O número de vertebrados (mamíferos, aves, réptiles, anfibios e peces) diminuíu á metade de fai catro décadas e os seres humanos consumimos un planeta e medio. Son algúns dos datos máis rechamantes do recente Informe Planeta Vivo 2014, publicado pola organización conservacionista WWF. Este traballo científico bianual sinala desde 1996 o estado da biodiversidade e a pegada ecolóxica da humanidade a nivel global. Miguel Anxo Valladares, director de comunicación de WWF España, explica que os datos empeoraron, pero que se se pon en marcha as solucións propostas no informe, estamos a tempo de reverter esta situación e vivir en equilibrio co noso mundo sen destruílo.
España ocupa o posto 40 en pegada ecolóxica a nivel mundial: necesitamos case tres EspañasBastante mal. O informe ten datos científicos contundentes e revela que o estado da biodiversidade ten unha tendencia á baixa desde hai décadas. O 52% das poboacións de especies de vertebrados diminuíu nestes últimos 40 anos, segundo o Índice Planeta Vivo (IPV), que mide as tendencias de miles de poboacións animais. Pola súa banda, segue subindo a pegada ecolóxica, a demanda de recursos e de bens e servizos ecosistémicos que ten a humanidade.
Este ano fai fincapé nas solucións, porque pensamos que aínda estamos a tempo. Explícase como protexer o capital natural e como reducir a pegada ecolóxica. Cítanse casos de países e iniciativas que van por ese camiño.
Si se pode. Hai países que xa se achegan a ter un desenvolvemento sustentable. China, se quixese, podería ser un exemplo incrible, porque está a avanzar economicamente, pero de momento non se achegou aos países con máis pegada. Turquía ou Brasil tamén son bos exemplos.
A pegada ecolóxica de España está por encima da media, pero é pequena en comparación cos “reis” da pegada (Qatar, Kuwait e Emiratos Árabes), que consomen cinco ou seis veces a súa superficie. España ocupa o posto 40 de todos os países do mundo analizados. A pegada dos cultivos e da pesca son as que máis peso teñen agora.
Case o 80% das poboacións de auga doce desapareceuOs países máis pobres, que son os máis ricos en biodiversidade, son os que máis perden. O IPV tropical descendeu un 56% e en Latinoamérica máis dun 80%. En relación a hai dous anos, axustamos e melloramos o método científico de obtención de datos e, por iso, saíu un IPV tan escandaloso. O IPV das especies de auga doce por exemplo: case o 80% das poboacións analizadas que viven en auga doce desapareceu. Estes ecosistemas son fráxiles e complexos, a xestión non está a ser adecuada e é o ecosistema que está a sufrir unha transformación máis drástica nos últimos 50 anos.
Estamos a tempo. Non é un informe apocalíptico, senón científico, que mostra o estado da biodiversidade e a pegada ecolóxica. Neste momento estamos en déficit ecolóxico. A este ritmo actual estamos a consumir máis dun planeta e medio. A nosa perspectiva é poder vivir dentro dos límites da Terra, seguir gozando dela, pero sen sobreexplotarla.
Conservar o capital natural, restaurar os ecosistemas danados e deter a perda de hábitats, producir mellor, reducir a xeración de desperdicios, consumir de forma racional e levar estilos de vida con menor impacto, reorientar os fluxos financeiros para pór en valor á natureza, investir en sustentabilidade e que haxa unha gobernación equitativa de recursos. Sobre estas propostas propomos proxectos concretos para demostrar que é viable.
A pegada ecolóxica é a área de terra ou mar produtivo que necesita a humanidade para satisfacer a súa demanda de recursos, bens e servizos ecosistémicos. Esta pegada aumentou nos últimos 50 anos a máis do dobre. Estamos agora nunha media de 2,7 hectáreas globais. E a biocapacidad produtiva incrementouse moi lixeiramente, en 1,7. Canto máis se agrande esa diferenza, máis preto estaremos do colapso ambiental.
A pegada ecolóxica ha aumentado nos últimos 50 anos a máis do dobreImaxinemos a nosa conta bancaria. Se tiras cada vez máis dos intereses, chegará un momento en que o capital se esgote. A demanda de recursos, bens e servizos ecosistémicos está a darse a un ritmo maior do que a Terra pode rexenerar. Hai sobreexplotación pesqueira porque cada vez hai menos peces, porque se pesca por encima da capacidade de rexeneración das poboacións de peces. Non se extinguiron, pero cada vez hai menos. Coa talla de madeira pasa o mesmo. Algunhas estimacións indican que a final de século podería producirse un colapso ambiental. Pero non quero ser catastrofista, traballamos para que non ocorra.
As emisións de CO2 baixaron un pouco pola crise, pero agora están a volver a subir. No estudo vese moi clara a relación entre desenvolvemento económico e pegada de carbono: canto máis desenvolvido está o país, máis emisións de CO2 ten e máis pegada ecolóxica posúe, porque do seis compoñentes da pegada ecolóxica o máis importante é o do carbono. Reducindo só a pegada de carbono a nivel mundial poderiamos estar nos límites terrestres perfectamente. Por iso traballamos tanto en cambio climático e en redución de emisións.
Todos podemos cambiar esta situación. Non é fácil, pero o camiño está aberto. Necesítase a axuda do individuo no seu día a día e, de aí cara arriba, institucións, ONG, gobernos, empresas, etc. En case todas as nosas receitas para solucionar este problema o cidadán é a clave: consumir de forma responsable, esixir produtos certificados, presionar para que a produción sexa mellor, etc. O cidadán ten un papel máis importante do que el pensa.
