A prevalencia da dermatitis de contacto está a aumentar. Na actualidade, estímase que algo máis dun 4% da poboación sofre dita doenza. Na recente reunión anual do American College of Allergy, Asthma and Immunology (ACAAI), os especialistas lembraron que a pesar de que son unha ampla variedade as sustancias que poden causar dermatitis por contacto, adóitase controlar cun diagnóstico e tratamento apropiados. Mesmo, os expertos identificaron unha nova doenza: a dermatitis do móbil.
A dermatitis de contacto, considerada como inflamación da pel (crónica ou aguda) causada por unha reacción tras o contacto con sustancias irritantes ou alérgenas, está provocada por un extenso abanico de sustancias. Pode diagnosticarse dermatitis de contacto por irritantes (DCI) ou alérxica (DCA). A primeira non responde a unha resposta alérxica e prodúcese tras o contacto directo coa sustancia irritante.
Irritante ou alérxica
A dermatitis de contacto contrólase con frecuencia mediante un diagnóstico e tratamento apropiados. Ten como culpables máis comúns aos cosméticos, perfumes, certos alimentos, níquel e outros metais, solucións de limpeza, deterxentes químicos industriais e goma látex.
De todos eles falouse na recente reunión do American College of Allergy, Asthma and Immunology (ACAAI), celebrada en Seattle (EE.UU.), onde tamén se lembrou que a maioría dos casos de dermatitis de contacto, ata un 35%, afectan as mans. Así mesmo, máis do 75% dos mesmos relaciónanse co lugar de traballo, algo que xa se confirmou en varios estudos. “A dermatitis alérxica por contacto das mans é moi común en determinados oficios, como profesionais da saúde, perruqueiros e cosmetólogos, carpinteiros, operadores de máquinas ou os que traballan con compostos químicos”, sinalaba James. S. Taylor, director da Sección de Dermatoloxía Industrial da Clínica Cleveland (EE.UU.).
Un informe da Sociedade Española de Alergología e Inmunología Clínica, “Alergológica 2005”, confirmaba tamén que a idade media de aparición da enfermidade é de 42 anos, e que son os traballadores da construción, as barbarías, as conserveiras e as fábricas metalúrxicas os que máis sofren a chamada “dermatitis ocupacional” pola súa relación co oficio.
Detección con parches
Os parches son o único medio para probar que determinada sustancia é a causa ou o agravante dunha dermatitisAínda que o tratamento depende da causa da dermatitis, para aliviar os seus síntomas é necesario, polo xeral, omitir ou substituír o alérgeno que causou a doenza. Tamén se adoitan a usar corticosteroides -tópicos ou sistémicos- de maneira ocasional. A proba de parches é un dos métodos utilizados para detectar alerxias de contacto provocadas por sustancias concretas. Estas sustancias a avaliar aplícanse sobre a pel da parte superior das costas en discos de plásticos que se suxeitan con tea de papel (adhesivo hipoalergénico), e déixanse na pel aproximadamente 48 horas.
Tras retirarse o parche faise a primeira lectura do resultado, e pasadas 48 horas máis se realiza unha segunda valoración. Durante a semana na que se practica a proba recoméndase non realizar exercicio forte que supoña sudoración excesiva. Se a proba realízase para detectar unha “dermatosis ocupacional” e o paciente traballa nun ambiente húmido ou de moita actividade física, debe incapacitarse durante o período da proba.
O paciente debe estar libre de lesións eczematosas nas costas. O posible tratamento con antihistamínicos ou corticoesteroides tópicos debe interromperse mentres se realicen as probas, igual que sucede cos corticoesteroides orais, que deben deterse unha semana antes. Segundo Taylor, este tipo de probas con parches son especialmente importantes no diagnóstico da dermatitis nas mans, posto que pode aparecer soa ou acompañada de dermatitis irritante, atípica ou doutro tipo. De feito, son o único medio que ten o médico para probar que unha sustancia é a causa ou o agravante da dermatitis que padece.
Eczemas faciais
Segundo os investigadores presentes na reunión, o segundo lugar máis común para a dermatitis tras as mans é a cara e as pálpebras. Adoita producirse debido á reacción a un cosmético, xabón ou outro produto de coidado persoal. Neste caso, para un bo tratamento, o paciente debe empezar co cambio da súa marca de maquillaxe ou limpador. “De forma habitual, tratamos esta afección cun corticosteroide tópico, así como dicimos ao paciente que debe deixar de usar o produto”, asegura Vincent A. DeLeo, director de dermatoloxía do Centro Médico Beth Israel e St. Luke’s-Roosevelt (Nova York, EE.UU.). A proba de parches non é necesaria nestes casos de dermatitis, pero pode chegar a ser necesaria se o abandono dos produtos que supostamente orixinan a doenza non funciona como tratamento.
Dermatitis do móbil
Outra afectación na zona facial é a que producen un uso excesivo dos móbiles, segundo revelou a Asociación Británica de Dermatólogos (BAD). Dita utilización provoca un sarpullido nas orellas e as fazulas. Fundamentando estas novas achegas con estudos publicados, a BAD xa puxo nome a esta nova doenza: “dermatitis do móbil”.
Maniféstase con erupciones vermellas ou con picor, e afecta a persoas que desenvolven unha reacción alérxica despois de pasar longos períodos expostos á cuberta de níquel do aparello. Este metal atópase en produtos variados, desde móbiles ata accesorios como xoias ou hebillas de cintos. Como apuntan desde a ACAAI, o contacto da pel co mesmo é unha das causas máis comúns de dermatitis por contacto.
Segundo os investigadores, os médicos deberían ter en conta a posibilidade desta patoloxía cando se atopen ante un paciente con erupciones na fazula ou a orella que non se poden explicar doutra forma. A chamada dermatitis do móbil podería desenvolverse mesmo nos dedos se se pasa moito tempo mandando textos en teclado de metal.
Imagen: Emi YañezSon varios os estudos que relacionan un alimento determinado coa aparición de dermatitis de contacto. Moitos teñen na súa composición alergenos asociados á aparición da devandita doenza. O Grupo Norteamericano para a Dermatitis de Contacto (NACDG) elaborou unha análise de tres anos (2001-2004) en máis de 10.000 pacientes co fin de caracterizar estes alergenos. O máis común relacionado cos alimentos foi o níquel (nun 48.7% dos casos), seguido do bálsamo de Perú (20,6%) e o glicol de propileno (6,4%).
En total detectáronse 20 alergenos e 24 sustancias irritantes. O colectivo de cociñeiros foi a poboación máis afectada, cun 40%. As principais fontes de níquel son noces, xudías, grans de cereais e o chocolate. Aproximadamente un 5% da poboación é sensible a este metal. O bálsamo de Perú, moi usado en cosméticos e perfumes, úsase en alimentación como aromatizante de chocolate, pasteis doces, chicles, caramelos, xeados e bebidas tipo cola e algúns licores; como especia na canela, o cravo, a vainilla e o curry; ou como condimento en produtos como o Ketchup, a salsa chili ou os escabeches. Por último, o glicol de propileno, un líquido transparente de textura e cor parecidos ao almíbar, que se usa como humectante para absorber o exceso de auga e manter humidade en certos alimentos.
