Os edificios actuais están construídos con algúns materiais que en pouco ou en nada respectan o medio ambiente, e que mesmo poden resultar prexudiciais para a saúde das persoas que os habitan. Estes elementos nocivos son tan comúns como o cemento; a PVC, que é altamente tóxico sobre todo na súa fabricación e na súa combustión, e varios tipos de metais pesados, como o cromo ou o zinc das pinturas e as vernices derivados do petróleo que emanan elementos volátiles tóxicos como xileno, cetonas, tolueno, etc. Así mesmo, este tipo de materiais requiren dun alto consumo de combustibles fósiles para a súa produción, que ademais de ser cada vez máis escasos e custosos, aumentan a contaminación porque na súa combustión emiten grandes volumes de gases nocivos. En canto á utilización do aire acondicionado, a chamada síndrome do edificio enfermo, o gasto enerxético desmesurado, a utilización de materiais alérxicos, ou as montañas de refugallos que se producen, son tamén outros factores que contribúen á deterioración do medio ambiente e do benestar humano.
Fronte a este tipo de materiais, existen alternativas que poden parecer máis caras, pero que a longo prazo resultan máis rendibles porque proporcionan un aforro enerxético e permiten a construción de vivendas de maior calidade, respectuosas co medio ambiente, renovables, máis saudables e máis duradeiras. Este tipo de materiais son, por unha banda, aqueles que a natureza proporciona e que se viñeron utilizando desde fai miles de anos, como a madeira, o barro, a cortiza ou o mármore. A este tipo de materiais tradicionais engadíronselle unha serie de materiais novos concibidos tamén para a súa utilización ecolóxica, como a termoarcilla, o bioblock, a arlita, a sudorita, o celenit, o heraklith, o caucho E.P.D.M., os geotextiles a base de tecidos de fibra de polipropileno, os cables afumex para instalacións eléctricas, as pinturas biofa, etc. Outro tipo de materiais ecolóxicos son elaborados a partir de cascallos e de residuos sólidos industriais, que substitúen o consumo crecente de materias primas escasas ou situadas en sitios distantes, reducindo o incremento de custos e resultando ademais máis económicos que os materiais comúns de construción.
Ademais de contar con este tipo de materiais, as vivendas ecolóxicas deben ser construídas de maneira sustentable se é posible en todas as fases, contando por exemplo con sistemas para aforrar auga e autoabastecerse con enerxía solar e/ou eólica. Neste sentido, de pouco serve usar materiais ecolóxicos se os edificios están mal orientados e necesitan para quentarse unha gran cantidade de enerxía, que se produce diariamente emitindo grandes cantidades de CO2
De pouco serve usar materiais ecolóxicos se os edificios están mal orientados e necesitan para quentarse unha gran cantidade de enerxía, que se produce diariamente emitindo grandes cantidades de CO2. Pola súa banda, tamén existen casas modulares prefabricadas realizadas con materiais ecolóxicos e con prestacións para o aforro de enerxía. Estas vivendas non afectan o terreo e están pensadas para que ao final da súa vida útil poidan ser desmontadas e transportadas. Como principal inconveniente deste tipo de vivendas destaca o impacto do transporte desde o seu lugar de fabricación.
Á hora de construír unha vivenda ecolóxica, débense ter en conta os seguintes consellos:
- Evitar materiais nocivos como o amianto, cloro, PVC, metais pesados ou aqueles que sexan susceptibles de emitir gases nocivos.
- Substituír os cementos tradicionais por outros naturais e nos elementos de carpintaría o aluminio por madeiras ou similares.
- Reducir o uso do aceiro e derivarse a terra para que se descargue de electricidade.
- En canto aos elementos estruturais da casa, evitar impermeabilizantes bituminosos, elementos con amianto, fibrocementos, ou illamentos elaborados con polímeros e de poro pechado que impiden unha correcta transpiración. Estes deberían ser substituídos por illantes como a cortiza ou as fibras vexetais que, á parte de non ser máis caros, contribúen a diminuír a carga de peso que soporta a casa, podéndose obter vantaxes noutras áreas.
- Utilizar materias primas o menos elaboradas posibles e no posible materiais de procedencia local, co que se consegue reducir os custos e unha maior integración da construción coa súa contorna.
- Ter moi presente os criterios de reciclaxe-reutilización e deseñar e construír os edificios de maneira que se contribúa ao desenvolvemento sustentable.