Cancro de pel

Nos últimos cen anos os casos de cancro de pel multiplicáronse por doce, sobre todo, nas persoas que teñen agora entre 45 e 65 anos. “A xeración que non se protexeu adecuadamente do sol na infancia e mocidade, probablemente pola desinformación que había, é a que presenta una maior incidencia debido ás queimaduras que padeceron entón. Así o asegura o portavoz da Academia Española de Dermatoloxía, Miguel Aizpun, quen matiza que a idade de maior protección fronte ao sol sitúase entre o tres e os dezaoito anos, “posto que nunca se debe expor a un bebé menor de tres anos aos raios do sol”.

É por esta razón que as posibilidades de desenvolver cancro de pel ou non dependen en gran medida da actitude de cada persoa, posto que seguindo uns sinxelos consellos pódense evitar consecuencias, nalgúns casos, irreversibles. Neste sentido, os dermatólogos distinguen <dous tipos de cancro de pel: o tipo non melanoma, máis frecuente e cun índice de supervivencia alto e o tipo melanoma, menos común e máis grave:

Cancro de tipo NON melanoma. Neste grupo inclúense todos os tumores que non son melanomas e que se dan principalmente entre quen teñen a pel branca ou pasaron moitas horas expostos ao sol. O máis frecuente é que se localice na cara, o pescozo, as mans ou os brazos, aínda que tamén pode aparecer en calquera outra parte. As variedades máis habituais son o:

• Carcinoma de células basales, que se desenvolve na capa inferior da epidermis, en zonas que estiveron expostas ao sol, como a cabeza e o pescozo. O seu crecemento é lento, o que facilita que non se estenda a outras partes do corpo e supón o 75% dos tumores que se diagnostican.
• Carcinoma de células escamosas, que aparece nas capas intermedias da epidermis, en zonas que adoitan estar expostas ao sol -como a parte superior do nariz, as orellas, a fronte, o beizo inferior e o dorso das mans- ou que estean en contacto con produtos químicos ou sometidas a radioterapia. Supón o 20% de todos os casos de cancro de pel.
• Sarcoma de Kaposi, que se localiza na dermis, aínda que tamén é posible detectalo en órganos internos. O seu diagnóstico é pouco frecuente. Os principais afectados son as persoas enfermas de Sida e os nenos e mozos que viven no África ecuatorial.
• Linfoma cutáneo, que se crea como consecuencia da transformación dos linfocitos (células do sistema inmunológico) en células malignas. O seu crecemento é moi lento, pode durar varios anos e estenderse mediante os vasos linfáticos cara ao pulmón ou o fígado.

Cancro de tipo melanoma. Neste caso, o menos común e máis grave, o tumor orixínase nos melanocitos ou produtores de melanina que se atopan na epidermis e pode estenderse, a través do sangue ou o sistema linfático, a outras partes do corpo. A melanoma xorde a partir dun novo lunar ou doutros xa existentes que cambian de forma ou cor. Sobre a súa localización, nos homes dáse con máis frecuencia no tronco, mentres que nas mulleres faio na parte inferior das pernas. Supón o 4% de todos os tipos de cancro de pel e a el débense oito de cada dez mortes producidas por esta enfermidade.

Aínda que os síntomas varían dun tipo de cancro a outro, en xeral hai una serie de características que se repiten en todos os casos e que deben servir de sinal de alarma paira acudir ao dermatólogo ante a menor sospeita. Así, as marcas ou manchas na pel son o primeiro sinal dun posible tumor, sobre todo, cando teñen unha cor vermella e una textura escamosa, ou se produce una alteración nas xa existentes.

No primeiro dos casos, adoita tratarse de cancro de tipo non melanoma e as manchas poden ter un aspecto duro, sangrar ou chegar mesmo a desenvolver una costra que nunca cura. Noutros tipos, o tumor preséntase como un pequeno abultamiento suave e brillante, con forma redondeada ou ovalada, ou cunha cor escura e seca.

Pola contra, cando se trata dun melanoma, o cancro desenvólvese a partir dun lunar xa existente na pel, aínda que tamén pode ser una mancha nova e pigmentada que aparece case sempre en persoas de pel e ollos claros, con dificultade paira broncearse, ou naquelas que se expoñen ao sol de forma puntual, excesiva e intermitente.

A Asociación paira a Prevención da Melanoma aconsella observar se a lesión pigmentada presenta algún dos signos de alarma e consultar inmediatamente co dermatólogo cando o lunar ou mancha teña una forma asimétrica, bordos irregulares ou pouco delimitados, cambios na cor e un diámetro superior aos seis milímetros.

Segundo recoñece o dermatólogo Carlos Guillén, do Instituto Valenciano de Oncoloxía, “polo menos una de cada cen persoas padecerán un melanoma no futuro”, mentres que “a metade das que cheguen aos 65 anos padecerán un tumor cutáneo”. Una afirmación que reflicte, ao seu xuízo, “un serio problema de saúde no mundo occidental”.

E é que é precisamente nestes países onde se dan os principais factores de risco paira padecer a enfermidade debido a unha cada vez maior exposición á radiación ultravioleta, xa sexa por traballo ou por lecer, así como ao uso das lámpadas e cabinas bronceadoras. Ademais, está comprobado que o risco de padecer cancro de pel aumenta coa idade, “por iso é polo que o aumento da expectativa de vida leve o incremento da posibilidade de presentar un tumor cutáneo”, explica Guillén, á vez que as persoas de tez branca que non se broncean ben ou se queiman con facilidade son tamén o principal grupo de risco.

Outros factores a ter en conta son a existencia de moitos lunares no corpo, que poden variar a súa forma ou crecer repentinamente, as queimaduras de sol graves ou bochas producidas na infancia e os antecedentes familiares ou persoais de cancro de pel ou outro tipo. “Ter un ou dous factores de risco incrementa o risco de melanoma en tres ou catro veces. Ter tres factores de risco, multiplícao case dez veces”, advirte Miguel Aizpun.