A auga non é un recurso escaso, ten múltiples funcións ecolóxicas, as inundacións non teñen por que ser catastróficas, España, líder mundial en presas e desaladoras, volverá ter seca, a auga embotellada non é mellor que a da billa, a agricultura leva o 70% do consumo total e a auga subterránea atende o 30% dos abastecementos urbanos e industriais. Son algunhas cuestións que quizá non todos os consumidores saiban sobre a auga. Coñecelas pode axudar a concienciarse e seguir diversos consellos para consumir a auga de forma máis sustentable.
A auga non é un recurso escaso
Segundo Nacións Unidas, un de cada seis habitantes do planeta non dispón de auga limpa e un de cada cinco carece da máis simple letrina. Coa tendencia actual no consumo da auga, en 2025 dúas de cada tres persoas sufrirá tensión hídrica. A pesar destes datos, os expertos subliñan que o problema é a mala xestión, porque hai auga suficiente para todos. A UNESCO calcula que cada persoa necesita de 20 a 50 litros de auga limpa ao día para asegurar as súas necesidades básicas (beber, lavarse, cociñar e saneamento). Os responsables desta institución da ONU estiman que lograr 50 litros diarios para todos os habitantes do planeta en 2015 suporía menos do 1% da cantidade de auga utilizada na actualidade.
A auga é moito máis que un recurso hidráulico
Un de cada seis habitantes do planeta non dispón de auga limpaA auga non só serve para saciar nosa sede, regar os campos ou xerar enerxía hidráulica. É un elemento básico para o bo estado da natureza, para a biodiversidade, para os ríos, os lagos, os humidais, as choivas, os glaciares, etc. e, por iso, tamén para os seres humanos. Este aspecto esencial da auga debería terse tamén en conta ao xestionalo.
As inundacións non terían que ser catastróficas
“As inundacións son a catástrofe máis estendida e probablemente a que máis danos causa en todo o planeta”, segundo Antonio Cendrero, experto en catástrofes naturais da Universidade de Cantabria. En Europa encabezan a clasificación das maiores perdas económicas: entre 1998 e 2009 rexistráronse 213 inundacións, que provocaron 1.126 mortos e unhas perdas de 52.172 millóns de euros, segundo un informe da Axencia Europea do Medio Ambiente (AEMA). Con todo, as inundacións son fenómenos naturais nos que a auga reivindica o seu espazo vital. Por iso, o realmente catastrófico é construír en zonas inundables. A Directiva europea de avaliación e xestión do risco de inundación ou os mapas de risco son algunhas ferramentas para minimizar estes danos.
A seca é un fenómeno natural e cíclico
España sufriu nos últimos anos varias secas. Este fenómeno natural forma parte do clima mediterráneo na Península Ibérica e rexístrase de forma cíclica, aínda que non se pode predicir en que data concreta. Por iso, como sostén Nuria Hernández-Moura, presidenta da Fundación Nova Cultura da auga (FNCA), “o problema non é tanto que se produzan, senón como as xestionamos”.
A auga embotellada non é mellor que a da billa
O consumo de auga embotellada creceu de maneira espectacular nos últimos anos. Convén lembrar que a extracción, envasado, transporte e posterior eliminación deste produto provoca diversos impactos ambientais que os consumidores poden evitar. Como subliña José Manuel Murillo, enxeñeiro de minas do Instituto Xeolóxico e Mineiro de España (IGME), “España é un país no que, salvo algún caso esporádico e excepcional, non hai que temer pola calidade da auga para abastecemento urbano. Outra cousa é que a auga poida gustar máis ou menos”.
España está á cabeza mundial en presas e desaladoras
España é o primeiro país do mundo en número de presas por habitante e por km2 e o quinto en cifras absolutas, cunhas 1.300, despois de China, EE.UU., Xapón e India. Ademais da súa función de reservorios de auga, as presas españolas producen o 18,5% da electricidade. Mentres os seus defensores sosteñen que fan falta máis, os seus detractores lembran os seus inconvenientes ambientais e outras alternativas máis ecolóxicas.
Así mesmo, España ten en marcha o programa de desalación de auga mariña por ósmosis inversa máis importante do mundo. Grazas ás desaladoras logrouse garantir o abastecemento urbano mesmo nas zonas máis expostas á seca, como lembra Jorge Olcina, climatólogo da Universidade de Alacante. No entanto, algúns expertos sinalan cos seus inconvenientes que non é a panacea aos problemas da auga e aconsellan non abusar das mesmas.
A agricultura é a actividade que máis consome e perde auga
En todo o mundo, ao redor do 70% da subministración de auga destínase á agricultura e o resto compárteno a industria, os fogares e o medio ambiente, segundo datos do Programa de Nacións Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA). Case a 60% da auga utilizada na rega pérdese pola escorrentía ou ben porque se evapora antes de chegar á planta, segundo un informe da UNESCO. Por tanto, unha resposta á escaseza da auga podería ser a mellora do regadío. Segundo o Ministerio de Medio Ambiente e Medio Rural e Mariño (MARM), máis do 60% dos regadíos españois ha mellorado a súa eficiencia.
A auga subterránea non se ve, pero tamén se usa
Os acuíferos son formacións xeolóxicas subterráneas que permiten o fluxo e a extracción da auga do subsolo. En España atenden o 30% dos abastecementos urbanos e industriais e o 27% da superficie de rega, segundo datos do “Libro Branco da auga en España”. A contaminación por verteduras de residuos incontrolados e a sobreexplotación dos mesmos pon en risco a súa continuidade.
Unha vez coñecidas algunhas destas cuestións sobre a auga, o seguinte paso para os consumidores é concienciarse mediante diversos consellos para aforrar tanto en casa como no xardín ou instalar sistemas que aproveitan a auga de choiva ou reutilizan as augas grises da cociña, os lavabos, o cuarto de baño, etc. Ademais de aforrar na auga “real”, os consumidores tamén poden reducir o gasto na denominada “auga virtual”, a cantidade empregada en elaborar, empaquetar e transportar os produtos de consumo.
