O IV Foro Mundial da auga pechouse onte en México sen un consenso sobre a consideración deste recurso como un dereito fundamental do ser humano ante o que ceden consideracións de tipo económico, político ou territorial.
Os participantes non puideron alcanzar un acordo ao redor da declaración final defendida pola presidencia mexicana, que se negou a abrir o texto a posibles achegas dos países máis belixerantes, caso de Bolivia e Venezuela -que pedían o recoñecemento explícito deste dereito básico-, ou algúns da Unión Europea (UE), caso de España, que pretendían trasladar a recente resolución do Parlamento Europeo sobre o acceso á auga potable e ao saneamento como dereitos fundamentais para os máis de 3.000 millóns de persoas en todo o mundo que carecen deles.
Ao final, o pronunciamento oficial do foro ratifica as metas marcadas polos Obxectivos do Milenio da ONU e doutros organismos multilaterais, e incorpora declaracións anexas de Bolivia e Venezuela, por unha banda, e da UE, por outro. No seu texto, os países europeos si falan do dereito ao saneamento e á auga, e deste recurso como “unha necesidade humana de carácter primario”.
Nada novo
A xuízo da ministra española de Medio Ambiente, Cristina Narbona, a declaración final “non achega nada novo”, aínda que valorou a celebración do foro como un importante punto de encontro no que, polo menos, puidéronse escoitar críticas ás políticas sistemáticas de privatización da auga que, segundo a Unesco, fracasaron nos países máis pobres.
Narbona resaltou as accións concretas que se materializaron estes días en México. Entre elas, a firma o martes da iniciativa Europa-América Latina. Auspiciada por España, Portugal e México, a ela adheríronse 17 países latinoamericanos -Bolivia incluída- e pretende abrir un novo programa de axudas da UE ao subcontinente para a mellora da políticas da auga, similar ao que xa existe con países de Asia, Caribe e Pacífico.
O próximo foro da auga celebrarase en 2009, quizá en Turquía, e poida que a sexta edición teña lugar en Zaragoza. A candidatura española, aínda non formulada, está “en moi boas condicións”, apostilou Narbona.
Pozos ilegais
Doutra banda, WWF/Adena denunciou que en España hai aproximadamente uns 510.000 pozos ilegais dos que se extraen polo menos 3.600 hectómetros cúbicos de auga ao ano, o que, segundo esta organización, equivale a máis do consumo medio anual de todos os habitantes de España e Portugal.
WWF/Adena calcula que na conca do Guadiana hai 22.000 pozos ilegais, fronte aos 16.000 legais só en Castela-A Mancha. Na do Guadalquivir son 10.000 os ilegais, e na do Segura existen polo menos 20.000, fronte a 4.500 legais, e 100.000 hectáreas ilegais en regadío.
A xuízo dos ecoloxistas, o uso ilegal da auga en España está a afectar a toda a sociedade, ao contribuír á degradación do medio ambiente e a reducir a cantidade e calidade deste recurso para usuarios legais, como empresas de abastecemento, regadores, industrias e particulares.
WWF/Adena pide ás administracións que sexan máis eficaces e decididas á hora de perseguir o uso ilegal da auga, con medidas para que non salga rendible a súa extracción. Neste sentido, propón sancións duras que afecten principalmente aos grandes comerciantes de auga. Así mesmo, aposta por reforzar a responsabilidade dos consumidores legais na xestión e vixilancia deste recurso, reformando as Comunidades de Usuarios e promovendo a súa formación e sensibilización no uso racional do prezado ben. Por último, reclama que a legalidade do emprego da auga sexa un requisito obrigatorio para o cobro de axudas agrarias.
