O aceite usado que habitualmente se tira pola fregadera das casas pode reciclarse e converterse nun combustible totalmente ecolóxico e biodegradable. Aínda que aínda non se pode atopar en todas as gasolineiras, este substituto do diesel convencional será en poucos anos algo habitual no noso país. O biodiesel ten varias vantaxes respecto doutros carburantes, pero o seu principal valor é que reduce a contaminación e alarga a vida do motor dos vehículos.
A súa orixe
En Europa o biodiesel úsase desde hai dez anos, aínda que en España é agora cando empeza a venderse nas gasolineiras como substituto do diesel. Todo grazas á reciclaxe dun residuo que até agora se tiraba pola fregadera e terminaba nas depuradoras de auga. A primeira planta española de biodiesel empezou a funcionar en Cataluña no 2002, e agora mesmo hai 25 gasolineiras que o venden nesta comunidade.
O biodiesel fabrícase a partir de aceites vexetais usados ou virxes, aínda que en España faise case sempre con aceite doméstico usado. Paira recuperar este aceite existe un sistema de recollida que traballa cos principais consumidores deste produto: hoteis, empresas de catering, cociñas industriais ou hospitais. “Una vez recollido leva a unha planta xestora de residuos onde se recicla e limpa. Despois tráennolo ás plantas de biodiesel”, explica Jordi Vaquer, director de Stocks dos Vales, a primeira empresa deste tipo que se abriu en España.
Nalgunhas cidades existen experiencias de recollida domiciliaria a través dos “puntos verdes”, onde os cidadáns depositan os seus residuos, entre eles o aceite de fritura usado. Paira garantir o seu bo funcionamento requírese una maior concienciación sobre a importancia da reciclaxe. En opinión de Miguel Anxo García, director xeral de Bionor, una empresa de biodiesel situada en Álava, “a administración debería implicarse moito máis para que se cumpra a normativa. Existe una lei de residuos que afecta a todas as empresas, pero na actualidade non sempre se cumpre”.
Una vez que se trata o produto e quítanselle todas as impurezas e a humidade que contén, o aceite usado envíase ás plantas que producen o biodiesel. Tras un proceso de transformación convértese en éster metílico. “Este combustible está elaborado a partir de aceites vexetais. Até agora os carburantes facíanse con aceites minerais, como o petróleo. O biodiesel ten una estrutura química parecida, a diferenza é que se fai con cadeas de carbono extraídas de aceites vexetais”, especifica Jordi Vaquer.
Vantaxes do combustible ecolóxico
Este combustible é ecolóxico porque ao non ter xofre contamina moito menos que outros, e está comprobado que no seu proceso de combustión as emisións contaminantes son un 55% máis baixas que as do gasóleo tradicional. A súa principal vantaxe é que non emite CO2, causante do efecto invernadoiro. “Pero, ademais, tampouco contén hidrocarburos aromáticos policíclicos, que son cancerígenos”, aclara Miguel Anxo García. “Outro valor engadido deste produto é que permite retirar e reciclar un residuo moi contaminante, o aceite de fritura, que normalmente chega desde o sumidoiro aos ríos”.
Paira o director de Bionor, outro punto ao seu favor é que reduce a dependencia enerxética do petróleo. “Nós temos a materia prima, así que podemos garantir a subministración de carburante sen depender de ninguén”. Pero ademais tamén ten a vantaxe de que o seu punto de inflamación é superior ao do gasoil, o que achega una maior seguridade no seu almacenamento ou en caso de accidente, xa que lle custa máis arder.
Por último, o biodiesel achega outros beneficios paira os coches, segundo confirma Jordi Vaquer. “Este combustible mellora o rendemento do motor porque ao estar feito con aceites é moito máis lubricante que o gasóleo e vai mellor paira os vehículos. Está demostrado que alarga a súa vida e, ademais, o motor fai mesmo menos ruído”.
Antes de que saltase o escándalo das dioxinas nos pitos belgas, o aceite usado utilizábase paira elaborar os pensos dos animais, pero por mor deste problema a Unión Europea prohibiuno. “Por iso as empresas que recollen o aceite pasaron de vendelo a un sector agrícola a fornecelo ao sector dos carburantes. Nós non podemos pagar moito, así que o servizo de recollida que agora é gratuíto paira as empresas, terá pequenas cotas dentro de moi pouco tempo”, avanza o director de Bionor.
Pode usalo calquera coche?
Todos os vehículos diesel poden usar este combustible sen facer ningunha transformación no motor, sempre que se venda mesturado co gasoil. De feito, nestes momentos ningunha gasolineira véndeo puro ao 100%. Tal e como explica García, “se se vendese sen mesturar, habería que facer una pequena e sinxela modificación nos manguitos dos coches de máis dez anos. Pero sempre se mestura co gasóleo A, normalmente é un 15% de biodiesel con 85 % de gasóleo”.
En Cataluña as primeiras gasolineiras que o comercializaron mesturábano nunha proporción de 30% biodiesel e 70% gasoil, pero ante a gran demanda tiveron que diluílo máis e baixar até un 10%. Isto, en opinión de Vaquer, non supón que o carburante perda o seu valor ecolóxico. “Dá igual que as 6.000 toneladas que nós producimos consúmaas un só vehículo ou se repartan entre miles de coches nunha dilución menor. O que importa é que se reduce a contaminación, xa que evita o consumo de 6.000 toneladas do gasóleo tradicional”.
Actualmente a produción de biodiesel é aínda moi pequena en España, xa que só hai dúas plantas, en Cataluña e País Vasco, que producen 6.000 e 22.000 toneladas respectivamente. Pero a previsión é que nos próximos cinco anos ábranse unas cantas plantas, que permitirán polo menos cumprir as directivas europeas ao redor de enerxías renovables.
Segundo os prazos que establece esta normativa da Unión Europea, paira o ano 2005 o 2% do consumo enerxético debería ser de enerxías renovables, entre as que se inclúe o biodiesel como substituto do gasóleo. Paira o 2010 esa cifra sobe ao 12%, e no 2020 o obxectivo é alcanzar o 20%. O director xeral de Bionor, recoñece que “a posibilidade de substituír todo o petróleo por outras enerxías é algo aínda moi afastado. De momento, se quixésemos producir máis biodiesel, os agricultores terían que cultivar máis oleaginosas paira poder dispor non só de aceite usado senón tamén virxe”.
Países como Alemaña, Francia, Italia ou Austria lévannos una gran vantaxe neste tema. “Aquí apenas estamos a empezar” asegura Vaquer. En Alemaña, por exemplo, xa hai mil gasolineiras con chafarices deste carburante. En España aínda son poucas as que o ofrecen, pero isto obedece tamén a razóns que non teñen que ver coa escasa produción, tal e como explica o director de planta Stocks dos Vales. “O problema é que moitas gasolineiras non son libres e están obrigadas a comprar a un só distribuidor, por exemplo só a Repsol, ou Petronor, etc. A estas nós non lles podemos vender o biodiesel, e unicamente podemos traballar coas libres. Así que esta situación fai bastante difícil una maior distribución”, apunta.
O prezo do biodiesel nas gasolineiras é o mesmo que o do diesel tradicional. Este carburante tamén se pode usar paira calefaccións ou paira producir vapor, pero na práctica non salgue rendible. “Nós fabricámolo para que sexa substituto do gasóleo de automoción porque pola contra os números non salguen. Polo gasóleo C de calefacción págase moito menos”, explica Miguel Anxo García. Da mesma opinión é Vaquer, quen cre que “unicamente podemos ser competitivos si logramos vender ao prezo do gasoil”.
