Os consumidores que producen en casa a súa propia electricidade, calefacción e auga quente, de paso, contaminan menos e aforran diñeiro. Todo iso é posible grazas á microcogeneración. O seu segredo: aproveitar a calor que se emana na xeración eléctrica mediante a queima de combustibles. En España cada vez son máis numerosos os edificios con microcogeneración. As institucións promoven a súa instalación a través de diversas axudas.
As centrais térmicas, esenciais no sistema enerxético actual, queiman combustible (carbón na súa maioría) para producir electricidade. A pesar do seu nome, non aproveitan a calor que xeran, e disípano no ambiente. As instalacións de cogeneración si o fan e, por iso, son máis eficientes. Non son a mellor solución ecolóxica, porque utilizan combustibles fósiles como gasóleo ou gas natural, pero o medio ambiente agradéceo: as emisións de gases de efecto invernadoiro redúcense. En Europa, estas plantas producen o 10% da electricidade, segundo a Asociación Técnica Española da Climatización e a Refrixeración. En España, a cogeneración podería producir 9.700 megawatts (MW) para 2020, segundo un recente estudo do Instituto para a Diversificación e o Aforro da Enerxía (IDAE).
Os consumidores xa non son meros receptores da enerxía, senón produtores e ata comercializadoresO sistema non é exclusivo de grandes complexos industriais. A microcogeneración baséase na mesma idea, salvo que a súa potencia non supera os 500 quilowatts (kW). Os seus posibles usuarios son moi numerosos: edificios de vivendas ou oficinas, polideportivos, hoteis, residencias, centros comerciais, empresas industriais que utilicen calor e electricidade, etc.
A microcogeneración utiliza microturbinas de gas ou micromotores de combustión para producir auga quente sanitaria (ACS), calor e electricidade. Se ademais destes servizos xera tamén frío, denomínase microtrigeneración. Estes últimos, ademais de máis eficientes que un equipo refrigerante convencional, non utilizan CFC, os gases que danan a capa de ozono. Para garantir a maior cantidade de horas de traballo anual, engádense sistemas de acumulación. Estes aparellos almacenan enerxía en forma de auga quente para fornecela cando a demanda é superior á potencia térmica dispoñible.
Vantaxes da microcogeneración
Os consumidores xa non son meros receptores da enerxía, senón produtores e ata comercializadores. A xeración realízase no propio lugar de consumo ou en puntos próximos e, por iso, aprovéitase máis enerxía. En España, estímase que máis do 10% da electricidade producida polo sistema convencional pérdese no seu transporte e distribución. O Real Decreto 661/2007 regula a venda á rede, en réxime especial, da electricidade microcogenerada.
A rendibilidade destes sistemas é importante. Segundo Enerfon, unha empresa asturiana instaladora de microcogeneración, o oito euros diarios que podería custar a produción de auga quente para unha pequena comunidade cun sistema convencional poderían pasar a 4,1 euros coa microcogeneración. Os responsables desta empresa aseguran que empezan a ser rendibles a partir de comunidades de 30 vivendas. As institucións ofrecen subvencións para instalalos no sector vivenda e amortizar antes o gasto.
O oito euros diarios de auga quente nunha pequena comunidade poderían pasar a 4,1 euros coa microcogeneraciónO Código Técnico de Edificación, que obriga ás novas vivendas a ser máis eficientes, inclúea como unha alternativa aos paneis fotovoltaicos para quentar a auga. A microcogeneración non depende do Sol e garante a subministración; mesmo pode xerar electricidade en caso de emerxencia. En calquera caso, como lembra o IDAE, a viabilidade dun ou outro sistema depende das características enerxéticas, físicas e operativas de cada construción.
As máquinas de microcogeneración son máis pequenas que as caldeiras convencionais ou as instalacións solares térmicas. As fachadas e os tellados quedan a salvo, xa que se sitúan baixo teito, como nos sotos. Os equipos, similares en aspecto a electrodomésticos domésticos, non producen ruído. Os defensores destes sistemas aseguran que a súa tecnoloxía é madura e pode utilizarse de forma continua. Cantas máis horas funcionen, maior é a súa rendibilidade.
Edificios con microcogeneración
O IDAE colaborou na instalación de sistemas de microcogeneración en varias casas de protección pública. En Colmenar Viejo (Madrid), os inquilinos de dous edificios de 94 e 97 vivendas, respectivamente, gozarán de senllos equipos para o abastecemento de calefacción, ACS e produción de enerxía eléctrica. O investimento ascenderá a 116.000 euros para a primeira e 73.500 euros para a segunda.
No barrio donostiarra de Ribeiras de Loiola, a empresa guipuscoana FnEnergia levou a microcogeneración a unha comunidade de 91 vivendas de protección oficial. Grazas a este sistema, os seus inquilinos poden vender a electricidade xerada á rede e obter uns ingresos anuais de 13.701 euros ao ano.
O Ministerio de Industria, Turismo e Comercio e Economía contará cun sistema de trigeneración na súa sede de Madrid. O orzamento estimado é dun millón de euros, pero coa súa posta en marcha, evitará cada ano o consumo de 2.100 MW/hora e a emisión de 420 toneladas de dióxido de carbono (CO2).
O Hospital de Guadalaxara, cunha capacidade de 400 camas, engadiu en 1991 ao seu sistema de caldeiras unha instalación de cogeneración de 440 kW. Cun investimento duns 400.000 euros, os seus responsables aforran ao ano 4.058 MW/hora e deixan de emitir 1.482 toneladas de CO2.
Os expertos nestes equipos aseguran que a súa instalación é sinxela, pero antes é esencial unha análise técnica-económico específico do edificio. Así se poderá avaliar se é a mellor solución e rendibilizar antes o investimento, ou decidir se se debe optar por outro tipo de instalación. Convén lembrar que un equipo de microcogeneración non substitúe, senón que complementa, ás caldeiras centrais.
Os responsables de calquera edificio susceptible dun destes sistemas poden rendibilizar antes o seu investimento. Unha posibilidade é vender a electricidade xerada á rede xeral e recibir subvencións. O Plan de Acción 2008-2012 da Estratexia de Aforro e Eficiencia Enerxética en España contempla axudas a fondo perdido. As porcentaxes oscilan entre un 10% e un 30%, segundo a potencia da instalación, e articúlanse a través das comunidades autónomas. O IDAE e as diferentes institucións autonómicas con competencia en Enerxía e Medio Ambiente poden asesorar aos interesados.
