Os océanos van camiño de converterse en desertos sen vida. A distribución da biodiversidade mariña altérase e hai cada vez máis zonas mortas. Os seus principais culpables: o cambio climático, o excesivo uso de fertilizantes ou ás emisións de dióxido de carbono (CO2). Os científicos alertan das desastrosas consecuencias para a vida mariña e os seres humanos se continúan estes impactos ambientais. Por iso, piden máis apoio contra estes problemas xerados polo ser humano. Os consumidores poden axudar a mellorar a precaria situación dos océanos mediante uns hábitos de consumo ecolóxicos.
Augas cada vez máis quentes
A temperatura é decisiva na distribución da maior parte das especies mariñas. Outros factores, como a contaminación ou a sobrepesca, non terían un peso tan importante. Así o sinala un estudo publicado en Nature, cuxas consecuencias para a vida oceánica e os seres humanos poderían ser desastrosas.
Os responsables do estudo, un equipo internacional de biólogos, explican as posibles consecuencias. Segundo o primeiro asinante do artigo, Derek Tittenson, da Universidade Dalhousie (Canadá), desde 1899 a temperatura media do océano subiu un 0,38º C. Esta pequena variación afecta xa o comportamento de especies que comezaron a moverse cara a outras latitudes.
Se a temperatura aumenta en dous graos en 2050, a orde actual das especies mariñas romperáSe como se espera, o cambio climático aumenta a temperatura en dous graos para mediados deste século, a orde actual das especies mariñas romperá. As especies de augas máis quentes multiplicaranse e os de augas máis frías diminuirán. Os seres vivos que non poden desprazarse, como as corais, terano aínda peor. O 90% destes seres vive con 32 graos, pero se se pasa a 34, moitas delas non sobrevivirán. Se desaparecen os arrecifes de coral, os peixes que viven neles correrán a mesma sorte, e os seus depredadores quedarán sen alimento.
O desequilibrio afecta a toda clase de especies, incluídas ás máis pequenas, pero non por iso menos importantes. Os responsables do estudo descubriron que a concentración na auga de fitoplancto diminúe nun 1% cada ano. Esta clase de alga microscópica mariña é vital no achegue de nutrientes e osíxeno, e a súa redución afecta a toda a cadea alimenticia, incluídos aos seres humanos. O fitoplancto afecta á cantidade e diversidade de especies mariñas, e ás posibles capturas de pesca. Os investigadores descubriron que o seu declive é máis rechamante nas rexións polares e nas tropicais, sobre todo en océano aberto.
O estudo supuxo un esforzo de considerables proporcións. Os científicos analizaron os hábitats dunhas 11.000 especies mariñas do trece grupos máis importantes, entre eles o zooplancton, invertebrados, peces e mamíferos. Para iso analizaron datos de todo o planeta desde 1899, a partir de medicións históricas manuais sobre a transparencia das augas e da información por satélite recompilada no Sistema de Información Biogeográfica dos Océanos (OBIS).
Grazas a esta cantidade de datos, os investigadores elaboraron tamén o mapamundi exposto arriba, que presenta por primeira vez a distribución da biodiversidade mariña mundial. O mapa indica que as zonas con maior presencia de especies concéntranse en áreas castigadas pola contaminación e a sobrepesca.
Os fertilizantes e o CO2 asfixian os océanos
Imagen: NASA
Os científicos seguen desde hai décadas o gran avance das áreas oceánicas que se quedaron sen vida, denominadas como “zonas mortas”. A Axencia Espacial Estadounidense (NASA) publicou en datas recentes un mapamundi (situado sobre estas liñas) no que se aprecian os principais lugares detectados. Os círculos vermellos sinalan a súa localización e tamaño e os puntos negros as zonas observadas cuxo tamaño é descoñecido. O azul máis escuro indica os lugares con maior risco de converterse en zonas mortas.
O número das zonas mortas nos océanos é cada vez maiorO número destes desertos de biodiversidade mariña é cada vez maior, segundo diversos expertos. En 2007, Robert Díaz, do Instituto de Ciencia Mariña de Virginia, falaba dunhas 220 zonas mortas, mentres que cinco anos antes a súa estimación non pasaba dos 150. Un ano despois, un equipo de investigadores da Universidade de Kiel (Alemaña) identificaba en Science grandes áreas mariñas, en concreto no Pacífico ecuatorial e o Atlántico tropical, con cantidades mínimas de osíxeno nas súas augas.
Un dos seus principais causantes son os fertilizantes e os residuos orgánicos que non se absorben nos cultivos agrícolas e chegan a ríos, arroios, e en última instancia, aos mares. Estas verteduras tradúcense nun exceso de nutrientes que provoca o crecemento explosivo do plancto costeiro. Para iso, consomen o osíxeno da auga (un fenómeno coñecido como hipoxia). Os animais con maior mobilidade foxen a outras zonas con suficiente osíxeno, e os demais perecen asfixiados.
As emisións de CO2 non só provocan o cambio climático, senón tamén a acidificación dos océanos, un fenómeno que tamén produce a diminución da vida mariña. En 2008, un estudo publicado en Nature concluía que se os niveis de CO2 seguen en aumento, o número de especies decaerá nun 30% en 2100.
O grupo da Universidade de Kiel lembraba no seu artigo que o descenso de osíxeno nos mares non ocorre por primeira vez no planeta. Fai uns 250 millóns de anos, a anoxia (falta de osíxeno) reinaba nas augas. Naquelas datas producíronse grandes concentracións de CO2 na atmosfera, e as extincións masivas terrestres e acuáticas xeneralizáronse.
