Máis de medio millón de españois conducen con somnolencia crónica, un trastorno ignorado en moitos casos. Segundo un estudo das aseguradoras alemás, os microsueños causan o 24% dos accidentes mortais en autoestrada. Diversas firmas desenvolveron sistemas de alerta para avisar ao condutor. Os fabricantes aseguran que con eles en España poderíanse salvar unhas 150 vidas cada ano.
Calcúlase que 600.000 españois conducen con somnolencia crónica, en moitos casos sen saber sequera que padecen este perigoso trastorno. Denomínanse microsueños os períodos moi curtos de soño por mor dun extremo cansazo. Alertados polas posibles consecuencias de conducir con soño, a Dirección Xeral de Tráfico realizou un estudo en colaboración co hospital cacereño de San Pedro de Alcántara no que determinou que entre un 3% e un 4% dos condutores sofren somnolencia crónica ao volante.
As enfermidades respiratorias durante o soño son un factor independente que explica a maior accidentalidade dos condutores habitualmente somnolientos
Os afectados son principalmente homes e de idade media, con sobrepeso, maior frecuencia de ronquido, cansazo matutino e hipertensión arterial. Estes condutores somnolientos teñen 11 veces máis posibilidades de ter un accidente de tráfico; o 54% sofre trastornos respiratorios do soño; os condutores somnolientos con enfermidades respiratorias durante o soño teñen seis veces máis probabilidade de ter un accidente de tráfico. Hai que ter en conta que as enfermidades respiratorias durante o soño son un factor independente que explica a maior accidentalidade dos condutores habitualmente somnolientos.As horas do día con maior risco de somnolencia son entre as 13:00h e as 16:00 horas.
Solución: durmir
É frecuente ler en diversas publicacións algúns consellos para evitar o soño ao volante, como escoitar a radio, comer un caramelo, mascar chicle ou abrir a xanela para que entre aire fresco. Sen embrago, os especialistas lembran que estes remedios teñen unha eficacia mínima.
Este comportamento automático que desenvolven algunhas persoas causa o 24% dos accidentes mortais en autoestrada
“A somnolencia é pertinaz e tarde ou cedo acabará por vencernos”, reza o estudo. O único remedio eficiente é deter o vehículo nun lugar seguro e ‘botar unha cabezada’, durmir durante un vinte minutos adoita ser suficiente. Se a somnolencia é lixeira, un pequeno paseo a pé reactivará a circulación sanguínea e exercitará músculos.
Este comportamento automático que desenvolven algunhas persoas causa o 24% dos accidentes mortais en autoestrada, segundo un estudo das aseguradoras alemás. Ante este problema, os fabricantes de automóbiles desenvolveron sistemas de alerta para avisar ao condutor.
Dispositivos contra o soño
A electrónica está a chegar a lugares que ata hai poucos anos eran coto exclusivo da ciencia ficción. O seu uso no ámbito da automoción pasou da xestión da inxección do motor ou do ABS dos freos á prestación directa de axuda ao condutor.
Así, os principais fabricantes investigan dispositivos que impiden o deslumbramiento escurecendo o espello interior, alertan da presenza dun vehículo no espazo morto do retrovisor ou fan vibrar o asento se o vehículo sáese do carril polo que circula, tendo en conta un posible adormecemento.Esta última é unha das solucións expostas contra o microsueño. Desenvolvida pola casa Citröen incorporouse á produción en serie como elemento estrela do modelo C5.
A electrónica ponse ao servizo do condutor, mediante sensores de infravermellos ou asubíos, para avisarlle de que debe descansar e deter o automóbil
O sistema detecta, en autoestrada ou vía rápida (a partir de 80 km/h), o pisado dunha liña da estrada, xa sexa continua ou descontinua, sempre que o intermitente non fose accionado. O condutor é alertado pola vibración da banqueta do asento, no lado correspondente ao sitio no que se pisou a liña, permitíndolle reaccionar a tempo. Seis pares de sensores infravermellos, situados baixo o paragolpes dianteiro, detectan a superación dunha liña. Cada un deles agrupa un diodo emisor e unha célula de recepción. As variacións de reflexión do feixe infravermello emitido polo diodo sobre a calzada son as que aseguran a detección.
Un calculador recibe a información e pon en marcha un vibrador na banqueta do asento do condutor que, alertado pola vibración ao lado dereito ou esquerdo, ten tempo para corrixir a súa traxectoria. Este sistema, conectable ou desconectable mediante un mando situado no cadro de mandos, funciona sen molestar aos pasaxeiros e deixa ao condutor o control de todas as súas manobras.
Solucións alemás
BMW é pioneira no desenvolvemento dun sistema para detectar os síntomas de microsueño no propio condutor. O sistema baséase nunha cámara que le a frecuencia de parpadeo do condutor, algo que xa investigou a xaponesa Nissan en 1996 aínda que abandonou despois o seu desenvolvemento.
A casa bávara desenvolve a súa avisador de somnolencia desde o ano 2002 dentro do seu programa DriveConnect e xa está dispoñible nos seus modelos da gama máis alta. O doutor Raymond Freymann, director do BMW Group Vehicle Research, destaca que este sistema de alerta non exime de responsabilidades ao condutor pero prestaralle asistencia no caso de que diminúa o seu nivel de atención. A fin de evitar o risco de presenza de microsueño, o condutor pode interromper a viaxe no momento apropiado para tomarse un descanso.
Cando se coloca tras o volante e mira a través do parabrisas, unha cámara integrada no vehículo enfoca os ollos. A cámara segue automaticamente os movementos da cabeza do condutor e volve rexistrar os seus ollos se, por exemplo, vira a cabeza lixeiramente ao realizar unha manobra.
Trátase dun sistema que recoñece o grao de atención ou de cansazo do condutor a través da frecuencia e velocidade da súa parpadeo e da apertura das súas pálpebras; unha persoa esperta parpadea con menos frecuencia pero moi rapidamente. Canto maior sexa o cansazo, máis frecuente e lento será o parpadeo. Ao mesmo tempo, os ollos vanse pechando gradualmente. O algoritmo de cálculo do sistema deduce o grao real de atención ou cansazo do condutor a partir deses datos.
BMW Group diferencia catro fases de atención ou cansazo:
- 1ª fase de vixilia
- 2ª fase de redución da atención
- 3ª fase de cansazo
- 4ª fase de estado de sopor. Os condutores que alcanzan este último estado corren o risco de sufrir microsueño ou de quedar completamente durmidos.
Se o sistema recoñece que o condutor está esperto (1ª fase), iluminaranse dúas diodos verdes; se a súa atención reduciuse (2ª fase) ou está a cansar (3ª fase), iluminaranse un ou dous diodos amarelos, respectivamente. Se o condutor, finalmente, entra en estado de sopor (4ª fase), dous indicadores de cor vermella advertiranlle do posible risco de presenza de microsueño en calquera momento. Tamén é posible integrar un sinal acústico neste último caso. Leste debe ser, con todo, o último momento no que o condutor se deteña para descansar.
A outra gran firma alemá de automóbiles de luxo, Mercedes Benz, tamén pretende detectar o microsueño antes de que este faga a súa aparición. De feito, moitas persoas poden quedar durmidas cos ollos abertos, algo que invalida o resto de sistemas contra o microsueño. A firma de Stuggart está a investigar as reaccións humanas ante a somnolencia a través de 150 voluntarios que conduciron totalmente monitorados durante 250.000 quilómetros.
Detectar a conduta
A firma da estrela de tres puntas expón dúas posibles solucións: basearse nos movementos do volante e o acelerador, esas pequenas e frecuentes correccións que realiza o condutor e que reducen a súa frecuencia coa somnolencia ou crear un sistema intelixente que aprenda a forma de conducir do propietario detectando anomalías no seu comportamento. Estas investigacións son moi recentes e aínda non chegaron aos seus vehículos de serie, nin sequera como opción.
En España poderíanse salvar unhas 150 vidas cada ano se se puxese remedio a este trastorno
A xaponesa Lexus, división de luxo de Toyota, ofrece xa un sistema por cámara de infravermellos no seu modelo LS460. Renault e Volvo traballan conxuntamente nun sistema por radar óptico que reduce a velocidade para evitar as colisións por somnolencia.
Ningún condutor pode esquecer que a somnolencia produce unha drástica redución na atención do condutor. Un estudo da Administración Nacional de Seguridade no Tráfico de Estados Unidos (NHTSA) estima que as posibilidades de accidente multiplícanse por seis tras unha longa xornada de traballo. O resultado serían máis de 1.500 mortes ao ano. Pola súa banda, as compañías de seguro alemás estiman que o microsueño é responsable do 24% das mortes en autoestradas, o que significa que en España se poderían salvar unhas 150 vidas cada ano se se puxese remedio a este trastorno.
