Durante estas datas estivais, os incendios forestais e o contrabando de animais son algunhas das tarefas que máis esforzos requiren do Servizo de Protección da Natureza (Seprona) da Garda Civil. Fundado en 1988, o Seprona encárgase de atender ao cumprimento da normativa sobre medio ambiente en toda a xeografía española salvo na Comunidade Autónoma Vasca, onde a Ertzantza ocúpase deste labor. O comandante Modesto Píriz (Salamanca, 1948), da Sección de Operacións da Xefatura do Seprona, explica que a prevención e a educación dos cidadáns son as mellores ferramentas para evitar o dano á natureza.
En calquera momento. Hai un teléfono de emerxencias, o 062, onde os cidadáns poden denunciar calquera conduta que crean que está a danar ao medio ambiente, de maneira que poida acudir a unidade do Seprona máis próxima. E se non está dispoñible nese momento, o resto da Garda Civil ten tamén obrigación de actuar desde que se presenta unha denuncia.
As porcentaxes son moi parecidos todos os anos. En 2005, a Garda Civil interveu en 5.492 incendios, dos cales o 46% esclarecéronse. Iso si, houbo máis detidos e mortos que outros anos: 281 detidos – normalmente róldase os 210-; 21 mortos – adoita haber entre 11 e 12 falecidos-; 73 feridos; e evacuáronse 4.359 persoas e 1.071 vivendas.
As neglixencias poden causar mortos, e teñen tamén unha responsabilidade xudicialEntre un 45 e un 50% adoitan ser descoñecidas. E entre as causas coñecidas, as neglixencias son as principais. O ano pasado houbo 1.164 denuncias por neglixencias (un 46,2%) e 530 por incendios intencionados (un 21%). Pero as neglixencias poden causar mortos, e teñen tamén unha responsabilidade xudicial. En canto ás causas naturais, como os raios, tivemos un 15,2%; e as accidentais, como faíscas de ferrocarrís ou liñas eléctricas, un 17,6%. Sobre a especulación inmobiliaria ou a obtención de madeira fálase moito, pero son as causas que menos incidencia teñen, porque a madeira non se pode aproveitar como se cre e os especuladores teñen os seus problemas: O ano pasado tivemos 4 casos de especulación inmobiliaria e 2 por obtención de madeira.
É moi fácil prender lume no campo e moi difícil pescudar as causas. E moitas veces pescúdanse cáusalas pero non se localiza ao causante: Moitos quedan impunes. Na investigación, hai que acudir canto antes e localizar o punto de orixe e todas as pistas para determinar a causa, pero é moi complicado porque normalmente os servizos de extinción van ao lugar onde empezou. Ese lugar písase, énchese de auga, ramas, etc., e moitas pistas destrúense.
O primordial é o ensino. Hai que ensinar desde as primeiras etapas formativas o que se pode facer e o que non no campo, que hai que circular polas vías autorizadas, non campo a través, nin acampar en zonas prohibidas ou de perigo de riadas, verter os residuos nos lugares sinalizados, non molestar á fauna e a flora silvestre, etc. O demais son remiendos e acudir a medidas máis severas. No entanto, a xente nova vaise sensibilizando. Nós colaboramos no tema da educación ambiental de moitas maneiras. Por exemplo, no canto de denunciar cousas que teñen un pequeno prexuízo, explícaselle á xente o que fixo por ignorancia para que non volva repetilo; acudindo a colexios e institutos; participando nos medios de comunicación, etc.
Hai que ter moito coidado coas fogatas e a queima de residuos, normalmente prohibidas nestas datasHai que ter moito coidado coas fogatas e a queima de residuos, normalmente prohibidas nestas datas, para evitar catástrofes como a do ano pasado en Guadalaxara, con 11 falecidos. En caso de verse sorprendido por un incendio forestal, o primeiro que hai que facer é buscar unha zona protexida. En caso de estar no medio do incendio, buscar unha zona que xa estea queimada; non fuxir por unha ladeira costa arriba porque o lume nos vai a pillar; e avisar a un servizo de emerxencia, como o 062 ou o 112. Se se pode controlar o lume, perfecto, pero con moito coidado porque é moi traizoeiro.
Hai máis preocupación e sensibilización das institucións e os cidadáns que cando nacemos. Ao principio, ninguén nos chamaba por exemplo se alguén pegaba unha malleira a un can; agora chámannos ou presentan unha denuncia. A contaminación atmosférica ou as verteduras ás augas son dous temas que preocupan cada vez máis.
España é un punto estratéxico, porque case todo o que vén de África e América pasa por aquíEspaña é un punto estratéxico, porque case todo o que vén de África e América pasa por aquí. Nos aeroportos non está o Seprona, senón a Garda Civil de Fiscal, pero cústalles moito actuar, porque é imposible inspeccionar todo o que pasa. O Seprona intervén cando xa entraron, como en tendas, en zoos, ou en casas particulares, e detectamos bastante actividade. Hai un regulamento europeo e aplicámolo mediante a lei de contrabando.
En 2005 tivemos case 700 intervencións, case todo de fauna, e 11 persoas foron detidas. O que máis entran son mamíferos pequenos, como monos, e algún felino. A partir de 1996 aproximadamente cambiouse a tendencia de traer aves como papagaios ou cacatúas por réptiles como tartarugas, serpes, iguanas, e mesmo algún crocodilo pequeno. O prexuízo para a fauna autóctona é grande, porque se se aclimatan non teñen aquí depredadores naturais. A tartaruga de Florida, que parece inofensiva, é bastante feroz. En Madrid apareceron fai uns 12 anos unhas cotorras arxentinas que agora alagan os parques. En Málaga collemos mesmo algún crocodilo pequeno. No entanto, son excepcións, porque a maior parte adoitan morrer no camiño e cando chegan aquí.
Moita vixilancia nas aduanas e nas tendas, zoos, etc. A xente que vai de vacacións debería asegurarse, se quere traerse un animal, que se pode introducir legalmente en España, porque o normal é chegar á aduana e que llo requisen, coa correspondente sanción.
Coidado coas pulseiras de marfil, os aneis de pelos de elefante, os animais disecados, etc., porque son tan ilegais como os seres vivosNalgúns casos é difícil, porque en primeiro lugar ninguén pensa niso, pero pódese contactar por teléfono ou Internet co Seprona ou co Ministerio de Industria e Comercio. O CITES ten unhas listas dependendo do perigo de extinción, e nalgúns casos está totalmente prohibido sacalos do país de orixe. As especies que se poden comercializar teñen tamén uns requisitos que hai que cumprir. E coidado coas pulseiras de marfil, os pendentes, os aneis de pelos de elefante, as cunchas de tartaruga, os animais disecados, etc., porque son tan ilegais como os seres vivos. O CITES non só controla flora e fauna viva, senón partes e derivados, como un produto manufacturado.
Temos algunha relación xeral dos animais que se recuperan, pero non só por feridos, senón tamén por contrabando, ou por entregas da xente. En 2005, interviñéronse 1.847 mamíferos, 8.589 aves, 1.214 réptiles, 104 corais, 1.014 quilos de madeira protexida como caoba… En canto ás causas hai moitas: feridos entre eles, accidentados, por recuperación por infraccións, caza ilegal, etc.
As especies en perigo de extinción como a aguia imperial, a aguia real, o bufo real, o voitre negro, o alimoche, o lince, o oso pardo, etc. Pero non é corrente que a xente teña contacto con eles. O lince adoita ser atropelado, e a enfermidade dos coellos deixoulles sen o seu alimento principal.
Temos varios convenios de colaboración cos distintos corpos. En canto aos ecoloxistas e conservacionistas, a relación é fluída e adóitannos enviar moitas denuncias. Nós tamén necesitamos o seu auxilio por exemplo para depositar algún animal ou para algunha cuestión técnica na que poden ser máis expertos.
Se facemos un bo labor de vixilancia previa e prevención, pódense evitar mortesCalquera actuación que favoreza á poboación: No tema dos malos tratos de animais, se logramos salvar ao animal e localizar ao infractor; ou nos incendios forestais, se facemos un bo labor de vixilancia previa e prevención, que é a nosa bandeira, pódense evitar mortes.
As distintas normativas de cada comunidade autónoma impídennos que a formación sexa completa desde un principio, porque os axentes non saben onde van destinados e reciben unha formación xenérica. No entanto, no momento que chegan á súa unidade, os seus compañeiros axúdanlles para que nuns poucos meses adáptense perfectamente.
A cantidade de axentes: temos unha demanda en aumento que hai que cubrir con 1.666 axentes, dos que hai que descontar os temas de vacacións, baixas, etc. A investigación por exemplo require unha formación específica e necesita tempo e expertos. E logo somos moitos corpos: policías nacionais, autonómicos e locais, axentes forestais e ambientais, polo que mover e coordinar forzas nun momento concreto é complicado. Pero esa descoordinación da que adoita falarse tampouco é certa.
