Embarazadas e cinto de seguridade

Un estudo da Universidade de Michigan estima que nos Estados Unidos entre 1.500 e 5.000 embarazos malógranse cada ano como resultado de accidentes de tráfico. No Reino Unido calcúlase que aproximadamente un 3% das mulleres ven implicadas nun incidente de circulación ao longo do seu embarazo, en EEUU esta porcentaxe é do 2%. Tamén neste país sábese que os accidentes de tráfico son responsables dunha de cada tres mortes fortuítas en mulleres embarazadas e que, ademais, constitúen a principal causa de abortos de orixe traumática.

Extrapolando estas cifras, o Real Automóbil Club de España (RACE) afirma que en España os incidentes relacionados co tráfico poderían ocasionar que cada ano entre 200 e 700 nenos non chegasen a nacer, sen mencionar o número de lesións que non son mortais nin os partos prematuros.

O certo é que durante o embarazo, a inmensa maioría das futuras nais preocúpanse de evitar custe o que custe aquilo que puidese danar ou prexudicar ao futuro bebé, como os hábitos alimentarios, o cigarro, o alcol ou a práctica de exercicio físico intenso. Pero cando se trata do automóbil, moitas mulleres embarazadas descoñecen cal é o comportamento máis seguro como condutoras, en especial no relativo ao cinto de seguridade, e cales son os riscos reais de non utilizar este sistema básico de protección.

En España, o actual Regulamento de Circulación, aprobado en 1994, permite que as mulleres encintas deixen de utilizar este sistema de retención cando dispoñan dun certificado médico no que se faga constar que están embarazadas e a data aproximada na que darán a luz. Con todo, o RACE asegura que “non hai xustificación científica” para que as embarazadas estean exentas de porse o cinto. Paira o RACE, cando se redactou o Regulamento de Circulación non se tiveron en conta todos os estudos respecto diso.

Así, una investigación realizada pola Universidade de Michigan afirma que “aínda que non pode descartarse totalmente a posibilidade de que determinadas lesións na placenta, o útero ou o feto aparezan nas embarazadas que utilizan o cinto de seguridade, pódese afirmar con rotundidade que a maioría das lesións prodúcense en ocupantes que non fan uso deste dispositivo”.

Paira José Manuel Baixo Areas, catedrático de Obstetricia e Ginecología da Universidade Autónoma de Madrid e presidente da Sociedade Española de Obstetricia e Ginecología, o uso do cinto nas embarazadas leva moitos máis beneficios que riscos. “O seu uso é aconsellable e o único problema podería ser o efecto retención que pode causar a banda no abdome. Pero aínda así, a capa do útero é o suficientemente grande paira protexer ao feto e, de todos os xeitos, os posibles traumatismos poderían ser moito peores se a muller non levase o cinto”, explica.

“Moitas embarazadas pensan que o cinto é perigoso e que pode ser prexudicial tanto paira ela como paira o bebé”, sinalan desde o Departamento de Seguridade Viaria do RACE. “Con todo, é a mellor protección paira calquera dos dous na inmensa maioría das ocasións, tal e como demostran numerosos estudos”, engaden. Por iso, o RACE reclama a reforma do Regulamento de Circulación para que só estean exentas do uso do cinto de seguridade, “por motivos concretos”, as embarazadas cuxos médicos así o estimen.

O uso correcto do cinto de seguridade é fundamental nas mulleres embarazadas. A pesar diso, o principal problema radica na falta de información en canto á maneira en que debe usarse. Nunha investigación realizada en 1998 en Estados Unidos, e publicada polo Journal of Trauma, enfocada a comprobar se as mulleres embarazadas estaban convenientemente informadas a este respecto, as cifras demostraron una realidade inquietante: aínda que un 86% utilizaba o cinto de seguridade cando se subía a un coche, só o 21% delas usábao correctamente. Por esa razón, o RACE aconsella:

• A banda inferior do cinto (a que está sobre a pelvis) debe quedar o máis baixa posible e ben cinguida á pelvis, e nunca sobre o estómago nin o ventre.
• A banda superior do cinto (que está sobre o tórax) debe quedar entre os dous seos e sobre o esternón, evitando que quede situada encima de só uno deles.
• A porción inferior desta banda superior debe pasar ao redor do ventre e non por encima deste.
• Eliminar na maior medida posible calquera folgura na cinta do cinto de seguridade. Non situar coxíns ou almohadones sobre o asento, detrás das costas.
• Non levar nunca a banda superior do cinto detrás das costas, nin tampouco situala debaixo do brazo ou a axila.
• Non sentar encima da banda inferior paira utilizar unicamente a banca superior.

En determinadas ocasións, a banda inferior do cinto pode tender a desprazarse cara arriba e afastarse da súa posición óptima. Paira solucionar este problema, a compañía norueguesa HTS AS deseñou hai algúns anos o sistema axusta-cinto BeSafe Pregnant, que pode adquirirse en España. Segundo o RACE, BeSafe axuda a situar o cinto de seguridade por baixo do ventre, é dicir, na súa posición idónea, e non diminúe a eficacia do cinto convencional.

Os expertos tamén aseguran que o cinto de seguridade de dous puntos (aquel que unicamente consta dunha banda inferior que vai sobre a pelvis) é cinco veces menos seguro que o de tres puntos, aquel que consta de dúas bandas: una inferior e outra superior. De todos os xeitos, os estudos indican que o cinto de dous puntos é máis seguro que non utilizar ningún cinto.

En canto ao airbag, non hai moita literatura médica sobre como afecta o seu funcionamento ás mulleres no período de xestación. Con todo, os expertos aconsellan non desactivar o mecanismo tampouco nestes casos. “Aínda que aínda se está investigando, pódese dicir, en principio, que sempre será menor o dano que puidese ocasionar o airbag que a contusión directa no abdome polo afundimento da chapa do coche”, explica a doutora Vitoria Delgado, coordinadora da Comisión paira a Prevención dos Accidentes de Tráfico do Colexio de Médicos de Madrid.

No RACE tamén aseguran que o airbag pode protexer á nai e ao seu futuro bebé sempre que a distancia entre estes e o airbag sexa dun mínimo de 20-25 centímetros e sempre que o airbag situado no volante non se dirixa directamente cara ao ventre senón que se dirixa cara á cabeza e o tórax.

Noutro estudo realizado pola Universidade de Michigan na década dos 90 sobre 32 mulleres embarazadas, comprobouse que as mulleres non adoitan cambiar a súa posición ao volante nin a posición dos mandos do vehículo a medida que avanza o embarazo, e iso a pesar de que os importantes cambios na anatomía da embarazada normalmente requiren devanditos cambios. Como consecuencia, a distancia existente entre o volante e o ventre da nai adoita reducirse notablemente nos últimos meses de xestación, chegándose a casos extremos nos que o ventre da nai está practicamente en contacto co aro do volante, co perigo que iso leva.

Aínda que todos os expertos coinciden en que na maior parte das ocasións sería desexable manter una distancia mínima de 20 ó 25 centímetros entre o volante e o tórax ou o abdome, as mulleres embarazadas poden ter moitos problemas paira cumprir con esa recomendación se os vehículos carecen de regulación do volante e dos pedais. Por iso, os expertos recomendan que á hora comprar un vehículo considérese aqueles que dispoñen de sistemas de regulación da altura do cinto de seguridade, de inclinación e distancia do volante e dos pedais. “Todos eles axudan a conseguir una correcta postura de condución no caso das mulleres embarazadas e tamén no caso dos automobilistas de menor estatura”, aseguran no RACE.

Aínda así, os especialistas aconsellan evitar no posible conducir durante os últimos meses do embarazo. “É un problema mecánico, xa que una muller con nove meses de embarazo é una acode pouco áxil debido á gran dimensión do seu abdome, polo que todos os movementos, sobre todo diante dun volante, van ser máis lentos, co cal vai ter menores posibilidades de manobra”, sinala o presidente da Sociedade Española de Obstetricia e Ginecología, José Manuel Baixo Areas.

Consellos

O RACE ofrece os seguintes consellos paira as embarazadas que conducen automóbiles:

• Utilizar o cinto de dous puntos unicamente cando non sexa posible usar o cinto de tres puntos. Utilizar tamén o cinto nas prazas traseiras e en autobuses e autocares, cando estes vehículos dispoñan deles.
• Os últimos estadios do embarazo, cando a barriga sexa máis prominente e resulte realmente difícil manter una distancia mínima entre aquela e a parte inferior do aro do volante, habería mesmo que valorar a posibilidade de contar coa axuda dun chofer voluntario, abandonando o asento do condutor e pasando a ocupar una das prazas de pasaxeiros.
• Resulta difícil indicar cando resulta “seguro” volver conducir despois de dar a luz (normalmente indícase que non antes de entre una e tres semanas despois dun parto sen complicacións e non antes de seis semanas tras un parto por cesárea) e o mellor consello é sempre deixarse asesorar polo xinecólogo ou o obstetra.
• Todas as embarazadas que sufran un accidente de tráfico, mesmo uno pouco importante, deben buscar inmediatamente asistencia médica. A Universidade de Michigan indicou, como conclusión dun dos seus estudos, que na maioría dos casos nos que se produciu un aborto, a nai ou ben sufriu unicamente lesións menores ou ben non presentou outras lesións á parte das sufridas na placenta, o útero ou o feto.
• O presidente da Sociedade Española de Obstetricia e Ginecología engade que “se a condución vai ser moi longa, recoméndase á embarazada que pare cada certo tempo e camiñe paira activar a circulación e evitar trombo embolismos”.

Máis de 40 estudos sobre seguridade no automóbil e embarazo publicados nos últimos 35 anos insisten na importancia da utilización do cinto de seguridade nas embarazadas.

• Xa fai máis de 30 anos, un estudo publicado no New England Journal of Medicine demostrou que “a taxa de mortalidade nas mulleres embarazadas que non levan o cinto de seguridade é o dobre da taxa correspondente ás que si o levan”.
• Renault tamén analizou en 1984 a efectividade do cinto de seguridade en 49 ocupantes embarazadas incluídas na súa base de datos de sinistros: ningunha das ocupantes embarazadas que usaban o cinto de seguridade sufriron lesións graves, mentres que tres das ocupantes que non utilizaban o cinto e os seus fetos faleceron, e outras catro mulleres que tampouco usaban o cinto resultaron seriamente feridas.
• En 1986, una investigación estadounidense estudou en detalle as nove vítimas mortais embarazadas falecidas por accidentes de tráfico no condado californiano de Orange durante un período de tres anos. A conclusión foi que todas elas resultaron ser ocupantes que non utilizaban o cinto de seguridade, a maioría condutoras que se cre impactaron contra o volante durante a colisión.
• Un estudo de 1993 publicado en Journal of Trauma analizou aproximadamente 2.600 casos de mulleres embarazadas implicadas en sinistros de circulación no estado norteamericano de Washington. A taxa de nenos prematuros nas mulleres que non utilizaban cinto de seguridade practicamente dobraba a taxa correspondente ás que si o utilizaban. Ademais, as mulleres que non se abrochaban o cinto eran 2 ó 3 veces máis propensas a dar a luz nas 48 horas seguintes ao sinistro de circulación.
• Una investigación da Universidade de Utah publicada este ano nos Estados Unidos sobre un total de 322.704 mulleres embarazadas conclúe que: a) a probabilidade de que as mulleres embarazadas que non usan o cinto de seguridade e teñan un accidente sufran de hemorraxias é o dobre que as que o usan, b) a probabilidade de que as mulleres embarazadas que non usan o cinto de seguridade e sufran un accidente perdan o feto é 2,8 veces superior ás que si o utilizan.