Ansiedade ante os exames

Quen non sentiu medo diante dun exame? En España, os datos da Sociedade Española para o Estudo da Ansiedade e a Tensión (SEXAS) apuntan que entre un 15% e un 25% dos alumnos de primaria e secundaria padece niveis elevados de ansiedade ante as probas escolares. O problema é de tal envergadura que un gran número de estudantes con fracaso escolar non ten dificultades relacionadas coas súas capacidades ou coa aprendizaxe, senón que está asociado ao alto nivel de tensión que sofre ante os exames.

Algúns estudos aseguran que a memoria do apreso é superior cando se dorme xusto despois de estudar

A ansiedade é unha reacción emocional normal en todos os seres humanos ante situacións nas que se prevé que poida haber un resultado negativo. Este nerviosismo xorde cando se vai a realizar un exame, e pénsase que se pode suspender, ou ao falar en público, por medo a quedar en branco ou a facelo mal. Doutra banda, o temor aos exames non é un medo ilóxico, xa que determina, en parte, o futuro do alumno. Con todo, cando se manifesta a niveis moi extremos, chega a interferir na vida do estudante e no seu rendemento académico.

A ansiedade pódese manifestar de maneiras diferentes, aínda que en liñas xerais divídese en síntomas cognitivos (desasosego excesivo sobre a súa actuación e as consecuencias, comparación co resto dos compañeiros e pensamentos de autocrítica) e orgánicos (alteracións gastrointestinais, trastornos do soño, cefalea, tensión muscular, tremores e disnea).

Os expertos de SÉXALA apuntan que a ansiedade extrema pode estar relacionada a condutas como hiperactividade, movementos repetitivos e, mesmo, a evitar presentarse ao exame.

Para Albert Soldevilla, psicólogo do Instituto Mensalus de Barcelona, o máis importante para perder o medo aos exames é que a persoa consiga percibir que controla a situación. O medo xorde cando sente que as circunstancias superan a un. Por tanto, o obxectivo é unha boa planificación: é fundamental centrarse máis no proceso previo da proba que no resultado en si. É dicir, que aínda que a nota non sexa boa, a persoa conciba que fixo todo o posible para aprobar.

Para este experto é esencial é:

• Elaborar un calendario cos días de exame de cada materia. É útil telo á vista para controlar que se cumpren os prazos.
• Unha vez realizado este calendario, indicar co máximo detalle posible que labores hai que facer cada día e asignar o tempo necesario a cada cousa (preparar e revisar material de estudo, facer esquemas, repasar o temario…). Hai que ser realistas, xa que se son excesivas, favorecen a angustia. E tamén hai que deixar unha pequena marxe para posibles imprevistos.
• Empezar polas materias que pola súa temática sexan máis sinxelas, para ir collendo confianza, e deixar para o final as que precisan máis tempo para ser asimiladas.
• Estruturar os horarios de estudo de maneira que se dispoña de pautas curtas, xa que a concentración e a memoria caen en picado ao cabo dunha hora de estar moi concentrados (aínda que depende de cada persoa).
• Programar unha hora de repaso antes do exame para sentirse máis seguro, a pesar de que non hai que ter medo á sensación de non lembrar algúns puntos, xa que é normal. Hai que ir á proba coa conciencia tranquila de que se fixo o posible.
• Axudarse de técnicas de relaxación para manexar a tensión.
• Respectar os hábitos de soño e alimentación durante todo o proceso, xa que é clave no rendemento do día da convocatoria.

Hai que acudir á proba o máis tranquilo posible. É desaconsellable repasar os apuntamentos no metro ou tentar memorizar algunha cousa xusto antes do exame; isto é sinal de que non se fixo unha programación axeitada. Chegar con suficiente tempo permite escoller o lugar onde un senta máis cómodo. Os especialistas do Gabinete Psicopedagógico da Universidade de Granada (UGR) afirman que é importante evitar aos alumnos que poden espertar dúbidas sobre a preparación da proba ou contaxiar o seu nerviosismo.

Durante o exame, tamén aconsellan:

• Ler ben as instrucións dúas veces e organizarse para empezar polas preguntas máis fáciles axuda a gañar confianza e seguridade nun mesmo, para afrontar despois as máis difíciles e máis longas.
• Obviar aos compañeiros que acaben antes. É mellor concentrarse nun mesmo e no seu ritmo.
• As técnicas de relaxación utilizadas durante o estudo poden ser beneficiosas se a tensión aumenta. Se aparece tensión puntual na proba, pódense dedicar dous minutos para polas en práctica.
• Se xorden dúbidas, é mellor preguntar ao profesor.
• Ser optimista; se se estudou, non ten por que saír mal. Só é un exame dun temario coñecido.
• Imaxinar a sensación de benestar que se obtén tras a convocatoria.