitos de información e de participación cidadá en materia de medio ambiente. A ONG saen tamén beneficiadas neste apartado, ao recoñecérselles a acción popular para impugnar calquera decisión ou omisión pública que supoña un incumprimento da lexislación ambiental. No entanto, este último apartado da lei non entrará en vigor ata dentro de tres meses.
Pola súa banda, o Parlamento europeo poderá presionar ás institucións para que se adapten á nova normativa, para o que contan con nove meses desde que a lei publicásese no Boletín Oficial do Estado (BOE), o 20 de xullo. A aprobación deste texto legal había vindo reclamándose por parte das organizacións ecoloxistas desde que o citado Convenio ratificásese en 1998. Ecoloxistas en Acción destacou as principais novidades que supón esta lei para defender o medio ambiente, pero criticou a súa falta de ambición á hora de que os cidadáns poidan levar á práctica a súa participación pública. Os responsables do Ministerio de Medio Ambiente afirmaron que esta nova lei supón un avance significativo do sistema democrático, xa que reducirá a indefensión dos cidadáns ante decisións que afectan o medio ambiente e, por tanto, á súa saúde e á súa calidade de vida.
A cidade danesa de Aarhus foi o lugar elixido para asinar o 25 de xuño de 1998 o “Convenio sobre o Acceso á Información, a Participación do Público na Toma de Decisións e o Acceso á Xustiza en Materia de Medio Ambiente”. Trátase dun Convenio Internacional adoptado pola Comisión Económica para Europa das Nacións Unidas (UNECE nas súas siglas en inglés) que entraba en vigor en outubro de 2001, e foi asinado por 40 países.
O Convenio de Aarhus promove unha serie de mecanismos para garantir a participación nos asuntos ambientais e eliminar os obstáculos que a dificulten. Segundo os seus responsables, a información e a participación cidadá son claves para que as autoridades públicas poidan tomar mellores decisións en materia ambiental. O secretario xeral de Nacións Unidas, Kofi Annan, declarou que aínda que se trata dun convenio rexional, a súa relevancia é global, ao desenvolver o principio 10 da Declaración de Río, que subliña a necesidade da participación cidadá nos temas ambientais.
