Na maioría dos casos, o corazón dunha muller soporta sen desfallecer a carga extra de traballo que leva unha xestación. Con todo, en ocasións non é así e a gestante pode desenvolver problemas de graves consecuencias. A boa noticia é que os fillos poderían axudar. Unha investigación mostra como as células nai fetales axudan a reparar os corazóns lesionados das embarazadas, un achado que pode ampliar os horizontes do medicamento regenerativa cardiovascular.
Unha recente investigación demostra que as células nai fetales da placenta poden axudar a reparar lesións cardíacas na nai. A idea xurdiu da análise de gestantes con miocardiopatía periparto, un tipo de insuficiencia cardíaca, que tiveran unha excelente evolución. Esta é unha afección do corazón que se desenvolve de maneira específica durante o embarazo e que pode ter consecuencias graves. Por fortuna, hai casos que, de forma espontánea, evolucionan de maneira satisfactoria. De aí a pregunta aos investigadores: podería o feto axudar á súa nai?
Células cardíacas reparadoras
Segundo os resultados do traballo levado a cabo na Mount Sinai School of Medicine de Nova York (EE.UU.), ao parecer, o feto si axudaría ás nais gestantes. A investigación demostra que as células nai da placenta desprázanse ata os tecidos lesionados do corazón materno durante o embarazo. Unha vez alí, estas células se reprograman e convértense en células cardíacas capaces de suplir ás danadas.
O intercambio celular non está exento de efectos secundarios, xa que nalgúns casos pode ser a orixe de certas enfermidades autoinmunes
Os investigadores provocaron infartos a ratos gestantes e verificaron como as células fetales chegaban ao corazón materno. Para poder identificalas, marcáronas cunha proteína fluorescente. Desta maneira, púxose en evidencia que as células nai migraron, de maneira específica, ás zonas lesionadas do corazón e non a órganos sans. Ás dúas semanas do infarto, o 2% das células do corazón lesionado proviñan do feto, nun intento de reparación.
Estas células pluripotenciales transformáronse en células musculares cardíacas e en células do endotelio vascular (capa que recubre o interior de todos os vasos sanguíneos). Despois, illaron as células do feto que se incorporaron ao corazón materno e cultiváronas no laboratorio. Comprobaron como tamén alí eran capaces de xerar novo tecido cardíaco: cardiomiocitos (células do músculo cardíaco) que latexaban e células endoteliales que formaron pequenos vasos. Tamén se investigou de onde proviñan estas células. Ao parecer, son células nai embrionarias que orixinan a placenta (trofoblásticas).
O medicamento regenerativa é unha importante aposta de futuro. Se se confirma o poder reparador das células nai trofoblásticas, poderíase estar ante o tipo de célula idónea para a terapia regenerativa, non só do corazón, senón doutros órganos.
Nais e fillos con corazóns solidarios
A presenza de células do feto no corazón materno xa se constatou con anterioridade. Investigadores do servizo de cardiología do Hospital da Santa Creu i Sant Pau, de Barcelona, detectaron cardiomiocitos de estirpe masculina (XY) no corazón de nais que tiveran fillos homes. O tránsito de células nai durante o embarazo é un fenómeno coñecido desde hai uns anos, de igual maneira que se sabe que se desenvolve en ambas as direccións: tamén hai un intercambio de células proxenitoras entre nai e fillo.
Desde o punto de vista da supervivencia, o achegue por parte do feto de novas células reparadoras suporía que a nai podería vivir máis, o que beneficiaría ao futuro bebé. Por outra banda, a nai dá vida máis aló do nove meses de xestación, xa que as súas células tamén axudan a emendar deficiencias no seu fillo. Estas células poden persistir durante moito tempo: nun estudo, identificáronse o corazón dunha muller células procedentes do seu fillo que xa cumprira os 27 anos.
Este fenómeno, coñecido como microquimerismo, espertou certo escepticismo cando se puxo en evidencia, xa que non se explicaba como células que eran “estrañas” ao organismo podían aceptarse polo sistema inmune e sobrevivir tantos anos. A outra cara da moeda é que este intercambio celular non está exento de efectos secundarios, xa que nalgúns casos demostrouse que pode ser a orixe de determinadas enfermidades autoinmunes.
O corazón da muller está preparado para afrontar unha situación de profundos cambios na anatomía e a fisioloxía do corazón, como o embarazo. Durante este período, aumentan as demandas do traballo deste músculo, debido ao importante incremento do volume sanguíneo circulante. O corazón materno soporta ben esta sobrecarga, e mesmo, crese que pode resultar beneficiosa, xa que os cambios cardiovasculares rexistrados durante a xestación aseméllanse aos ocorridos nos deportistas.
O embarazo podería supor unha especie de adestramento tras o cal a muller quedaría máis preparada para resistir nas futuro situacións perniciosas para o corazón. Por desgraza, o corazón materno tamén pode saír malparado dun embarazo. Unha afección denominada miocardiopatía periparto e pouco coñecida aínda, pode ter un prognóstico fatal. É un tipo de insuficiencia cardíaca que ocorre por unha dilatación das cavidades do corazón. Afecta a mulleres sas e con frecuencia maniféstase nos meses posteriores ao parto, aínda que nalgúns casos tamén pode iniciarse nas últimas semanas de xestación. Maniféstase en forma dunha progresiva dificultade respiratoria con edemas en extremidades inferiores.
Considerouse secundaria a miocarditis, déficit nutricional, alteracións hormonais, e mesmo, á sobrecarga de volume. A miocardiopatía periparto pode manifestarse a calquera idade, aínda que predomina en mulleres maiores de 30 anos e quen tiveron varios fillos. Tamén é máis frecuente durante os embarazos gemelares e nas mulleres que sofren hipertensión arterial. Aínda que non é posible previla, por fortuna, a súa incidencia é moi baixa.
