As alteracións da glándula tiroides son unha consulta habitual en Atención Primaria. Afectan a calquera idade, pero máis ás mulleres. O iodo que se consome a través da dieta xoga un papel fundamental na produción das hormonas tiroideas que, á súa vez, son clave no metabolismo. Por iso, un déficit ou un exceso de iodo a través da alimentación poden ter consecuencias sobre a saúde. Neste artigo explícase como determinados alimentos poden desaxustar o funcionamento da glándula tiroides e cales son os seus efectos.
As alteracións da glándula tiroides constitúen un trastorno moi común que se atende nas consultas de Atención Primaria. Afectan a calquera idade e, sobre todo, ás mulleres. Como as súas manifestacións clínicas son pouco concretas e van aparecendo aos poucos, a miúdo o diagnóstico tarda en chegar e, ás veces, obtense maneira causal.
A glándula tiroides participa na produción das hormonas tiroxina (ou T4) e triyodotironina (ou T3). Ambas teñen un papel crave no metabolismo. Por iso, cando hai unha alteración na secreción destas hormonas ven afectados outros sistemas do organismo.
A pesar de que o sal yodada é unha boa opción para asegurarse a inxesta óptima, hai que ser precavidos co seu consumoO iodo é fundamental na síntese das hormonas tiroideas. Con todo, o corpo non pode fabricalo e obteno da alimentación. As necesidades diarias oscilan ao redor dos 200 microgramos; en menor cantidade, os menores de 13 anos (de 100 a 200); e entre 230 e 260, as mulleres embarazadas e lactantes.
Pero, onde se atopa este mineral? Pois, basicamente, está na superficie da terra, de onde o absorben os vexetais, pero tamén no mar (peixe, marisco e algas), aínda que é habitual achar produtos elaborados pola industria alimentaria enriquecidos con iodo, como leite, cereais ou sal, entre outros.
Consecuencias da falta de iodo
O déficit de iodo na dieta é característico de áreas que teñen chans de cultivos con baixo contido neste elemento. Esta deficiencia pode causar bocio ou hipotiroidismo. Sen o iodo suficiente, as células tiroideas e a glándula tiroides aumentan de tamaño.
A nivel mundial, datos da Organización Mundial da Saúde sinalan que o 40% da poboación está en risco de presentar deficiencia de iodo. Iso constitúe unha importante ameaza para a saúde, sobre todo en nenos en idade preescolar -a quen causa problemas no desenvolvemento mental- e mulleres embarazadas. En España, ao redor do 40% das gestantes consomen menos cantidade de iodo do que sería recomendable.
Os síntomas máis habituais de hipotiroidismo son: fatiga, estreñimiento, pel seca, intolerancia ao frío, aumento de peso, apatía, mala memoria… Con todo, ante un déficit crónico, a falta de iodo no organismo pode provocar diversos trastornos, como cretinismo, coeficiente intelectual menor, hipoacusia, etc.
Demasiado iodo
No outro extremo, está o exceso de iodo, que adoita ser secundario á inxesta de complementos con iodo, determinados medicamentos (como jarabes expectorantes ou axentes antiarrítmicos) e polo consumo excesivo de algas con gran contido en iodo.
Un exceso na inxesta diaria superior aos niveis de seguridade pode orixinar unha disfunción tiroidea: inhibir a síntese de hormonas tiroideas, como ocorre na deficiencia, ou producir hipertiroidismo. No hipertiroidismo -provocado por unha sobreestimulación da glándula tiroides- prodúcese maior cantidade de hormonas das necesarias. O exceso de hormona tiroidea pode causar perda de peso e de masa muscular, entre outros.
A pesar de que o sal yodada é unha boa opción para asegurarse a inxesta óptima, hai que ser precavidos e evitar que conduza a un consumo excesivo de sal, que contribúa á hipertensión, un coñecido factor cardiovascular.
