Parece que no círculo polar ártico hai máis xeo este inverno e non menos. Con todo, os satélites da NASA din que o que crece é o xeo de tempada, mentres decrece implacablemente o xeo perenne, o que leva dous ou máis anos no seu sitio.
O xeo ártico crece e decrece cada ano ao compás das estacións. A súa extensión media nun mes de setembro rolda os 4 millóns de quilómetros cadrados. En marzo achégase aos 9 millóns e medio. Este marzo, a observación combinada dos satélites da axencia espacial e dos do exército dos Estados Unidos han mostrado un lixeiro incremento da extensión media esperada, ata alcanzar os 6,27 millóns de quilómetros cadrados. Iso é un 3,9% máis que no últimos tres anos, pero segue estando un 2,2% por baixo do que era a media ata fai relativamente moi pouco.
Desde os anos cincuenta a tendencia é descendente. Pero a partir dun momento dado descende a velocidade de vertixe. Entre 1970 e 1990, os xeos árticos perennes fundíronse unha media de 500.000 quilómetros cadrados cada década. Desde o ano 2000 esta velocidade hase case triplicado. Só entre os invernos de 2005 e 2007 desapareceron o equivalente da extensión dos estados norteamericanos de Florida e California. Que non son precisamente os máis pequenos da Unión.
E o peor é que o xeo perenne ha caído xa por baixo de todos os seus mínimos históricos coñecidos. En 2007 reduciuse un 40%. En 2008, un 30%. Ou sexa, o aumento da diminución é dun 10% nun só ano.
Tradicionalmente o xeo perenne cubría entre o 50 e o 60% das augas árticas. Este ano cobre menos dun 30%. O xeo verdadeiramente antigo, o que leva no Ártico non menos de seis anos, reduciuse ao 20% do total ao longo do oitenta. Nestes momentos é menos do 6%. E segue retrocedendo e, o que é peor, adelgazando.
E iso que o últimos tres anos poden considerarse “bos”, particularmente o último, cando se rexistraron temperaturas máis frías da media en moitos dos espazos árticos. Os científicos saben que non é para botar campás ao voo: simplemente é o efecto das chamadas Oscilacións do Sur e do Norte, cando a presión atmosférica axústase cos océanos creando correntes cálidas (o Neno) ou frías (a Nena).
Observacións serias
Por iso a NASA decidiu dar toda a publicidade e á vez toda a seriedade posible ás súas últimas observacións climáticas, que mostran un declive veloz e moi alarmante non xa da cantidade, senón da calidade dos glaciares árticos. Nunha teleconferencia internacional, celebrada recentemente, tres expertos da NASA explicaron, unha e outra vez, por que pode parecer que hai máis xeo cando en realidade hai menos. Seelye Martin, do programa de ciencias criosféricas da división terrestre da NASA, Josefino Comiso, do programa de ciencias criosféricas do centro de voos espaciais Goddard e Walter Meier, do centro nacional de datos de neve e xeo da Universidade de Colorado, insistiron en que os mapas árticos actuais son os dunha permanente anomalía. O glaciar fúndese non por arriba senón por abaixo, vai baleirándose por dentro. Vai camiño de ser máis un escaparate de xeo que verdadeiro xeo macizo.
O risco é moito maior para o xeo ártico que para o antártico, posto que xeográfica e morfológicamente son como a noite e o día. A Antártida é unha gran extensión de terra xeada, un verdadeiro continente aparte, cercada de océano. O círculo polar ártico é un océano cuberto de xeo rodeado de terras. Está claro cal dos dous xeos ten máis base e máis posibilidades de aguantar.
Os científicos multiplicaron as explicacións. Deron detalles de como a observación por satélite non se limita ao contacto visual, por espectacular que este sexa, senón que incorpora as lecturas de sinais infravermellos capaces de atravesar as nubes e tamén o seguimento do movemento do xeo a través do océano. É como se move, máis case de que aspecto ten, o máis revelador da verdadeira natureza do xeo.
Comiso subliñou que, aínda que sempre é difícil interpretar os datos, este ano a perda de masa xélida é tan severa, tan drástica, que resulta imposible negar a evidencia e mirar cara a outro lado. É máis, o problema retroaliméntase, agravándose a si mesmo unha e outra vez: “cando hai menos xeo no verán o Ártico recibe máis calor, quéntase máis, co cal lle custa máis xerar máis xeo no inverno”.
E as consecuencias? Nin sequera os científicos ponse de acordo con absoluta precisión en que pasaría se de verdade chegasen a fundirse os polos. Pero da robustez dos xeos árticos e antárticos depende o equilibrio e a salinidade das augas do planeta e a supervivencia de moitas especies.
