Unha sustancia derivada das guindillas, a capsaicina, podería revolucionar as técnicas anestésicas, xa que reduce a sensibilidade sen afectar á parte motora. Esta técnica podería ser especialmente útil en situacións nas que interesa suprimir a dor preservando as funcións motoras, como no caso dos partos. Ademais, expertos reunidos na conferencia anual da American Society of Anesthesiologists, sinalan á capsaicina e a nicotina como boas ferramentas para aliviar a dor postoperatoria.
Imagen: Chris Chidsey
A marihuana, a nicotina e toxinas de caracois e peces son algúns dos elementos naturais a partir dos cales se obteñen novos fármacos. Agora, expertos da Universidade de Medicamento de Harvard, en EE.UU., conclúen que a combinación dunha molécula que actúa desde o interior das neuronas coa capsaicina, presente nas guindillas, pode bloquear a dor e producir anestesia. Na investigación, realizada en ratas, administrouse capsaicina xunto a un derivado da lidocaína, anestésico local de uso común. As inxeccións fixeron efecto en 30 minutos e o alivio da dor durou varias horas.
Para a dor
O estudo, publicado recentemente na revista ‘Nature’, revela que a capsaicina actúa como facilitador para que un derivado da lidocaína, que actúa bloqueando as canles de sodio (o QX-314), poida penetrar nas neuronas. A anestesia local convencional actúa de forma global, tanto a nivel da sensibilidade como do movemento, o que xera entumecimiento e parálise, como sucede despois dunha intervención odontológica.
Este novo tipo de anestesia actúa só a nivel da sensibilidade sen alterar a función motora polo que podería ser especialmente útil naqueles casos en que interesa bloquear a dor, preservando as funcións motoras, como no caso dos partos. Segundo Clifford Woolf, do Hospital Xeral de Massachusetts, o novo método podería transformar a cirurxía como o fixo no seu momento o éter. Así mesmo, mostrouse optimista coa posibilidade de que en dúas ou tres anos realícense as primeiras probas en seres humanos. As propiedades da capsaicina xa eran coñecidas e utilizábase como anestésico local en pomadas para tratar o herpes zóster.
Capsaicina e nicotina
A capsaicina xa se utiliza como anestésico local en pomadas para tratar o herpes zóster
A capsaicina, aplicada de forma local, e os parches de nicotina alivian a dor despois da cirurxía, segundo rezan dous estudos presentados na reunión anual da American Society of Anesthesiologists, realizada recentemente. Nun deles, realizado en Copenhague, aplicáronse 1000 microgramos de capsaicina directamente sobre a ferida de 20 pacientes sometidos a cirurxía de hernia. Comparouse o grao de dor postoperatoria cun grupo control tratado con placebo. Os resultados mostráronse favorables para os pacientes do grupo da capsaicina, que manifestaron menos dor durante o tres días seguintes á cirurxía.
Na outra investigación administrouse, a 90 homes non fumadores antes de ser intervidos de cirurxía prostática, un parche de nicotina de 7 miligramos ou un parche idéntico libre de nicotina. Tras a cirurxía, cada paciente podía controlar a dor cun gotero de morfina. Os homes que recibiron o parche de nicotina tiveron unha menor necesidade de morfina durante as 24 horas seguintes á cirurxía que os homes que tiñan o parche sen o alcaloide.
Os investigadores anotaron que a nicotina parecía aliviar a dor sen producir os efectos secundarios narcotizantes asociados coa morfina. As náuseas foron o único efecto secundario relevante aínda que, segundo os autores do estudo, poderían minimizarse administrando fármacos antieméticos antes da intervención. «O uso de nicotina na analgesia perioperatoria tamén necesita estudarse en fumadores, que probablemente non sufran o efecto secundario das náuseas», afirmou Ashraf Habib, autor principal e profesor asociado de anestesiología do Centro médico da Universidade de Duke, durante o congreso.
Os parches de nicotina utilízanse desde hai tempo na deshabituación ao tabaco e algúns estudos xa a sinalaron útil no alivio da dor. Nun deles administrouse nicotina en forma de aerosol nasal a mulleres ás que se efectuou unha histerectomía, con bos resultados, aínda que se descoñece o mecanismo polo cal a nicotina posúe efecto analxésico, xa que existen receptores desta sustancia tanto no sistema nervioso central como no periférico. O seu uso, en curtos períodos de tempo, non resulta adictivo, segundo puntualizou Habib.
Imagen: Lisa Setrini-Espinosa Existen distintos tipos de anestesia que poden agruparse en tres categorías: xeneral, rexional e local. Na anestesia xeral, o paciente permanece inconsciente. É un proceso que se consegue cun número variable de fármacos. Algúns se inxectan por vía intravenosa ou intramuscular e outros se inhalan en forma de gas. Durante o procedemento empréganse técnicas para manter a respiración e a circulación dentro de limites normais. Unha vez finalizada a intervención, revértese o efecto da medicación e o paciente recobra a conciencia e o control das súas funcións vitais.
Na anestesia rexional actúase só nunha zona corporal concreta, inxectando unha solución anestésica preto dos nervios que reciben a sensibilidade da devandita zona. O paciente permanece esperto, ou cunha sedación lixeira que lle mantén relaxado, e sen sensación de dor. Hai diversas técnicas que dependen da zona que se interveña. As máis empregadas son a epidural e a espinal (raquianestesia), nas cales o anestésico se inxecta na canle medular e anúlase a sensibilidade da parte baixa do corpo. Noutras ocasións se insensibiliza só unha extremidade mediante anestesia tolo-rexional, coa administración de anestésico na raiz da extermidad, na zona do plexo nervioso que a sensibiliza. Por outra banda, a anestesia local aplícase directamente sobre os tecidos da zona que se vai a intervir. Emprégase para intervencións menores sobre partes moi circunscritas.
Gran parte da inquietude que sente ao enfrontarse a unha intervención cirúrxica está causada máis pola anestesia que pola propia intervención. Tanto as intervencións cirúrxicas como as técnicas anestésicas levan algún tipo de risco, que depende do tipo de intervención e do estado físico previo do paciente. Afortunadamente, os problemas importantes son excepcionais, aínda que teñan unha gran repercusión social. Calcúlase que o risco de morte directamente causada pola anestesia é dun caso por cada 200.000 procesos, bastante inferior ao risco de sufrir un accidente grave de circulación.
