A mensaxe á poboación da Asociación Española de Cancro de Tiroides (AECAT) é claro: “A tiroides tamén existe e hai que vixiala”. Así o explica Cristina Chamorro, presidenta desta organización e secretaria da Asociación de Pacientes con Tumores Raros en España (APTURE), posto que unha pequena parte dos casos de cancro desta glándula corresponde a neoplasias raras. No entanto, a maioría deles, como o carcinoma diferenciado, teñen moi bo prognóstico. Chamorro expón cal é a situación epidemiolóxica e clínica desta enfermidade no noso país e reclama melloras na información e a atención que se brinda aos pacientes.
Cada ano decláranse preto de 3.000 novos casos que requiren cirurxía. Este dato tense en conta no momento da cirurxía porque son casos de tratamento longo.
Hai distintas teorías. Unha delas apunta á mellora das técnicas de diagnóstico pola imaxe e de captación da evolución dos nódulos. Outra teoría é que os casos dunha patoloxía como a disfunción de tiroides aumentaron moito polo estilo de vida actual e o consumo de certos alimentos, entre outras moitas variables.
“Crese que o cancro de tiroides e as súas disfuncións despuntarán na próxima década”Si, e esta circunstancia constitúe unha preocupación. Na última década case se duplicou o número de persoas afectadas ás que hai que atender. Respecto da década do sesenta ou setenta multiplicouse de forma exponencial. Crese que o cancro de tiroides e as súas disfuncións despuntarán na próxima década.
É máis común en mulleres, xa que é o sétimo cancro máis frecuente. Nos homes é máis raro.
“Hai que palparse a tiroides e en calquera zona do pescozo en busca de nódulos”O signo físico máis evidente e polo que hai que ir ao médico é detectar un nódulo na zona da glándula. Esta localízase na metade do pescozo, na parte anterior da garganta, na noz, e ten forma de bolboreta. Pero é a gran esquecida. Sempre se convida a palparse as mamas en busca dun nódulo e, en cambio, non hai recomendacións respecto desta glándula. Con todo, hai que tocar a tiroides, así como calquera zona do pescozo, porque a miúdo tamén hai ganglios afectados (metástasis ganglionares). É unha zona moi delicada pola que pasan moitos ganglios e nervios, así que, segundo onde estea situado o tumor, leste provocará distintos síntomas: ronquera, dor de oído, dificultade ao tragar ou ao respirar, cosquilleo na garganta, molestias na mandíbula ou dor no pescozo. Insisto, é moi importante tocarse de cando en vez a zona en cuestión e acudir ao médico de cabeceira para que a revise e, ante calquera outro síntoma, derive ao endocrino.
A min nunca mo fixeron. Hai protocolos ben establecidos para a prevención de determinadas patoloxías, como a neoplasia de mama, pero non naquelas que afectan á tiroides. Desde a Asociación Española de Cancro de Tiroides pedimos que se adquira o costume de incorporar a palpación do pescozo e unha ecografía nas pautas médicas.
Afecta a todas as idades. Recoméndase que a partir dos 30-35 anos empécense as revisións. Pero, ao revés do que sucede con outros tumores, hai cancros de tiroides que son máis perigosos a partir dos 50 anos e o prognóstico é moito peor.
“A AECAT pide que se adquira o costume de incorporar a palpación do pescozo e unha ecografía nas pautas médicas”Porque se descobre un nódulo. A pesar de que a maioría de nódulos non son cancerígenos, unha porcentaxe moi baixa dos nódulos si o son, ao redor do 5%. Pero é necesario estudalos ben porque moitas disfuncións tiroideas ocultas na poboación, como o hipotiroidismo, o hipertiroidismo, os nódulos ou os bocios, implican un desgaste persoal importante.
Si, desde AECAT lanzamos a mensaxe de que “a tiroides tamén existe e hai que vixiarlla”. Pode haber persoas que estean a tentar ter fillos sen éxito e a causa sexa un hipotiroidismo, aínda que a ninguén se lle ocorreu facer as probas que detectan unha disfunción. As afectadas adoitan ter sobrepeso, o pelo máis fino e acusan o cansazo. En calquera caso, descubrir un nódulo pode axudar a detectar un cancro de maneira precoz.
Depende. Cando unha persoa se descobre un nódulo, acode ao médico, que lle pode realizar unha analítica de sangue e unha ecografía PAAF (Punción Aspiración con Agulla Fina), que consiste en picar para detectar a presenza de tiroglobulina. Despois efectúase unha biopsia, que determinará se é benigno ou maligno. Neste último caso, faise un seguimento.
O tratamento depende da evolución. Se é un tumor moi pequeno pero moi activo, opérase rapidamente. Ás veces sucede que só unha pequena parte maligniza e o PAAF realízase nunha zona libre de células cancerígenas. Esta situación provoca que pase máis tempo ata ter o diagnóstico certeiro.
“A supervivencia e a porcentaxe de éxito dependen das características celulares e da idade do paciente”En xeral, o prognóstico no cancro e as disfuncións desta glándula é moi bo. Entre os casos de pouco risco figuran os carcinomas encapsulados, pero a supervivencia e a porcentaxe de éxito dependen sempre das características celulares e da idade do paciente. A miúdo, sitúase entre o 70% e o 98%. Con todo, hai un tipo de cancro de tiroides (non disfuncións) que só ten un 14% de supervivencia pero, por fortuna, son moi raros. A mensaxe que me gustaría lanzar é que a maioría teñen un bo prognóstico, aínda que haxa que vixialos de preto, porque algúns poden reproducirse e expandirse a distancia, ata formar metástasis en ósos ou en pulmóns.
Hai un protocolo sobre como se debe tratar cada tipo de cancro de tiroides. O máis frecuente é o carcinoma diferenciado ou CDT, que inclúe os tipos papilar ou folicular e representa o 80% dos casos. En leste, realízase unha cirurxía para extirpar todo o tecido cancerígeno que se poida e despois, efectúase unha biopsia. Ao ser numerosas as probabilidades de metástasis, leva a cabo unha ablación con iodo radioactivo antes de 6 meses: adminístrase unha pastilla e déixase ao paciente nunha cámara especial de illamento, explica Cristina Chamorro.
As células que forman o tumor parécense moito ás células tiroideas normais ou sas, as únicas de todo o organismo que captan iodo para sintetizar as hormonas tiroideas. Por iso, cando se desenvolve un CDT, se as células tumorales aínda captan iodo, é posible administrar a forma radioactiva para destruílas, xa que o absorben e elimínanse. Grazas a esta opción terapéutica, a miúdo ten moi bo prognóstico, segundo información de Chamorro. Con todo, non todos se comportan da mesma forma. “O perigo do carcinoma de tiroides, se está moi avanzado, é que as células cancerosas cambiasen e non capten o iodo. Nese caso, o prognóstico é peor”, precisa.
Despois, realízase un seguimento con analíticas e probas de diagnóstico pola imaxe nas que, se se valora que quedan células cancerígenas, pódese administrar iodo radioactivo nunha dose menor. “Hai outro tipo, como o cancro non diferenciado de tiroides, que non capta o iodo e non se utiliza o mesmo tratamento. No seu lugar, recórrese máis a procedementos de quimioterapia ou radioterapia xenéricos. Por fortuna, están en estudo novas moléculas que poden supor unha gran mellora no seu tratamento”, avanza Chamorro.
