O Parlamento Europeo (PE) aprobaba recentemente una nova directiva sobre residuos que ampla as esixencias e marca aos países comunitarios una serie de obxectivos paira os próximos anos. Desta maneira, establécense plans de xestión dos refugallos, nos que a eliminación é a última opción, e obxectivos vinculantes paira a reutilización e a reciclaxe. Con todo, algúns europarlamentarios e as asociacións ecoloxistas consideran limitada esta nova norma, que deberá ser ratificada a finais de ano polos Estados membros.
A nova directiva trata de facer fronte a un problema que non parou de crecer nos últimos anos: cada cidadán comunitario xera anualmente 3,5 toneladas de residuos, segundo datos da Unión Europea. En canto aos residuos sólidos urbanos (RSU), as últimas cifras (de 2004) falan de 520 quilos por persoa e ano, e as estimacións apuntan aos 680 quilos, o que supón un crecemento de case o 50% en 25 anos.
Entre as súas principais novidades, destaca que os Estados membros estarán obrigados a realizar plans nacionais de xestión de residuos e programas de prevención, que deberán seguir a seguinte xerarquía, por orde de importancia: prevención, reutilización, reciclaxe, valorización e eliminación. A Comisión Europea (CE) establecerá en 2014 obxectivos paira a prevención de residuos aplicables a partir de 2020. Desta maneira, quérese reverter a orde actual, no que a eliminación nos vertedoiros é a principal opción (o 67%) paira desfacerse dos residuos.
Pola súa banda, a directiva incorpora un novo artigo sobre biorresiduos. En concreto, esíxese a súa recollida selectiva, o seu tratamento específico e o establecemento de estándares de uso paira a súa compostaxe.
Os países da UE terán que reciclar ou reutilizar polo menos o 50% do papel, do plástico e do vidro dos RSUAsí mesmo, a nova norma establece uns obxectivos concretos vinculantes paira a reutilización e a reciclaxe (incluído a compostaxe) paira o ano 2020. Neste sentido, os países da UE terán que reciclar ou reutilizar polo menos o 50% do papel, do plástico e do vidro dos RSU, así como o 70% dos refugallos non perigosos procedentes da construción e as demolicións. De non cumprirse talles metas, a CE poderá levar ao país infractor ante o Tribunal de Xustiza.
No caso de España, devanditos obxectivos atópanse preto de ser alcanzados: segundo os últimos datos do Ministerio de Medio Ambiente (MMA), en 2005 reciclouse o 44% do vidro, o 69% do papel e cartón, o 60% dos metais, o 44% da madeira e o 21% dos plásticos. En total, España recicla 444.653 toneladas de residuos anuais.
No entanto, o Instituto paira a Sustentabilidade dos Recursos (ISR) afirma que España aínda ten un importante camiño por percorrer, no que a clave será lograr que os residuos comerciais, industriais e asimilables entren na cadea.
En canto á incineración, foi un dos aspectos máis debatidos entre os responsables da directiva. Até o momento, era considerada una forma de eliminación, pero agora queda incluída dentro da valorización, aínda que esta deferencia se reserva só ás plantas que cumpran uns mínimos de eficiencia enerxética. Desta maneira, segundo a Comisión Europea e o Consello, incentivarase ás demais a mellorar a súa eficiencia.
Por outra banda, a nova directiva ampla a responsabilidade do produtor de residuos. Os Estados membros poderán implantar paira iso diversas medidas, como a aceptación dos produtos devoltos e dos residuos xerados tras o uso de devanditos produtos, a subseguinte xestión dos residuos, a responsabilidade financeira destas actividades ou a publicación de información sobre en que medida o produto é reutilizable e reciclable.
O ISR, aínda que considera “bo” o acordo alcanzado na nova directiva, recoñece que “probablemente adoece de falta de precisión nos aspectos máis controvertidos, algo común na maioría das directivas. Pero, por outra banda, parece ser a peaxe imprescindible paira pór de acordo a tres institucións complexas, a Comisión, o Consello e o Parlamento europeos, e a 27 Estados membros”.
Pola súa banda, algúns dos representantes europeos han afirmado que se trata dun acordo “demasiado débil” e criticaron que non se incluíron obxectivos vinculantes paira a prevención de residuos.
De maneira moito máis dura situáronse as organizacións ecoloxistas, que a consideran moi limitada en comparación cos problemas da cada vez maior xeración de residuos e o cambio climático.
Imaxe: David BleasdaleEntre as diversas críticas, Amigos da Terra Europa e a European Environment Bureau (EEB) valoraron negativamente a reclasificación das incineradoras, xa que na súa opinión trátase dun método inflexible e caro que pode chegar a limitar as taxas de reciclaxe, ademais do seu impacto no medio ambiente en forma de emisións tóxicas e de gases con efecto invernadoiro.
Pola súa banda, Ecoloxistas en Acción considera “moi preocupante” a nova definición de subproductos da directiva, que “permitirá que moitos dos materiais que hoxe se consideran residuos poidan escapar aos controis de seguridade”. Así mesmo, a organización asegura que a nova norma “permitirá que os considerados perigosos poidan ser trasladados ao terceiro mundo, sen que ninguén controle o que se fai con eles”.
