Alerxias: a súa complexidade, o principal obstáculo

O XXVII Congreso da Academia Europea de Alerxia e Inmunología Clínica (EAACI) serviu de plataforma en Barcelona para a presentación aos medios de comunicación do estudo EuroPrevall. Trátase da primeira iniciativa multicéntrica disposta a pór cerco a este tipo de alerxias cada vez máis frecuentes nas consultas. Os alergólogos europeos botan en falta un método consensuado para caracterizar aos pacientes que sofren alerxia a un ou varios alimentos, axustar a súa prevalencia actual e mellorar a calidade con que se diagnostica aos pacientes alérxicos.

Outra reivindicación que expoñen os alergólogos é a dun escrutinio que permita medir o impacto das alerxias alimentarias sobre a calidade de vida e o custo que supoñen para a poboación europea.

Grupo heterodoxo e novo

Os alergólogos admiten que a complexidade que entrañan as alerxias aos alimentos impide que moitos pacientes accedan a un tratamento correcto e que a miúdo non se acerte no diagnóstico exposto. “Non existe un diagnóstico estandarizado para estas alerxias que, ‘grosso modo’, afectarían a un 8% da poboación pediátrica europea e a un 3% da adulta”, explica Montserrat Fernández Rivas, especialista do Hospital Clínico Universitario San Carlos de Madrid e representante española do EuroPrevall.

“Sabemos que a maior prevalencia dáse en nenos e adolescentes, e tamén que unha detección moi precoz do problema permitiríanos aos alergólogos unha marxe de actuación terapéutica moito maior e a superación de moitas dificultades”, advirte Fernández Rivas. De feito, a especialista subliña que o Europrevall porá unha énfase especial nos casos pediátricos.

En clave diagnóstica

A pesar de que a maioría dos casos de alerxia alimentaria descritos na bibliografía médica están mediados por IGE -anticorpos-, os diagnósticos non sempre acertan á hora de cifrar a orixe da sensibilización do paciente. Esta circunstancia obriga a someter ao paciente a probas de provocación oral, pondo en risco ao mesmo paciente e asumindo un custo sanitario nada superfluo.

Se diagnosticar non é fácil, tratar tampouco. “Ata o momento, a mellor maneira de axudar a un paciente cunha alerxia alimentaria determinada é velar por que non consuma o alimento causante da reacción e proporcionarlle ao paciente ou aos seus familiares unha complexa táboa dietética dos alimentos que deberá evitar”.

O proxecto EuroPrevall propón que a información da etiquetaxe de alimentos sexa máis explícita e clara, con letras máis grandes, con cores ou signos de advertencia

Admite Fernández Rivas que moitos alergólogos cúranse en saúde e amplían a táboa de sustancias prohibidas a fin de descartar novos episodios, “e ocorre, entón, que nos expomos a privar ao paciente en idade de crecemento de nutrientes que poden ter un papel importante no seu desenvolvemento e na súa calidade de vida”. En casos de consumo accidental, os especialistas contemplan a necesidade de gardar preto medicacións chamadas “de rescate” para evitar que o cadro alérxico se descontrole, como, por exemplo, as inxeccións de adrenalina.

Etiquetaxe dos produtos

Preocupa, e moito, aos alergólogos europeos a disparidade e a insuficiente información que se constata nas etiquetaxes dos alimentos procesados. “As consabidas listas de ingredientes, como puidemos comprobar, non sempre están completas nin moito menos advírtese dun posible risco en persoas alérxicas” explica a experta. E esta situación crea unha enorme inseguridade na poboación alérxica, que finalmente opta por prescindir de tales comidas.

En tal sentido, Fernández Rivas advirte de que o proxecto EuroPrevall elaborará unha lista compulsada de alimentos inadecuadamente etiquetaxes que tramitará a continuación á Autoridade Europea de Seguridade Alimentaria para a súa deliberación. “EuroPrevall, con todo, non pretende tanto sancionar a falta de información, como propor que esta sexa o máis explícita e clara posible; en consecuencia, o proxecto estuda diversas ideas para a promoción de etiquetaxes con letra de maior tamaño, con cores ou signos de advertencia”, insiste.

“O noso propósito é inculcar na industria a idea dunha información dirixida especificamente ao consumidor, tendo en conta o crucial que esta información pode resultar para que devandito consumidor poida confiar plenamente no seu produto e nos datos que reúne na súa etiquetaxe ou código de barras”, advirte.

A inmunoterapia sae ao paso

A inmunoterapia é, polo momento, a única ferramenta clínica para combater as alerxias pertinaces, tendo en conta que evitar o consumo do alimento alérxico non sempre dá os froitos esperados. “A situación pode resultar complexa cando un paciente é alérxico a varios alimentos que ocultamente forman parte de pratos ou presentacións máis elaboradas”. Ernesto Enrique, alergólogo do Hospital Xeral de Castelló, pon énfase na frecuencia con que aparecen procesos de reactividad cruzada e na conveniencia de vacinar “” aos pacientes contra as devanditas exposicións.

“Nos últimos anos avanzouse, sobre todo no ámbito pediátrico, á hora de administrar cantidades coidadosamente calculadas do produto alergénico ao paciente, coa finalidade de xerar unha resposta inmune que se traduza nunha tolerancia posterior, ben sexa parcial ou completa”, informa o especialista. En Barcelona, o experto presentou os resultados da primeira vacina ensaiada para combater a alerxia ás abelás, en colaboración co Instituto Universitario USP Dexeus da Cidade Condal e o Hospital Universitario Doutor Josep Trueta de Xirona.

“Presentamos os resultados dun estudo dobre cego levado a cabo con 23 alérxicos ás abelás que foron distribuídos aleatoriamente para ser tratados con placebo ou inmunoterapia. Os asignados a este último grupo experimentaron un aumento significativo en canto a tolerancia ás abelás (de 2,29 a 11,56gr)”, informa. De feito, a metade dos pacientes tratados con inmunoterapia soportou sen problemas unha dose media de 20 gramos, o que corresponde á inxestión de entre 15 e 20 abelás.