As mascotas, fonte de benestar paira os nenos

É una reacción recíproca: os nenos gustan ás mascotas, en xeral, e as mascotas -sobre todo os cans- aos nenos. No libro “Os nenos necesitan animais de compañía”, de Plataforma actual e a Fundación Affinity, Dieter Krowatschek, psicólogo infantil e escolar que traballa en Marburgo (Alemaña), explica que o seu interese polas mascotas débese a diversas razóns: son máis curiosos que os adultos e menos precavidos ao interactuar con outras especies; aprecian o feito de que a maioría se comporte de forma infantil, o que lles confire una gran vantaxe como compañeiras de xogo; e, entre todas elas, senten atraídos en especial polos cachorros.

Todo isto explica que en España haxa 22 millóns de mascotas que conviven cos nenos. Grazas a esta convivencia, os pequenos da casa que se implican no seu coidado fanse máis responsables e adquiren una maior competencia social. Ademais, segundo destaca Krowastschek, na sociedade coetánea os animais de compañía poden converterse en grandes e afectuosos amigos, tanto paira os nenos como paira os adolescentes incomprendidos, posto que axudan a suplir a ausencia dos pais que soportan longas xornadas laborais.

Tamén axudan a contrarrestar a perniciosa influencia de tantas horas de actividades en solitario, que favorecen a afección polos videoxogos ou o computador, as películas de vídeo ou a lectura de cómics. Os nenos e adolescentes que conviven cun animal de compañía relaciónanse con el dunha forma lúdica e teñen una oportunidade única de interactuar, xogar e conectar con outro ser vivo, así como de educalo.

No imaxinario infantil, os nenos relaciónanse con distintos animais e adoptan roles ou papeis diferentes: grazas á súa desbordante capacidade de invención ponse na pel de calquera especie, mesmo, de dinosauros extinguidos. En xeral, os osos de trapo e os peluches fascínanlles polo seu gran parecido coas mascotas reais, polo que é moi fácil que se identifiquen con eles.

Os osos de peluche utilízanse nas consultas de psicoloxía infantil paira realizar exercicios de proxección da imaxe dos nenos. Explícaselles que “ese osito regordete saca malas notas na escola, ten problemas no colexio ou en casa”. Desta forma, os pequenos identifícanse co boneco de trapo, comprenden e detectan que eses son os problemas que eles teñen. Outro paso que se deu nas consultas dos psicólogos infantís paira sacar proveito a este entendemento natural entre nenos e mascotas foi a incorporación destas á sesión terapéutica.

O propio Krowatschek colabora coa súa cadela border collie Fly nas súas sesións con nenos hiperactivos ou con outros problemas de conduta. Ao estar presente, o psicólogo interrógalles de maneira máis sinxela con preguntas indirectas do estilo “a Fly gustaríalle saber… “. Así consegue que os nenos respondan a cuestións que doutro xeito calarían. O animal convértese nun intermediario entre o neno e o psicólogo.

O psiquiatra e psicólogo infantil Boris Levinson, de Brooklyn (EE.UU.), foi quen descubriu a utilidade dos animais como axuda terapéutica. A principios do século XX, observou que a presenza do seu can Jingles axudaba aos nenos autistas a abrirse. Máis tarde, confirmouse a súa axuda na atención a menores con outros diagnósticos. A presenza de Fly na consulta de Krowatschek tranquiliza aos nenos hiperactivos e con accesos de ira. Tamén se ha visto que os canes contribúen de forma notable á socialización dos nenos con discapacidade. Cando se lles proporciona un can para que lles acompañe, son máis aceptados e os outros nenos relaciónanse mellor con eles.

Son todas as mascotas igual de boas compañeiras? Segundo Krowatschek, o mellor amigo do neno é o can, posto que a súa capacidade de interacción supera con fartura á doutros animais de compañía e porque esixe máis coidados e educación, tarefas nas que se pode implicar aos menores. Pero, entre os cans, cal é o máis indicado? Este psicólogo denuncia que películas famosas da filmografía infantil nas que aparecen canes contribuíron a xerar una gran confusión sobre as especies que mellor se adaptan á convivencia en familia.

Os husky, una das razas frecuentes en filmes, están afeitos tirar de trineos, polo que quizá non sexan os cans máis adecuados paira levar cunha correa; tampouco os de pelexa ou con instinto cazador. Krowatschek suxire adoptar cans disciplinados, como o labrador, o cocker spaniel, os caniches ou os canes que coidan do gando, xa que tenden a protexer.

Os veterinarios Pedro Carracedo e Beatriz Morén, de Barcelona, afirman que non se pode recomendar una raza ou outra, senón que calquera de tamaño pequeno ou medio é apropiada paira un neno, sempre que estea ben educado. A clave para que haxa un bo entendemento entre ambos é a educación e a socialización dos animais.

Estes veterinarios aconsellan seleccionar, dunha camada de cachorros, a un individuo que non sexa dominante nin miedoso. Despois hai que asegurarse de que desenvolva una etapa correcta de socialización con outros animais, nenos e persoas adultas. Isto conséguese si paséase co cachorro pola rúa a partir dos dous meses, en brazos ata que reciba as vacúas pertinentes, e permíteselle entrar en contacto con outros animais, persoas e, sobre todo, nenos.

Tamén é aconsellable, tanto no caso dos cans como no dos gatos, que o cachorro estea o máximo tempo posible coa nai, xa que esta actúa de intermediaria entre os conflitos con outras crías e educa. Comprobouse que, cando un gato é aleitado con biberón, ao xogar controla menos as dentadas e os arañazos que un gato alimentado pola súa nai, quen lle ensina a rabuñar só en certas ocasións.

Aínda que o can sexa considerado a mascota óptima paira o neno, a convivencia cun felino tamén é interesante durante a infancia, xa que o pequeno pode encargarse de vixiar que non lle falte, sobre todo, comida nin bebida. O abanico de opcións cando se desexa adquirir una mascota é moi amplo: desde o gato, ao conejillo de indias, os hámsters, ratos, coellos, paxaros, peces ou póneis, entre outros.

Estes animais, na maioría dos casos, requiren menos atención que os cans, pero tamén é posible que interactúen menos cos nenos. Antes de adquirir una destas mascotas é conveniente consultar cun veterinario. Desaconséllanse, no entanto, os animais exóticos, posto que se rexen por normas de protección moi rigorosas e o seu comportamento é imprevisible.

Unha premisa crucial para que a convivencia cun animal na familia sexa óptima é lembrar sempre que una mascota non é un xoguete, senón un ser vivo que merece respecto, coidados e atención. Os bebés e os nenos moi pequenos poden non interpretalo así e manipular aos animais coma se fosen un boneco e, mesmo, danarlles. Non están capacitados paira entender a responsabilidade que entraña, polo que deberán ser os pais quen asuman o coidado da mascota.

“Hai que inculcar ao neno que o can non é un xoguete, non é un camión que se poida desmontar ou una Play Station. É un membro máis da familia que se merece respecto: hai que sacalo a pasear, necesita comer, beber, facer as súas necesidades e un trato normal”, declara Carracedo. Os cans crecen, non son sempre cachorros, Hai que ter en conta estas premisas paira diminuír as taxas de abandono de cans adultos. Quen adquire un animal debe responsabilizarse dos seus coidados.

O 60% das veces que un can propina unha dentada a un neno, o motivo é imputable ao pequeno. Antes dos seis anos, os menores tratan con demasiada brusquedad ás mascotas, segundo Krowatschek. Superada esa idade, a medida que o neno crece, mellora o trato e o seu carácter vólvese máis responsable.

Cales son as normas polas que debería rexerse a convivencia entre un animal e un neno? A primeira e principal é, sen dúbida, educar ao can de maneira que comprenda que, na xerarquía familiar, o neno atópase sempre por encima. Outra norma básica é non humanizar ao can. O neno debe aprender a interpretar a súa linguaxe corporal, as súas necesidades, a darlle ordes coherentes e a castigar con inmediatez, cando cometa algún erro, para que o can enténdao. Tamén debe premiar con lambetadas caninas si quere adestrar e ensinar ao can, entre outras cousas, a dar a pata ou a sentar.

Cando os nenos son moi pequenos, os pais deben asumir que o animal é responsabilidade súa. Deben facerse cargo del e non deixar ao pequeno a soas co can. Han de transmitirlle, con insistencia, que non é un xoguete, e ensinarlle a coller en brazos e a manipular ao can con coidado, a medida que creza.

É tamén fundamental que o neno non se achegue ao can mentres come ou cando leva algo na boca. Tampouco pode abalanzarse sobre o animal e ha de ser coidadoso durante o xogo. A familia debe manter una actitude vixiante por si o can atacase ao pequeno. Hai que advertir ao neno de que manteña afastada a cara do fuciño e que non empuxe nin tire da cola.

Outras accións que, en xeral, deben evitar os nenos no seu trato co can ou outros animais é: gritarlles cando non obedezan algunha indicación; perseguir e arrinconar, xa que a maioría senten atacados si acurrálaselles; tirar con forza da correa cara a un lado porque senten pánico ao quedar sen aire e obedecen peor; pegar cun obxecto (un zapato ou un xornal enrolado), xa que teñen memoria; esperar demasiado tempo paira castigar, posto que esquecen pronto os seus fechorías e só entenden que fixeron mal si repréndeselles de inmediato; ou aplicar castigos que non entenden ou poden causar enfermidade, como encerrarlles, deixarlles sen comida e sen auga.

Débese educar ao can con reforzo positivo, amoestarlle de inmediato cando a súa conduta non sexa a apropiada e darlle ordes consecuentes. Se se cumpren todas estas normas básicas, a convivencia dun neno cun can pode ser una gran fonte de benestar, que eleva a súa autoestima, motívalles e axúdalles paira a súa socialización.