Non é una novidade que a contaminación resulte prexudicial paira a saúde. Moitos estudos xa demostraron a súa influencia na aparición de determinadas enfermidades, sobre todo as que afectan o sistema respiratorio, pero o que resulta novo é a evidencia, cada vez máis indiscutible, da súa relación con enfermidades cardiovasculares como a trombosis venosa e, mesmo, na arterioesclerosis.
Una nova investigación que relaciona os niveis de contaminación atmosférica cun maior risco de trombosis venosa vén sumar datos á evidencia. O estudo, publicado recentemente na revista “Arquives of Internal Medicine”, foi realizado na Escola de Saúde Pública de Harvard en Boston (EE.UU.). Os investigadores avaliaron a exposición a partículas contaminantes en 870 pacientes que foran diagnosticados de trombosis venosa profunda (TVP) en Lombardía (Italia) entre 1995 e 2005, comparándoos con 1.210 pacientes sans.
Mediuse a exposición a partículas de menos de 10 micrómetros de diámetro, que son as consideradas máis prexudiciais paira o sistema cardiovascular. Os resultados evidenciaron que os individuos que padeceran una trombosis venosa, en xeral, estaban sometidos a unha maior exposición á contaminación atmosférica que os controis sans. Concretamente calculouse que, por cada aumento na exposición durante o ano anterior de 10 microgramos por metro cúbico de partículas, o risco de trombosis aumentaba nun 70%.
Outro dato relevante refírese ás análises sobre a coagulación sanguínea dos pacientes de ambos os grupos, xa que os expostos a maiores niveis de contaminación tiñan tempos de coagulación máis curtos, o que é un factor que predispone á formación de trombos.
Contaminación e arterioesclerosis
En días con maiores niveis de contaminación hai máis persoas que sofren un evento cardíaco
Aos xa coñecidos factores que predisponen á arterioesclerosis , como o tabaco, a dieta inapropiada ou a falta de exercicio, engádese a investigación do papel doutros novos, entre os que se atopa a contaminación ambiental. Algúns estudos epidemiolóxicos xa confirmaron que nos días con maiores niveis de contaminación hai máis persoas que sofren un evento cardíaco, e o que se expón agora é se a exposición diaria á contaminación debería considerarse un novo factor de risco cardiovascular.
Cada vez hai maior evidencia de que os contaminantes atmosféricos elevan o risco de enfermidades cardiovasculares. Está demostrada estatisticamente a relación entre o nivel de contaminación atmosférica e a incidencia de cardiopatía isquémica (angina e infarto de miocardio), arritmias e insuficiencia cardíaca. Estudos efectuados mediante experimentación animal foron máis lonxe demostrando o papel de partículas contaminantes na xénese das lesións arterioscleróticas.
Segundo un estudo efectuado por investigadores norteamericanos, determinadas partículas contaminantes provocan tensións oxidativo e ateroesclerosis precoz. As partículas de menor tamaño -con diámetro inferior a 2,5 µm (PM2.5)-, son as que resultan máis prexudiciais, debido ao seu maior potencial oxidativo. Como mecanismo mediador deste fenómeno describíronse, entre outros, cambios a nivel do óxido nítrico provocados por oxidantes ambientais.
Incremento da tensión oxidativo
Paira demostrar esta hipótese expuxéronse ratos a este tipo de partículas. Os ratos expostos desenvolveron arterioesclerosis precoz, en comparación cos que se puxeron en contacto con partículas contaminantes de maior tamaño ou os expostos a aire filtrado. O contacto con estes contaminantes produciu una inhibición da capacidade antiinflamatoria das lipoproteínas de alta densidade e un incremento da tensión oxidativo.
A pesar de que os estudos efectuados en animais confirman o papel da contaminación na xénese da arterioesclerosis, aínda non pode afirmarse que en humanos ocorra o mesmo. Nino Kunzli, uno dos científicos que lideran esta liña de investigación, hai uns anos levou a cabo un estudo no que se viu que as persoas que viven en zonas con niveis de contaminación máis elevados teñen un maior grosor na parede das súas arterias. O investigador forma parte do Centro de Investigación en Epidemiología Ambiental (CREAL) que recentemente organizou a reunión internacional baixo a lema “Mais alá das fronteiras: Ateroesclerosis e contaminación”.
Outro estudo, realizado por Barbara Hoffman, tamén demostrou a relación entre contaminación e arterioesclerosis. O traballo levou a cabo con 4.500 individuos que residían en tres cidades da área industrializada da rexión do Ruhr, Alemaña. Atopouse que o grao de calcificación arterial estaba directamente relacionado coa distancia entre a vivenda e o tráfico pesado. En comparación cos individuos que vivían máis afastados, a calcificación foi un 63% máis alta paira os que vivían a menos de 50 metros.
A trombosis venosa (TV) é a presenza dun trombo (coágulo sanguíneo) nunha vea e a resposta inflamatoria que lle acompaña. Pode producirse no sistema venoso superficial ou no profundo, nestes casos revisten maior importancia polas potenciais complicacións. A maioría das TVP prodúcense nas veas das extremidades inferiores, sobre todo, nas situadas por baixo do xeonllo. Hai una serie de factores que predisponen á aparición dunha TV, entre os que destacan o enlentecimiento circulatorio (varices, inmovilización por fracturas ou viaxes prolongado) e os estados que provocan un incremento na coagulación sanguínea (embarazo ou toma de anticonceptivos, entre outros).
A dor e a hinchazón son os signos máis característicos, aínda que ás veces algunha TV poden pasar desapercibidas. Una das consecuencias máis temidas da TV é o tromboembolismo pulmonar. Neste caso, os coágulos das extremidades inferiores despréndense e desprazan cara aos pulmóns, taponando algunha das súas veas. Os síntomas maniféstanse en forma de dor súbita no peito e dificultade paira respirar e a súa gravidade depende do tamaño e número de trombos.
As viaxes prolongadas poden predisponer á aparición dunha TV, o que se coñece como síndrome da clase turista. A escasa mobilidade dificulta o retorno venoso, co consecuente risco de trombosis.
