Cantos residuos nucleares prodúcense en España? Por que fai falta construír un Almacén Temporal Centralizado (ATC) de residuos nucleares? É Villar de Cañas o mellor emprazamento? Por que España paga a Francia 65.000 euros diarios desde o 1 de xaneiro de 2011? É segura a xestión dos residuos nucleares españois? A estas e outras preguntas responde Silvia Rueda, técnico do Departamento de Enxeñaría de Chans de ENRESA (Empresa Nacional de Residuos Radioactivos, S.A.). O obxectivo principal desta compañía pública é, desde hai máis de 25 anos, “protexer ás persoas e ao medio ambiente dos residuos radioactivos”. Segundo Rueda, “ENRESA ten os medios técnicos, humanos e económicos necesarios para a súa correcta xestión actual e futura”.
En España xéranse diferentes tipos. Por unha banda, os residuos de baixa, media e moi baixa actividade almacénanse nas instalacións do Almacén Centralizado do Cabril (Córdoba), con capacidade para os 170.000 metros cúbicos que xerarán as centrais nucleares nos 40 anos de operación contemplados no PGRR. Doutra banda, xéranse cada ano unhas 170 toneladas de combustible gastado das centrais nucleares. O total previsto no período contemplado no PGRR (ata 2070) estímase nunhas 6.700 toneladas, que se almacenarán no ATC.
“A maioría dos países con centrais nucleares teñen instalacións similares ao ATC desde hai anos”O oito municipios finalistas eran adecuados para albergar o ATC e catro deles considerábanse máis adecuados, entre eles Villar de Cañas. Outra cuestión é a necesidade de realizar uns estudos dos terreos para o deseño detallado da instalación.
O ATC almacenará o combustible gastado e os residuos de alta actividade durante 60 anos. Tras este tempo, considérase que se darán as condicións técnicas, políticas e sociais necesarias para decidir o seu destino final. O Centro Tecnolóxico asociado ao ATC investigará as opcións de xestión final destes materiais.
Internacionalmente considérase o almacenamento en formacións xeolóxicas estables (AGP) como a mellor opción para o almacenamento definitivo destes residuos. Hai proxectos moi avanzados en países como Finlandia, Suecia e Francia.
O custo do proxecto, cuxa execución está prevista en tres fases, é da orde de 900 millóns de euros. O prazo para a construción e posta en operación estímase ao redor de cinco anos.
Nalgunhas centrais nucleares, ante a saturación das súas piscinas, como no caso de Trillo e proximamente de Ascó, construíronse no propio emprazamento almacenes complementarios onde o combustible gastado se garda de maneira temporal en colectores en seco. En Zorita, como paso previo para iniciar o seu desmantelamento, transferiuse todo o combustible gastado desde as piscinas a un sistema de almacenamento en seco, cuns colectores de aceiro inoxidable situados dentro de módulos de almacenamento de aceiro e formigón de alta densidade.
Cando estea dispoñible o ATC, trasladarase alí todo o combustible gastado e os residuos de alta actividade almacenados en Francia, para xestionalos de forma conxunta.
O combustible gastado da central nuclear Vandellós I enviouse a reprocesar a Francia. Como resultado, xeráronse 13 metros cúbicos de residuos de alta actividade vitrificados e 666 metros cúbicos de residuos de media actividade, que debían retornar a España a partir do 31 de decembro de 2010. As penalizacións polos atrasos ascenden na actualidade a 65.000 euros diarios, con cargo ao Plan Xeral de Residuos Radioactivos (PGRR).
O acordo contempla que cando retornen todos os residuos regularizaranse as contas. Restaranse da cantidade total penalizada á parte española os custos que presente a empresa francesa AREVA en concepto de almacenamento (investimentos e operación) e outras actividades conexas contratadas pola mesma a terceiros.
Tras máis de 45 anos de transporte de residuos radioactivos e máis de 30 millóns de quilómetros percorridos en todo o mundo, non se produciu un accidente con consecuencias radiológicas. Os colectores sométense a probas extremas para demostrar a súa resistencia e estanqueidad tanto en condicións normais como en caso de accidente. Así o marca unha estrita regulamentación internacional do Organismo Internacional da Enerxía Atómica e da Unión Europea.
É un feito constatado polas autoridades competentes, o Ministerio de Industria, Enerxía e Turismo e o Consello de Seguridade Nuclear. Este último é un organismo independente, que rende contas ao Parlamento e vea pola seguridade nuclear e a protección radiológica. Non só controla as actuacións de ENRESA, senón tamén as dos produtores de residuos.
