En España viven máis de 10 millóns de persoas alérxicas e a cifra segue en aumento. As hipóteses sobre as razóns deste incremento son varias: a memoria inmunológica, a contaminación e as novas sustancias químicas que o organismo considera inimigas. A alerxia non se cura, pero hai medicamentos para mitigar os seus síntomas (antihistamínicos, corticoides e broncodilatadores) e a inmunoterapia, que pode inducir tolerancia ao alérgeno. Con todo, é primordial coñecer que tipo de alerxia sófrese e como previla. Neste artigo descríbense diferentes aspectos sobre as alerxias máis habituais e achéganse algunhas recomendacións para minimizar os seus efectos.
Unha alerxia desenvólvese cando o sistema inmunológico recoñece a determinadas sustancias (alérgenos) como perigosas, a pesar de que non o son, e experimenta diversos síntomas que dependen do tipo de alérgeno: picor de ollos e conxestión nasal para a alerxia ao pole, problemas dixestivos para a alerxia aos alimentos ou reaccións cutáneas para as alerxias aos medicamentos. Cada unha destas patoloxías require un tratamento concreto, polo que é imprescindible coñecer a orixe da alerxia.
A alerxia ao pole: recomendacións
Case oito millóns de españois son alérxicos a algún tipo de pole, como o das gramíneas, a oliveira ou o plátano de sombra. Cada ano, o Comité de Aerobiología da Sociedade Española de Alergología e Inmunología (SEAIC) notifica como prevé que será a primavera, sempre condicionada pola meteoroloxía, para os 4,5 millóns de españois alérxicos ao pole das gramíneas. A información achega concentracións acumuladas de pole por metro cúbico de aire segundo a zona. Esta primavera de 2016, avísase que será máis intensa que a do ano pasado, sobre todo no centro peninsular, Estremadura e Andalucía.
A excesiva hixiene é unha das principais causas do aumento das alerxias infantís
Para tratar a alerxia ao pole o primeiro que hai que facer, aínda que soe a Perogrullo, é detectala, xa que é sinxelo confundila cun arrefriado. A alerxia pode prolongarse varias semanas ou meses, mentres que o arrefriado apenas dura sete días ou menos e a febre é máis común que no caso de ter alerxia. Outro sinal desta sensibilidade é o agravamento do malestar ao saír ao exterior, cando se entra en contacto co pole en suspensión.
O principal consello é evitar saír á rúa, acudir a parques ou permanecer preto de xardíns, na medida do posible e, sobre todo, os días de maior concentración de pole ou de vento. Durante as primeiras horas da mañá (entre o cinco e o dez) e as últimas da tarde (a partir do sete), a concentración de pole é maior. No entanto, pola noite, recoméndase non durmir coas xanelas abertas e circular en coche cos portelos pechados, secar a roupa dentro de casa para evitar que se impregne de pole e evitar o fume do tabaco, insecticidas ou perfumes fortes, entre outros. É aconsellable utilizar aire acondicionado, xa que a maioría dos aparellos incorporan filtros que deixan fóra os poles.
Alerxia alimentaria
A alerxia aos alimentos é unha reacción anómala a un alimento e afecta a máis do 7% da poboación. Os síntomas aparecen inmediatamente despois de consumir o alimento. Os máis comúns son reaccións cutáneas (dermatitis e edema de pel e mucosas), dixestivas (dor abdominal, náuseas, diarreas) e, menos frecuente, hinchazón de lingua ou beizos.
En adultos, os froitos secos (sobre todo, o cacahuete), as froitas, o peixe e o marisco son os responsables de gran parte destas alerxias. Non hai medicamentos nin vacina, así que hai que acudir ao médico para identificar o alimento culpable e excluílo da dieta.
Alerxia aos ácaros do po
Os ácaros que viven no po causan este tipo de alerxia, cuxos síntomas máis comúns son problemas respiratorios e picor de ollos e nariz. É unha das máis frecuentes. Os seus hábitats favoritos son colchóns, almofadas, alfombras, mantas, sofás, xoguetes de peluche, etc. Así que é preferible que colchóns e almofadas sexan de goma espuma látex ou de material acrílico.
Estes microscópicos arácnidos necesitan unha temperatura de 25 ºC e unha humidade óptima entre o 70% e o 80% para reproducirse. Por tanto, unha das medidas para facerlles fronte é manter unha temperatura menor de 22 ºC e unha humidade inferior ao 45%. Lavar a roupa a máis de 55 ºC tamén os elimina.
É necesario limpar a casa con frecuencia, con aspiradora e un pano húmido, protexidos cunha máscara; é mellor realizar esta tarefa pola mañá e coas xanelas abertas, para que a corrente leve os ácaros. O resto do día, da mesma maneira que sucede co pole, as xanelas deben permanecer pechadas e, no verán, o aire acondicionado con filtros de aire é unha boa opción.
Animais que provocan reaccións alérxicas
Cada ano morren en España entre 10 e 20 persoas debido á alerxia do veleno de abellas e avespasOs gatos son os animais que máis reaccións alérxicas provocan, pola inhalación de produtos derivados da súa pel, pelo, ouriños ou saliva. Os síntomas son picor de ollos, conxestión nasal e problemas respiratorios. O mellor consello é evitar o contacto con esta mascota pero, ás veces, basta limpar ben o seu hábitat e a casa, ademais de impedirlle entrar no dormitorio ou a sala de estar. Outros animais que tamén se asocian a alerxia son cans, cabalos, hámsteres, cobaias e coellos.
Unha das menos frecuentes é a reacción ás picaduras de insectos, que afecta ao 1% da poboación. Con todo, os seus síntomas poden revestir gravidade. Son as picaduras de abellas, avespas, formigas, arañas, mosquitos, garrapatas, pulgas e chinches as maiores culpables destas reaccións. As abellas e as avespas son as responsables dos síntomas máis graves, como perda de conciencia e dificultades severas para respirar. Segundo o estudo que realiza a SEAIC, cada ano morren en España entre 10 e 20 persoas debido á alerxia do seu veleno e a metade das reaccións require atención en urxencias.
O obxectivo primordial é evitar as picaduras. Para iso, nas saídas á natureza hai que cubrir con roupa brazos, pernas e pescozo e evitar o calzado aberto. E se un insecto se aposenta no corpo, non hai que tentar espantalo.
Alerxia aos medicamentos
As alerxias aos medicamentos afectan a ao redor do 5% da poboación. Aínda que calquera fármaco pode ser alergénico, os máis frecuentes son antibióticos, antiinflamatorios e analxésicos. Os síntomas máis habituais son reaccións cutáneas, dificultade para respirar e hinchazón de beizos. Ante a mínima sospeita, non hai que tomar máis dose da sustancia en cuestión e acudir ao médico.
Os nenos poden sufrir calquera tipo de alerxia, aínda que as máis frecuentes son as respiratorias (orixinadas por pole e po) e as alimentarias. Así mesmo, a asma é a enfermidade alérxica máis estendida nos máis pequenos. A excesiva hixiene en bebés e nenos é, segundo moitos expertos, unha das principais causas do aumento das alerxias infantís. Numerosos pediatras aconsellan non utilizar xabón (ou optar polos neutros) máis de dous ou tres veces á semana ao bañar aos bebés e avogan pola lactación materna como mínimo ata o seis meses debido a que fortalece o sistema inmunológico.
A exposición a niveis elevados de pole durante a infancia multiplica por tres o risco de padecer asma. Hai estudos que sinalan que os recentemente nados que están en contacto con demasiado po ou con animais teñen máis probabilidade de desenvolver alerxias. Nunca hai que medicar ao neno sen prescrición médica, pois podería desenvolver hipersensibilidad ao medicamento.
As alerxias alimentarias máis comúns son ao leite, o ovo, o peixe, os legumes, os cereais e os froitos secos. Unha estratexia para previlas é atrasar (sempre baixo control médico) a introdución na dieta dos alimentos potencialmente alergénicos para que o sistema inmunológico teña tempo de fortalecerse aínda máis.
